Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)

Yalçınkaya, Akansel

Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)

Akansel Yalçınkaya (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi

5 0

Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 583 - 602 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-01-2021

Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)

Öz:

Bu çalışmada, Urwick Orr and Partners’ın Türk Hava Yolları’na yönelik 1967 ile 1971 yılları arasındaki danışmanlıkfaaliyetleri incelenmektedir. Bu amaçla, Urwick Orr andPartners’ın Türk Hava Yolları’na yönelik danışmanlık faaliyetlerini derinlemesine analiz etmeye imkân veren tarihsel bir anlatı analizi kurulmuştur. Çalışmanın amacınaulaşmak için aralarında arşiv malzemeleri, çok çeşitli metinler ile gazete haberlerinin olduğu çeşitlendirilmiş birveri seti derlenmiştir. Danışmanlık faaliyetlerinin bağlam,içerik ve kapsamını keşfetmek için çalışmada anlatı analizikullanılmıştır. Çalışma sonuçları, söz konusu danışmanlıkfaaliyetlerinin Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ne yönelik dahageniş kapsamlı bir rasyonalizasyon projesinin bir parçasıolduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelime:

A Management Consultant in Turkey: Urwick Orr and Partners and Its Consulting Services to Turkish Airlines (1967-1971)

Öz:

This study examines the consulting services of Urwick Orr and Partners to Turkish Airlines from 1967 to 1971. For this purpose, a historical narrative approach is constructed to allow for in-depth analysis of consulting services of Urwick Orr and Partners to Turkish Airlines. To reach the aim of the study, the data are gathered from multiple sources that include archival materials, various kinds of text and commentary and archival articles of newspapers. Narrative analysis is used in this study to explore the context, content and scope of consulting servies. Research results show that, this consulting service considered as a part of rationalization project of State Economic Entreprises in Turkey.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksoy, Şinasi (1994), “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri: Genel Bir Bakış”, Amme İdaresi Dergisi, C.27, S.2: 3-23.
Alatas, Syed Farid (2003), “Academic Dependency and the Global Division of Labour in the Social Sciences”, Current Sociology, C.51, S.6: 599-613.
Ali İhsan Poyraz ile kişisel görüşme.
Bedford, Lee (1966), “Sevk ve İdare Müşavirliği”, Sevk ve İdare Dergisi, C.1, S.1: 15-17.
Boel, Bent (2003), The European Productivity Agency and Transatlantic Relations, 1953-1961, Copenhagen: Museum Tusculanum Press.
Brech, Edward; Thomson, Andrew; Wilson, John F. (2010), Lyndall Urwick, Management Pioneer: A Biography, Oxford: Oxford University Press.
Coşkun, Yasin (2015), “1974 Kıbrıs Barış Harekâtının Türk-İngiliz İlişkilerine Etkileri”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), C.8, S.22: 449-462.
Cwiklicki, Marek; Alcouffe, Alain (2012), “The Dissemination of Management Innovations through Consultancy in the Postwar Period”, Yayınlanmamış Bildiri. Helsinki: 28. EGOS Colloqium.
Devlet Bakanlığı (1952), Türkiye’de Marşal Planı (Başlangıcından 1951 Sonuna Kadar), Ankara: Başbakanlık Devlet Matbaası.
Dik, Esra (2009), “1948: Marshall Planıyla ‘Hür Dünya’ya Giriş”, (Ed. Birgül Ayman Güler), Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1940–1949, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi: 947-1060.
Djelic, Marie-Laure (2001), Exporting the American Model: The Post-War Transformation of European Business, Oxford: Oxford University Press.
Djelic, Marie-Laure; Sahlin-Andersson, Kerstin (2006), Transnational Governance: Institutional Dynamics of Regulation, Cambridge: Cambridge University Press.
Ege Cansen ile kişisel görüşme.
Engwall, Lars (2007), “The Anatomy of Management Education”, Scandinavian Journal of Management, C.23, S.1: 4-35.
Engwall, Lars; Kipping, Matthias; Üsdiken, Behlül (2016), Defining Management: Business Schools, Consultants, Media, London: Routledge.
Erçek, Mehmet; Günçavdı, Öner (2016), “Imprints of an Entrepreneur and Evolution of a Business Group, 1948– 2010”, Business History, C.58, S.1: 89-110.
Erçek, Mehmet; İşeri Say, Arzu (2008), “Discursive Ambiguity, Professional Networks, and Peripheral Contexts: The Translation of Total Quality Management in Turkey, 1991-2002”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 78-99.
Erkmen, Haluk (1966), “Bir Türk Müşavirinin İntibaları”, Sevk ve İdare Dergisi, C.1, S.1: 19-20. Ergun Zoga ile e-posta görüşmesi.
Frenkel, Michal (2005), “The Politics of Translation: How State-level Political Relations Affect the Cross-national Travel of Management Ideas”, Organization, C.12, S.2: 275-301.
Frenkel, Michal (2008), “The Americanization of the Antimanagerialist Alternative in Israel: How Foreign Experts Retheorized and Disarmed Workers' Participation in Management, 1950-1970”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 17-37.
Frenkel, Michal; Shenhav, Yehouda (2003), “From Americanization to Colonization: The Diffusion of Productivity Models Revisited”, Organization Studies, C.24, S.9: 1537-1561.
Frenkel, Michal; Shenhav, Yehouda (2012), “Management Consulting in Developing and Emerging Economies: Towards A Postcolonial Perspective”, (Ed. Timothy Clark), The Oxford Handbook of Management Consulting, Oxford: Oxford University Press: 509-527.
Gantman, Ernesto; Parker, Martin (2006) “Comprador Management? Organizing Management Knowledge in Argentina (1975-2003)”, Critical Perspectives on International Business, C.2, S.1: 25-40.
Gephart, Robert P. (2004), “Qualitative research and the Academy of Management Journal”, Academy of Management Journal, C.47, S.4: 454-462.
Guillén, Mauro (1994), Models of Management: Work, Authority, and Organization in a Comparative Perspective. Chicago: University of Chicago Press.
Hansen, Per (2004), “Writing Business History Without an Archive: Newspapers as Sources for Business History, Possibilities and Limitations”, (Ed. Carl-Johan Gadd; Staffan Granér; Sverker Jonsson; Ulf Olsson), Markets and Embeddedness: Essays in Honour of Ulf Olsson, Göteborg Ekonomisk-Historiska Institutionen Göteborg University: 99- 120.
Kabakçı Yurdakul, Işıl (2016), “Nitel Veri Analizinin Temelleri”, (Ed. Işıl Kabakçı Yurdakul), Nitel Veri Analizinde Adım Adım Nvivo Kullanımı, Ankara: Anı Yayıncılık: 1-20.
Kalev, Alexandra; Shenhav, Yehouda; De Vries, David (2008), “The State, the Labor Process, and the Diffusion of Managerial Models”, Administrative Science Quarterly, C.53, S.1: 1-28.
Kayra, Cahit (1965), OECD, Türk Konsorsiyumu, Projeler Çalışma Grubu Toplantıları İle İlgili Dokümanlar, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
Kerr, Ron (2008), “Transferring New Public Management to the Periphery: UK International Development Organizations Applying Project Technology to China”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 58-77.
Kipping, Mathias; Bjarnar, Ove (1998), The Americanisation of European Business, London: Routledge.
Kipping, Mathias; Üsdiken, Behlül; Puig, Nuria (2004), “Imitation, tension, and hybridization: Multiple “Americanizations” of management education in Mediterranean Europe”, Journal of Management Inquiry, C.13, S.2: 98-108.
Kipping, Mathias; Engwall, Lars; Üsdiken, Behlül (2008), “Preface: The Transfer of Management Knowledge to Peripheral Countries”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 3-16.
Kurt, Mustafa; Özcan, Kerim; Özkal, Enver Samet (2010), “Yönetim Alanında Kayıp Bir Aktör: Türk Sevk ve İdare Derneği”, 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
Maliye Bakanlığı (1961a), Individual Reports of State Economic Enterprises in Turkey, Ankara: Yeni Desen Matbaası. Maliye Bakanlığı (1961b), Kamu İktisadi Teşebbüslerine Ait Özel Raporlar, Ankara: Maliye Bakanlığı.
Matthews, Martin D.; Boyns, Trevor (2001), A Schedule of the Lyndall Fownes Urwick Archive, Henley: The Management College.
Milliyet, “Sevk ve İdare Müşavirliği İçin Eleman Alınacaktır”, 11 Haziran 1966.
Mir, Raza; Banerjee, Subhabrata Bobby; Mir, Ali (2009), “(How) Does Knowledge Fow? A Critical Analysis of Intra-organizational Knowledge Transfer”, (Ed. Subhabrata Bobby Banerjee; Vanessa C. M. Chio; Raza Mir), Organizations,
Markets and Imperial Formations: Towards an Anthropology of Globalization, Cheltenham: Edward Elgar: 98-110.
Nergiz, Abdullah (2008), Türkiye’de Sivil Havacılığın Gelişimi ve THY, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Özen Aytemur, Janset (2010), Türkiye’de Yönetim Düşüncesinin Erken Dönemleri: Sümerbank, 1930-1945. İstanbul: Libra Yayıncılık.
Özen, Şükrü (2014), “Rhetorical Variations in the Crossnational Diffusion of Management Practices: A Comparison of Turkey and the US”, (Ed. Gili Drori; Markus Höllerer; Peter Walgenbach), Global Themes and Local Variations in Organization and Management, London: Routledge: 119–132.
Özen, Şükrü; Berkman, Ümit (2007), “Cross-national Reconstruction of Managerial Practices: TQM in Turkey”, Organization Studies, C.28, S.6: 825-851.
Özsoy, Fahir (1966) Sevk ve İdare Geliştirme Merkezi, Sevk ve İdare Dergisi, C.1, S.1: 11-15.
Pozzi, Daniele (2012), “The Odd Couple: Booz Allen at ENI (1956–1965)”, Management & Organizational History, C.7, S.4: 303-318.
Reay, T.; Zafar, A.; Monteiro, P.; Glaser, V. (2019), “Presenting Findings from Qualitative Research: One Size Does Not Fit All!.”, (Ed. Tammar B. Zilber; John M. Amis; Johanna Mair), The Production of Managerial Knowledge and Organizational Theory: New Approaches to Writing, Producing, and Consuming Theory, Emerald Publishing: 201-216.
Robson, William A. (1965), Report on the State Investment Bank and Its Relations with State Economic Enterprises, the State Planning Organisation, and the Ministries concerned with investment programmes of the State Economic Enterprises, Technical Assistance Programme Turkey - Project No. 56. Paris: OECD.
Sahlin-Andersson, Kerstin; Engwall, Lars (2002), “Carriers, Flows, and Sources of Management Knowledge”, (Ed. Kerstin Sahlin-Andersson; Lars Engwall), The Expansion of Management Knowledge: Carriers, Flows, and Sources, Stanford, CA: Stanford Business Books: 3-32.
Saint-Martin, Denis (2012), “Governments and Management Consultants: Supply, Demand, and Effectiveness”, (Ed. Timothy Clark; Mathias Kipping), The Oxford Handbook of Management Consulting, Oxford: Oxford University Press: 447-464.
Sevk ve İdare Dergisi (1968), Sevk ve İdare Faaliyetleri. Sevk ve İdare Dergisi, C.2, S.11: 43.
Smith, Holroyd (1961), Report on T.H.Y.: Turkish State Airline: Made in the Framework of the Overall Study on the Operations of the State Economic Enterprises in Turkey, Paris: OECD.
Smith, B.; Weed, M. (2007). The potential of narrative research in sports tourism. Journal of Sport & Tourism, C. 12, S. 3-4: 249-269.
Srinivas, Nidhi (2008), “Mimicry and Revival: The Transfer and Transformation of Management Knowledge to India, 1959-1990”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 38-57.
Topal, Mehmet; Erdemir, Erken; Kırlı, Engin (2012), “Tanzimat Dönemi Sanayileşme Hareketinin Türkiye’de İşletmecilik Anlayışının Oluşumuna Etkileri Hereke Fabrikası ve Nizamnamesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.25:37-64.
Türk Hava Yolları 1966 Yıllık Rapor (1967). İstanbul: Türk Hava Yolları A.O.
Türk Hava Yolları 1968 Yıllık Rapor (1969). İstanbul: Türk Hava Yolları A.O.
Türk Hava Yolları 1970 Yıllık Rapor (1971). İstanbul: Türk Hava Yolları A.O.
Türk Hava Yolları 1973 Yıllık Rapor (1974). İstanbul: Türk Hava Yolları A.O.
Türk Hava Yolları 1974 Yıllık Rapor (1975). İstanbul: Türk Hava Yolları A.O.
Türk Hava Yolları (2008). 75. Yılında Türk Hava Yolları, İstanbul: Türk Hava Yolları.
Urwick Orr and Partners International (1968), OECD-Turkish State Economic Enterprises Concluding Report, Paris: OECD. Urwick, Lyndall (1965), Sevk ve İdare Etme Bir İlim mi? Yoksa Bir Sanat Mıdır?, İstanbul: Türk Sevk ve İdare Derneği.
Üsdiken, Behlül (1996), “Importing Theories of Management and Organization: The Case of Turkish Academia”, International Studies of Management & Organization, C.26, S.3: 33-46.
Üsdiken, Behlül (2004), “Exporting Managerial Knowledge to the Outpost: Penetration of ‘Human Relations’ into Turkish Academia, 1950-1965”, Management Learning, C.35, S.3: 255-270.
Üsdiken, Behlül (2007), “Commentary: Management Education Between Logics and Locations”, Scandinavian Journal of Management, C.23, S.1: 84-94.
Üsdiken, Behlül (2014), “Centres and Peripheries: Research Styles and Publication Patterns in ‘Top’us Journals and Their European Alternatives, 1960–2010”, Journal of Management Studies, C.51, S.5: 764-789.
Üsdiken, Behlül (2015), “Açılış Konuşması”, Yönetim Alanında Kayıp Bir Aktör: Türk Sevk ve İdare Derneği Temalı III. İşletmecilik Tarihi Çalıştayı, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Üsdiken, Behlül; Selekler, Nisan (1996), “Türkiye'de İşletme Alanında Eğitim ve Araştırmanın İlk Dönemleri”, IV. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Ankara: Başkent Üniversitesi.
Üsdiken, Behlül; Çetin, Demet (2001), “From Betriebswirtschaftslehre to Human Relations: Turkish Management Literature Before and After the Second World War”, Business History, C.43, S.2: 99-124.
Üsdiken, B. ve Wasti, S. A. (2009). Preaching, teaching and researching at the periphery: Academic management literature in Turkey, 1970—1999. Organization Studies, 30(10), 1063-1082.
Üsdiken, Behlül; Selekler, Nisan; Çetin, Demet (1998), “Türkiye’de Yönetim Yazınına Egemen Anlayışın Oluşumu: Sevk ve İdare Dergisi Üzerine Bir İnceleme”, Amme İdaresi Dergisi, C.31, S.1: 57-87.
Wailes, Nick; Michelson, Grant (2008), “The Transfer of Management Ideas to a Western “Periphery": The Case of Corporate Social Responsibility in Australia”, International Studies of Management & Organization, C.38, S.4: 100- 118.
Wang, Yin (2009), Global Management Consultancy in China, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, School of Organization and Management, New South Wales: University of New South Wales.

APA	Yalçınkaya A (2020). Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). , 583 - 602.
Chicago	Yalçınkaya Akansel Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). (2020): 583 - 602.
MLA	Yalçınkaya Akansel Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). , 2020, ss.583 - 602.
AMA	Yalçınkaya A Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). . 2020; 583 - 602.
Vancouver	Yalçınkaya A Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). . 2020; 583 - 602.
IEEE	Yalçınkaya A "Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)." , ss.583 - 602, 2020.
ISNAD	Yalçınkaya, Akansel. "Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)". (2020), 583-602.

APA	Yalçınkaya A (2020). Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2), 583 - 602.
Chicago	Yalçınkaya Akansel Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 15, no.2 (2020): 583 - 602.
MLA	Yalçınkaya Akansel Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.15, no.2, 2020, ss.583 - 602.
AMA	Yalçınkaya A Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2020; 15(2): 583 - 602.
Vancouver	Yalçınkaya A Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2020; 15(2): 583 - 602.
IEEE	Yalçınkaya A "Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15, ss.583 - 602, 2020.
ISNAD	Yalçınkaya, Akansel. "Türkiye’de Bir Yönetim Danışmanı: Urwick Orr and Partners ve Türk Hava Yolları’ndaki Danışmanlık Faaliyetleri (1967-1971)". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 15/2 (2020), 583-602.