HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1
Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 163 - 188 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 İndeks Tarihi: 29-12-2020
HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1
Öz: X. yüzyılın sonu veya XI. yüzyılın ilk yarısında yazıldığı tahmin edilen Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib’e ait Kemâlü Edebi’l-Gınâ adlı ansiklopedik eser, mûsikî nazariyesi ve tarihine dair verdiği malumat bakımından önemlidir. İçerik olarak ses, aralık, nağme, cins, lahin, mûsikî, îkâ‘, çalgılar, mûsikî felsefesi,dönemin mûsikîşinasları, edebiyatçıları, yöneticileri gibi birbirinden farklı pek çok konuyu 43 bölümde ele almıştır. Kemâlü Edebi’l-Gınâ’da ses sistemi, kendinden önceki Kindî (ö. 874), Fârâbî (ö. 950), İbn Sinâ (ö. 1037) ve İbn Zeyle’nin (ö. 1048) görüşleriyle paralellik arz etmektedir. Kitabın müellifiAliel-Kâtib hakkında kaynaklarda yeteri kadar bilgi bulunmamaktadır. Bu çalışmayla Ali el-Kâtib’e ait bu kıymetli eserin akademik camiada bilinirliliği ve öneminin anlaşılması hedeflenmektedir.Yararlanılan ana kaynak Gattas Abdülmelik’in tahkikli neşridir. Makalede yöntem ve metodoloji belirlendikten sonra Kemâlü Edebi’l-Gınâ’da ses, aralık, nağme, cins ve cem‘ konusuna dair verilen bilgiler incelenecektir.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arel,Hüseyin Sadeddin. Türk Mûsikîsi Kimindir?. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
- Arel,Hüseyin Sadettin.Türk Mûsikîsi Nazariyatı Dersleri.İstanbul: İleri Türk Mûsikîsi Konservatuvarı Yayınları, 1968.
- Arslan,Fazlı.Safiyyüddîn-i Urmevî veŞerefiyye Risâlesi.Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2007.
- Coşkuner, Fahrettin-Çakıroğlu, İdris. “Fahreddîn er-Râzî’nin Müzik Risalesi”.CurrentResearch in Social Sciences,II/ I, (Ocak 2016), 10-16. Çelebi,Katip.Keşfuzzunûn.II, İstanbul, 1972.
- Çetinkaya,Yalçın.İhvân-ı Safâ’da Mûsikî Düşüncesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2001.
- Düzenli,Pehlül. İslâm Kültür Tarihinde Mûsikî. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2014.
- el-Farûkî,Lois İbsen.An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms. London: Greenwood press, 1981.
- el-Harezmî, Muhammed b. Ahmed b. Yusuf. Mefâtîhu'l-Ulûm.Thk. İbrahim el-Ebyârî. Beyrut, 1989.
- el-Kâtib, Hasan b. Ahmed b. Ali. Kitâbü Kemâli Edebi’l-Gınâ.Thk. Gattas Abdulmelik el-Haşebe.Kahire: el-Mektebetü’l-arabiyye, 1975.
- Gattas,AbdulmelikHaşabe.el-Mu ̔cemu’l-Mûsîka’l-KebîrV.Kahire: el-Meclisi’l-A ̔la es-Sekafe, 2008.
- İhvânı Safâ. Resâilu İhvâni's-safâ ve Hullânu'l-vefâ,Thk. Doktor Arif Tamir.Beyrut-Paris, 1995.
- Karadenizli,M. Ekrem.Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları.Ankara: İşbankası Yayınları.
- Kartal,Mustafa. Konuşmacılar veŞarkıcılar İçin Ses Teknikleri.İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2009.
- al-Kâtib, Hasan Ibn. Ahmad Ibn Ali. Kitab Kamâl Adab al-Gınâ. Fransızca Çev.Amnon Shiloah. Paris: Librairie Orientaliste PaulGeuthner, 1972.
- Mutçalı,Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük.İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
- Öncel,Mehmet. “Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib’in Kemâlü Edebi’l-GınâAdlı Eserinde Mûsikişinas Âdâbı”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 53 (Eylül 2017): 423-443.
- Özkan,İsmail Hakkı.Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleri.İstanbul: Ötüken Yayınları, 2006.
- Sabar,Gül.Sesimiz Eğitimi ve Korunması.İstanbul: Pan yayıncılık, 2011.
- Sezikli,Ubeydullah. Abdülkâdir Merâgî ve Câmiu’l-Elhân’ı.Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
- Tıraşcı,Mehmet.Kitâbü Keşfü’l-Hümûm Ve’l-Kürab Fî Şerhi Âleti’t-Tarab İsimli Anonim Mûsikî Eseri (Edisyon Kritik ve İnceleme). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
- Turabi,Ahmet Hakkı. İbn Sînâ'nın Kitâbü'ş-Şifâ'sında Mûsikî.Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2002.
- Turabi, Ahmet Hakkı.“Matematik Kısmının Beşinci Risâlesi: Mûsikî”. İhvân-ı Safâ Risâleleri.Ed. Prof. Dr. Abdullah Kahraman, I:129-161. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
- Turabi,Ahmet Hakkı. İbn Sînâ-Mûsikî. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.
- Uslu,Recep. “X. yy.'da Ansiklopedi Bilgini Harizmî ve Eserindeki Mûsikî Bilgileri”.Mûsikî Mecmuası,İstanbul 2001, sayı 471,66.
- Uygun,Nuri.Safiyyüddin Abdülmümin el-Urmevî ve Kitâbü’l-Edvâr-ı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1996.
- Yıldız,Zeynep. Hasan Kâşânî’nin Kenzü’t-Tuhaf Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2011.
- Yusuf,Zekeriya. El-MevridII. Bağdad: Darü’l-hürriye li’t-tab‘a matbaati’l-hukûme, 1973.
- Yusuf,Zekeriya. Müellefâtü’l-Kindiyyi’l-Mûsikiyye.Bağdat, 1962.
| APA | öncel m (2018). HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. , 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| Chicago | öncel mehmet HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. (2018): 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| MLA | öncel mehmet HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. , 2018, ss.163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| AMA | öncel m HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. . 2018; 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| Vancouver | öncel m HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. . 2018; 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| IEEE | öncel m "HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1." , ss.163 - 188, 2018. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| ISNAD | öncel, mehmet. "HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1". (2018), 163-188. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| APA | öncel m (2018). HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(40), 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| Chicago | öncel mehmet HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.40 (2018): 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| MLA | öncel mehmet HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.40, 2018, ss.163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| AMA | öncel m HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 0(40): 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| Vancouver | öncel m HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 0(40): 163 - 188. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| IEEE | öncel m "HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1." Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.163 - 188, 2018. 10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
| ISNAD | öncel, mehmet. "HASAN B. AHMED B. ALİEL-KÂTİB’İN KEMÂLÜ EDEBİ’L-ĞINÂ ADLI ESERİNDE SES, ARALIK, NAĞME, CİNS VE CEM‘ KAVRAMI1". Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2018), 163-188. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.480880 |
