Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 39 Sayfa Aralığı: 21 - 56 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201 İndeks Tarihi: 29-12-2020

BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET

Öz:
İslamiyetin Arap yarımadası dışındaki bölgelere yayılmasının ardından dil hataları zamanla ilerleyerek Kur’ân-ı Kerîm okumalarında da görülmeye başlanmıştır. Bu durum, Arap diline dair kuralların bir an önce tespit edilerek koruma altına alınmasını gerektirmiş, bunun sonucunda ise nahiv ilmi ile ilgili ilk çalışmalar ortaya çıkmıştır. Nahiv ilmine dair ortaya koyulan çalışmalar zamanla çoğalmış, ardından önce Basra dil ekolü yaklaşık bir asır sonra ise Kufe dil ekolü meydana gelmiştir. Bu ekoller, tespit ettikleri nahiv kurallarının diğer insanlar tarafından kabul edilmesini sağlamak amacıyla ta‘lîl yani tespit ettikleri kuralları sebeplendirme yoluna başvurmak zorunda kalmıştır. İlk dönemlerde oldukça sade ve anlaşılır olarak yapılan ta‘lîl çalışmaları felsefe ve mantığın etkisiyle giderek karmaşık bir hal almıştır. Nahiv ilmindekullanılan pek çok illet bulunmakla birlikte bu illetlerden en çok yararlanılan yirmi dört tanesi Suyûtî tarafından nakledilmiştir. Bu makalede, iki büyük dil ekolü arasında görülen bazı ihtilaflardan yola çıkılarak illetlerin ne derece etkili olduğunu tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ateş,Avnullah Enes. “Bir Tercüme Problemi Olarak Kur’an’da Müşâkele Üslubu”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi31, sy. (Haziran 2017): 109-128.
  • Benli, Ali.“Ebu İshak eş-Şâtıbî’de Nahiv Usûlü”. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
  • Dayf, Şevkî.el-Medârisu’n-nahviyye. (Kahire: Dâru’l-Maârif, 1968).
  • el-Enbârî, Kemâleddin Ebu’l-Berekât. Esrârü’l-arabiyye. thk. Muhammet Hüseyin Şemsu’d-Dîn. (Beyrut: Dârü’l-kütübü’l-ilmiyye, 1997).
  • _______, el-İnsâf fî mesâili’l-hilâf beyne’l-basriyyîne ve’l-kûfiyyîn. thk. Cevdet Mebrûk Muhammet, (Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2002).
  • el-Endelüsî, Ebu Hayyân. İrtişâfü’d-darab min lisâni’l-Arab. thk. Mustafa Ahmed en-Nemmas. 3 Cilt. (Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1997).
  • el-Esterâbâdî, Radî. Şerhu’r-Radî li-kâfiyeti İbni’l-Hâcib. tsh. Yusuf Hasan Ömer. 4 Cilt. (Tahran: Müessesetü's-Sâdık, 1978).
  • el-Esterâbâdi, Şeref Şah. el-Basît fî şerhi’l-kâfiye,thk. Hazm Süleyman el-Hilli, 2 cilt (Kum: el-Mektebetü’l-edebiyyetü’l-muhtassa, 1427/2006).
  • el-Ferrâ, Ebû Zekeriyya. Meâni’l-Kur’ân. 3 Cilt. (Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1983).
  • İbn Akîl, Bahâuddin Abdullah. Şerhu İbn Akîl. thk. Hanna Fahurî. 2 Cilt. (Beyrut: Dârü'l-cîl).
  • İbn Cinnî, Ebu’l-Feth. el-Hasâis. thk. Muhammet Ali en-Neccâr. 3 Cilt. (Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî 1952).
  • _______, Sırru sınâati’l-i‘râb. thk. Hasan Hindavi. 3 Cilt (Dimaşk: Dâru'l-kalem, 1985).
  • İbn Hişâm, Ebû Muhammet Cemâleddin. Şerhukatri’n-nedâ ve belli’s-sadê. tlf. Muhammet Muhyiddin Abdülhamid. (Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye 2010).
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammet. Lisânu’l-Arab. nşr. Emin Muhammed Abdülvehhab ve Muhammed es-Sâdık el-Ubeydî. 18 Cilt. (Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, 1997).
  • İbn Usfûr, Ebu’l-Hasen. Şerhu cümeli’z-Zeccâcî. nşr. Fevvaz eş-Şe’âr. 3 Cilt. (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998).
  • İbnu’l-Varrâk, Ebu’l-Hasan. İlelü’n-nahvi. thk. Muhammet Derviş. (Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1999).
  • İbn Yaîş, Ebu’l-Bekâ. Şerhu’l-mufassal. thk. Ahmet es-Seyyid Ahmet. 4 Cilt. (Mısır: el-Mektebetü’t-tevfîkiyye).el-İsfahanî, Ebu’l Hasan el-Bâkûlî. Şerhu’l-luma‘. thk. Muhammet Halil Murat el-Harbî. (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2007).
  • el-Müberred, Ebu’l-Abbas. el-Muktedab. thk. Muhammet Abdülhalik Azime. 4 Cilt. (Kahire: Mısır Vakıflar Bakanlığı, 1994).
  • es-Sîrâfî, Ebû Said, Şerhu kitâbi Sîbeveyhi. thk. Ahmet Hasan Mehdili ve Ali Seyyid Ali. 5 Cilt. (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2008).
  • es-Suyûtî, Celâleddin. el-İktirâh fî ilmi usûli’n-nahvi. tlk. Mahmut Süleyman Yakut. (İskenderiye: Dâru’l-ma‘rifeti’l-câmi‘iyye, 2006).
  • _______________, Hem‘ü'l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i'l-cevâmi‘. thk. Abdüsselam Muhammed Harun ve Abdülâl Sâlim Mekrem. 7 Cilt. (Beyrut: Müessesetü'r-risâle, 1992).
  • Sîbeveyhi, Ebû Bişr, el-Kitâb. thk. Abdüsselam Muhammet Harun. 5 Cilt. (Kahire: Mektebetü’l-hancî, 1988).
  • eş-Şâtıbî, Ebu İshak. el-Makâsıdu’ş-şâfiye. thk. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn, Muhammed İbrahim el-Benna, Ayyad b. Abdüssübeyti ve Abdülmecid Katamış. 10 Cilt. (Mekke: Câmiatü Ümmi’l Kurâ, 2007).
  • Şemsüddîn Ahmet b. Süleyman Kemalpaşazâde. Esrâru’n-nahvi. thk. Ahmet Hasan Hâmid. (Amman: Dâru’l-fikr, 2002).
  • el-Ukberî, Ebu’l-Bekâ. et-Tebyîn an mezâhibi’l-nahviyyine’l-basriyyine ve’l-kûfiyyin. thk. Abdurrahman b. Süleyman El-Useymin. (Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslamî, 1986).
  • el-Üşmûnî, Nûreddin. Şerhü'l-Üşmûnî. thk. Abdülhamid es-Seyyid Muhammed Abdülhamid. 4 cilt. (Kahire: el-Mektebetü’l Ezheriyye li’t-türâs).
  • el-Vâsıtî, Kâsım b. Muhammet. Şerhu’l-luma‘ fi’n-nahv. thk. Recep Osman Muhammet. (Kahire: Mektebetü’l-hancî, 2000).
  • ez-Zebidî,Abdüllatif.İ’tilafu’n-nusrâ fi’h-tilâfi nuhâti kûfe ve’l-basra. thk. Târık el-Cenebî. (Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1987).
  • ez-Zebîdî, Murtazâ, Tâcu’l-arûs min cevâhîri’l-kâmûs, thk. Mustafa Hicâzî, 40 cilt. (Kuveyt: Matbaatü Hukumeti’l-Kuveyt, 1973).
  • ez-Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurahman. el-Îzâh fî ileli’n-nahv. thk. Mâzin el-Mübarek. (Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986).
APA MERT H (2018). BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. , 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
Chicago MERT Hasan Basri BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. (2018): 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
MLA MERT Hasan Basri BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. , 2018, ss.21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
AMA MERT H BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. . 2018; 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
Vancouver MERT H BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. . 2018; 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
IEEE MERT H "BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET." , ss.21 - 56, 2018. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
ISNAD MERT, Hasan Basri. "BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET". (2018), 21-56. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
APA MERT H (2018). BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(39), 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
Chicago MERT Hasan Basri BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.39 (2018): 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
MLA MERT Hasan Basri BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.39, 2018, ss.21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
AMA MERT H BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 0(39): 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
Vancouver MERT H BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 0(39): 21 - 56. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
IEEE MERT H "BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET." Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.21 - 56, 2018. 10.30623/harranilahiyatdergisi.331201
ISNAD MERT, Hasan Basri. "BASRA VE KUFE DİL EKOLLERİNİN NAHİV İHTİLAFLARINDA İLLET". Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2018), 21-56. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.331201