Yıl: 2019 Cilt: 18 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 23 - 48 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-01-2021

YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS

Öz:
Yahudilik, özellikle Kral Davut döneminden itibaren Kudüs ile kimlik bulan,yaşanılabilen ve özdeşleştirilen bir dindir. Yahudilere göre Kudüs’te Davut ve oğlu Süleymanzamanında yaşanılan dini ve siyasi hayat, belleklerinde unutulmaması ve yeniden yaşanılmasıgereken bir idealdir. Yahudilerin dinî hayatının vazgeçilmez bir parçası olan ve özellikle II.Mabed’in yıkılmasıyla dinin odağına yerleşen dualar, Kudüs’ün onlar için ifade ettiği anlamıaçık bir şekilde ortaya koymakta ve Yahudi inanç tarihinin birer özeti olarak kabuledilmektedir. Düzenli olarak, bayramlarda ve geçiş dönemleri ve bazı özel durumlarda yapılanYahudi dualarında Kudüs’e yönelik vurgular, Tanrı’nın yüceltilerek kendisinden barışın vekurtuluşun istenildiği, kurtuluşun Mesih’in gelişi, Mabed’in inşası ve Kudüs’e barışın hâkimolmasıyla gerçekleşeceğine işaret eden bir görünüm arz etmektedir. Bu bağlamda Amida duası,Mesih’in gelişi, Yahudilerin Kudüs’te toplanması ve adaletin sağlanması neticesindekurtuluşun gerçekleşmesine yönelik vurguları nedeniyle Kudüs vatandaşlığının yani Yahudiolmanın bir simgesi olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla Yahudilerin belleğinde Kudüs unutulmaması gereken olarak tezahür etmekte ve dillerinde “Kudüs’ü yeniden inşa et”şeklinde yer alan bir “Yahudi Ümidi” olarak her zaman önemini ve değerini korumaktadır. Buçalışmada çeşitli zamanlarda ve şekillerde yapılan Yahudi dualarına odaklanmak suretiyle,Kudüs’ün Yahudi dualarında ne şekilde yer aldığı ve onlar için ne anlam ifade ettiğifenomenolojik yöntem aracılığıyla anlaşılmaya ve ortaya konulmaya gayret edilmektedir.
Anahtar Kelime:

JERUSALEM IN JEWISH PRAYERS

Öz:
Judaism is a religion introduced, practiced, and identified with Jerusalem especially since King David’s period. According to Jews, the religious and political life in Jerusalem during the time of David and his son Suleiman is an ideal that requires not to be forgotten in their memory and to be experienced again. The prayers, which are an indispensable part of the religious life of the Jews and settled in the focus of religion with the collapse of the Temple, clearly reveal the meaning of Jerusalem that expressed for them and are considered as a summary of the history of Jewish faith. In general, the emphasis on Jerusalem in Jewish prayers, made regularly, on holidays and in transition periods and in some special cases, is that God is glorifying himself, that peace and salvation are demanded, salvation comes from the coming of Christ, the construction of temple, and peace in Jerusalem. In this direction Amidah prayer is regarded as a symbol of Jerusalem citizenship, that is to be Jewish, because of its emphasis on the fulfilment of salvation as a result of the coming of Christ, the gathering of the Jews in Jerusalem and the provision of justice. Therefore, in the memory of Jews, Jerusalem appears as need to be remembered and always maintains its importance and value as “a Jewish Hope” in the form of “Rebuild Jerusalem” in their language. In this work, by focusing on Jewish prayers made in various times and shapes, it is tried to be understood and revealed how Jerusalem takes place in Jewish prayers and what it means to them through the phenomenological method.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adam, Baki. “Hıristiyan Siyonizmi”. Bizim Dergâh 5 (1992): 5-8.
  • Adam, Baki. “Yahudilik”. Yaşayan Dünya Dinleri. Ed. Şinasi Gündüz. 205-275. Ankara: DİB Yayınları, 2010.
  • Adam, Baki. “Kutsal Mekân”. Dinler Tarihi. Ed. Ahmet Hikmet Eroğlu. 208-234. Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, 2013.
  • Adam, Baki. “Yahudilik”. Dinler Tarihi El Kitabı. Ed. Baki Adam. 59-129. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
  • Alalu, Suzan- Arditi, Klara- Asayas, Eda- Basmacı, Teri- Ender, Fani- Haleva, Beki- Dalya, Maya- Pardo, Ninet- Yanarocak, Sara. Yahudilik’te Kavram ve Değerler, Dinsel Bayramlar. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2001.
  • Atasağun, Galip. “Yahudilikte Dini Sembol ve Kavramlar”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2001): 125-156.
  • The Babylonian Talmud. Trans. Michael L. Rodkinson. 10 cilt. Boston: The Talmud Society, 1918.
  • Behar, Rabi Nisim. Dini Uygulama Rehberi (El Gid Para El Pratikante). Çev. Mordehay Yanar. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2009.
  • Bickerman, Elias J. Studies in Jewish and Christian History. Leiden, Boston: Brill, 2007. B en-Haim, Ruth. İsrail Hakkında Gerçekler. Kudüs: İsrail Enfarmasyon Merkezi, 2008.
  • Besalel, Yusuf. Yahudi Tarihi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2003.
  • Besalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi. 3 Cilt. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2001.
  • Blech, Rabi Benjamin. Geçmişten Günümüze Yahudi Tarihi ve Kültürü. Çev. Estreya Seval Vali. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2004.
  • Blech, Rabi Benjamin. Nedenleri ve Niçinleriyle Yahudilik. Çev. Estreya Seval Vali. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2003.
  • Braunstein, Susan L. “Hanukkah Lamp”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 8: 333-335. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Bridger, David- Wolk, Samuel. The New Jewish Encyclopedia. New Jersey: Behrman House, Inc. Publishers, 1976.
  • Cohen, Francis L. “Neilah”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 11: 214-222. 12 Cilt. New York, London: Funk and Wagnals Company, 1905.
  • Cohon, Samuel S. Judaism: A Way of Life. Cincinnati: The Union of American Hebrew Congregations, 1948.
  • Çinpolat, Salih. “Yahudilikte Yenidoğan Törenleri”. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi 2/4 (2017): 83-102.
  • Dan, Joseph. “Sacrifice”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 17: 644-649. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Dobsevage, I. George. “Haftarah”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 6: 135-137. 12 Cilt. New York, London: Funk and Wagnalls Company, 1905.
  • Ehrlich, Uri. “Amidah”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 2: 72-76. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Eisenberg, Ronald L. The Jps Guide to Jewish Traditions. Philadelphia: The Jewish Publication Society, 2004.
  • Eisenstein, Judah David. “Prayer”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 10: 164-171. 12 Cilt. Funk and Wagnalls Company, New York, London, 1905.
  • Eisenstein, Judah David. “Shema”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 11: 266-267. 12 Cilt. New York, London: Funk and Wagnalls Company, 1905.
  • Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Kutsal Zaman”. Dinler Tarihi. Ed. Ahmet Hikmet Eroğlu. 207-234. Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, 2013.
  • “Evlilik Töreni”. Erişim: 1 Şubat 2018. http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1288.
  • Firestone, Reuven. “Jerusalem: Jerusalem in Judaism, Christianity and Islam”. Encyclopedia of Religion (Second Edition). Ed. Lindsay Jones. 7: 4838-4841. 14 Cilt. New York: Macmillan Reference, 2005.
  • Firestone, Reuven. Yahudiliği Anlamak: İbrahim’in/Avram’ın Çocukları. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2004.
  • Forta, Arye. Judaism. Oxford: Heinemann, 1995.
  • Gerber, Alan Jay. “Birkat HaMazon and Jerusalem”. The Jewish Star. 2017.
  • Glatzer, Nahum Norbert. Franz Rosenzweig: His Life and Thought. Indianapolis, Cambridge: Hackett Publishing Company, 1998.
  • Gutin, Jules A. Rejoice with Jerusalem. New York: United Synagogue Youth, 1984.
  • Güç, Ahmet. “Dinlerde Kıble Anlayışı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/22 (2002): 1-30.
  • Güngör, Muhammed. Yahudilik Açısından Süleyman Mabedi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2014.
  • Gürkan, Salime Leyla. Yahudilik. İstanbul: İsam Yayınları, 2008.
  • Gürkan, Salime Leyla. “Sünnet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 155-157. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Gürkan, Salime Leyla. “Yahudiliğin Kudüs’e Bakışı: Tarih ile Mit Arasında Kudüs”. Erişim: 15 Şubat2018.https://www.academia.edu/35767191/Yahudiliğin_Kudüse_Bakışı_Tarih_ile_ Mit_Arasında_Kudüs_The_Jewish_approach_to_Jerusalem_the_holy_city_between_his tory_and_myth.
  • Harman, Ömer Faruk. “Kudüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 323-327. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Harman, Ömer Faruk. “Yahudilik I”. Yaşayan Dünya Dinleri. 128-153. Ed. Ali Erbaş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
  • Hasanoğlu, Eldar. “Tanah’ta Kudüs’ün Kutsallaşma Süreci”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/22 (2015): 125-148.
  • Heiler, Friedrich. Prayer: A Study in the History and Pschology of Religion. Trans.- Ed. Samuel McComb. London, New York, Toronto: Oxford University Press, 1932.
  • Herr, Moshe David. “Hanukkah”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 8: 331- 333. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Hirsch, Emil G. “Shemoneh ‘Esreh”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 10: 270-282. 12 Cilt. New York, London: Funk and Wagnals Company, 1905.
  • Hoffman, Lawrence A. “Glossary”. My People's Prayer Book, Traditionals Prayers, Modern Commentaries: The Amidah. Ed. Lawrence A. Hoffman. 2: 201- 213. 10 Cilt. Woodstock: Jewish Lihgts Publishing, 2003.
  • Hoppe, Leslie J. The Holy City: Jerusalem in the Theology of the Old Testament: Minnesota: The Liturgical Press, 1991.
  • Jacobs, Louis. “Rosh Ha-Shanah”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 17: 463- 466. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Kadden, Bruce- Kadden, Barbara Binder. Teaching Tefilah: Insights and Activities on Prayer. Denver, Colorado: A.R.E. Publishing, Inc., 2004.
  • Katar, Mehmet. “Dinlerde Günlük İbadet Uygulamaları”. Dini Araştırmalar 1/1 (1998): 59-75.
  • Keene, Michael. This is Judaism. Cheltenham: Stanley Tornes Publishers, 1996.
  • Kieval, Herman. “Neilah”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 15: 65-66. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Kohler, Kaufmann. Jewish Theology: Sistematically and Historically Considered. New York: Macmillan, 1923.
  • Kurt, Ali Osman. “İkinci Mabed Dönemi Yahudiliğine Genel Bir Bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2006): 437-454.
  • Küçük, Abdurrahman. Dönmeler (Sabatayistler) Tarihi. Ankara: Alperen Yayınları., 2001.
  • Larkey, Arieh. A Townhouse in Jerusalem. Jerusalem: Gefen Publishing Home, 1996.
  • Levine, Lee I. Ancient Synagogues Revealed. Jerusalem: Israel Exploration Society, 1981.
  • Novak, David. “Jewish Marriage: Nature, Covenant, and Contract”. Marriage, Sex, and Family in Judaism. Ed. Michael J. Broyde- Michael Ausubel. 61-87. New York: Rowman &Littlefield Publishers, Inc., 2005.
  • Malter, Henry. “Purim”. The Jewish Encyclopedia. Ed. Isidore Singer. 10/274-279. 12 Cilt. New York, London: Funk and Wagnalls Company, 1905.
  • Megilat Ester. Çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2010.
  • Millen, Rochelle L. “Kaddish”. Encyclopedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 11: 695- 698. 22 Cilt. London: Macmillan Reference, 2007.
  • Myerhoff, Barbara G.- Camino, Linda A.- Turner, Edith. “Rites of Passages”. Encyclopedia of Religion. Ed. Lindsay Jones. 11: 7796-7801. 14 Cilt. USA: Macmillan Reference, 2005.
  • Neusner, Jacob. The Halakhah: The Encyclopedia of the Law of Judaism. Leiden, Boston, Köln: Brill, 2000.
  • Nulman, Macy. The Encyclopedia of Jewish Prayer: The Ashkenazic and Sephardic Rites. New York: Rowman &Littlefield Publishers, Inc., 1996.
  • Özcan, Şevket. “Yahudilikte Pesah (Fısıh) Bayramı: Ritüeller ve Semboller Bağlamında Fenomenolojik Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/61 (2018): 1206- 1214.
  • Penner, Jeremy. Patterns of Daily Prayer in Second Temple Period Judaism. Leiden: Brill, 2012.
  • Pesah Agadası. Haz. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2008.
  • Rosenberg, Arnold S. Jewish Liturgy as a Spiritual System: A Prayer-by-Prayer Explanation of the Nature and Meaning of Jewish Worship. Oxford: Rowman&Littlefield Publishers, 2004.
  • Sherbok, Dahn-Cohn. “Worship”. Themes and Issues in Judaism. Ed. Seth Daniel Kunin. 249-272. London, New York: Cassell, 2000.
  • Tanenbaum, Rabbi March. “Jerusalem’s Uniqueness”. The Jerusalem Question and Its Resolution: Selected Documents. Ed. Rût Lapîdôt- Moshe Hirsch. 254-274. The Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 1994.
  • Tora; Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara (1. Kitap: Bereşit). Çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayıncılık, 2010.
  • Ünal, Asife. “Yahudi Düğün Gelenekleri”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/2 (2016): 225-241.
APA ÖZCAN Ş (2019). YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. , 23 - 48.
Chicago ÖZCAN ŞEVKET YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. (2019): 23 - 48.
MLA ÖZCAN ŞEVKET YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. , 2019, ss.23 - 48.
AMA ÖZCAN Ş YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. . 2019; 23 - 48.
Vancouver ÖZCAN Ş YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. . 2019; 23 - 48.
IEEE ÖZCAN Ş "YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS." , ss.23 - 48, 2019.
ISNAD ÖZCAN, ŞEVKET. "YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS". (2019), 23-48.
APA ÖZCAN Ş (2019). YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(35), 23 - 48.
Chicago ÖZCAN ŞEVKET YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no.35 (2019): 23 - 48.
MLA ÖZCAN ŞEVKET YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.18, no.35, 2019, ss.23 - 48.
AMA ÖZCAN Ş YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 23 - 48.
Vancouver ÖZCAN Ş YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 23 - 48.
IEEE ÖZCAN Ş "YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, ss.23 - 48, 2019.
ISNAD ÖZCAN, ŞEVKET. "YAHUDİ DUALARINDA KUDÜS". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/35 (2019), 23-48.