Yıl: 2019 Cilt: 18 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 49 - 74 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-01-2021

FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI

Öz:
Muallim-i Sânî Ebû Nasr el-Fârâbî (872-951), felsefesinde toplum konusuna ayrı birönem verir. Eserlerinden de anlaşılabileceği gibi, onun bir toplum teorisyeni olduğusöylenebilir. Zira onun felsefesinde insan ve insanın mutluluğu her şeyin başında gelir. İnsan,tabiatı gereği toplumsal bir varlıktır. Bundan dolayı insanın mutluluğu doğrudan toplum ileilgilidir. Başka bir ifadeyle toplum hayatının insan için zorunlu olması, insanın mutluluğukonusuyla doğrudan bağlantılıdır. Bu çalışmada araştırmacı, İslam düşünürü Fârâbî’ninfelsefesi içinde toplum temasını, topluma bakışını, insan için toplumun anlamına dairyaklaşımını, toplumu tipolojik açıdan ele alışını vd. ana hatlarıyla ele almayı, anlamayı veanlamlandırmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Fârâbî’nin kitaplarına bir bütünlük içindebakıldığında, onun, insan, mutluluk, medîne, medeniyet, cemaat, ictimâ’, ictimâ’ât, ma’mûra,ihtiyaç, teâvun, riyaset, kavm, ümmet, din ve mille gibi temel kavramlar çerçevesinde birtoplum teorisi ortaya koyduğu görülür.
Anahtar Kelime:

THE THEME OF SOCIETY IN AL-FÂRÂBÎ’S PHILOSOPHY

Öz:
The Second Teacher Abu Nasr al-Fârâbî (872-951) attaches a special importance to the theme of society in his philosophy. It can be said that the Islamic philosopher Fârâbî is a theoretician of society as can be understood from his works. Namely; in al-Fârâbî’s philosophy, human and the happiness of human comes at the beginning of everything. Human is a social being by its very nature. Therefore, the happiness of human is directly connected with society. In other words, that social life is obligatory for human is directly related to the happiness of human. Social life, that is, people's living together as a society, constitutes an integral part of human being and happiness. In this work, the researcher aims to treat, understand and make meaning the theme of society, the view to society, the approach to the meaning of society for human beings, society from a typological perspective, etc. in the philosophy of Islamic thinker Fârâbî with the outlines. In this context, when we look at the books of Fârâbî in an integrity, it is understood that Fârâbî tried to reveal a theory of society within the framework of key concepts such as human, happiness, medina (city, society, politics), civilization, community, society, ictimâ (coming together, meeting), ictimâ'ât, ma'mura, need, helping one another, governance, presidency, tribe, ummah, religion, mille, etc.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydın, Hasan. “Dinî-Felsefî Temelleri Işığında Fârâbî’nin Eğitim Ütopyası”. Kelam Araştırmaları 8/1 (2010): 123-150.
  • Aydın, Mehmet. “Farabi’nin Siyasî Düşüncesinde Sa’âdet Kavramı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXI (1976): 303-311.
  • Aydınlı, Yaşar. “Fârâbî’nin Siyaset Felsefesinde ‘İlk Başkan (er-Reîs el-Evvel)’ Kavramı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987): 291-302.
  • Çelikkol, Suat. “Farabi’nin Toplum Görüşü”. Bilimname XIX/2 (2010): 99-115.
  • Dağ, Mehmet. “Fârâbî’nin İki Yapıtı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14-15 (2003): 17-87.
  • Davis, Winston. “Sosyoloji: Sociology of Religion”. The Encyclopedia of Religion. Ed. Mircea Eliade. c. 13, 393-402. New York: Macmillan Publishing Company, 1987.
  • Davis, Winston. “Din Sosyolojisi”. Din, Toplum ve Kültür. Haz. Ali Coşkun, 77-100. İstanbul: İz Yayınları, 2005.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Alfarabi’s Philosophy of Plato and Aristotle. İng. trc: Muhsin Mahdi. New York: The Free Press of Glencoe, 1962.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Fusûlun Munteze’a. Thk. Fevzi Mitri Neccar. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1971.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. İhsâu’l-Ulûm. Trc. Ahmet Ateş. Ankara: MEB Yayınları, 1990.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Kitâbu’l-Mille. thk. Muhsin Mehdî. 2. Baskı. Beyrut: Dârü’l-Meşrık, 1991.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Arâu Ehli’l-Medîneti’l-Fâdıla. Nşr. Ali Bû Melham. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, 1995.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. es-Siyâsetu’l-Medeniyye. Nşr. Ali Bû Melham. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’lHilâl, 1995.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Tahsîlu’s-Saâde. Nşr. Ali Bû Melham. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, 1995.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. İhsâ’u’l-‘Ulûm. Nşr. Ali Bû Melham. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, 1996.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Risâletu’l-Hurûf”. Erişim: 15 Eylül 2014. http://www.muslimphilosophy.com/#people.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. el-Medînetu’l-Fâdıla. Trc. Nafiz Danışman. Ankara: MEB. Yayınları, 2001.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Kitâbü'l-Mille”. Trc. Fatih Toktaş. Divan Dergisi. 12 (2002): 258-273.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Fusulu'l-Medenî. Trc. Mehmet Aydın - M. Rami Ayas. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1980.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Erdemli Şehir Halkının Görüşleri”. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri. Trc. Mahmut Kaya. 139-150. İstanbul: Klasik Yayınları, 2003.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Astroloji Hakkında Doğru ve Yanlış Bilgiler”. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri. Trc. Mahmut Kaya. 139-150. İstanbul: Klasik Yayınları, 2003.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Tenbîh ‘alâ Sebîli’s-Sa’âde (Mutluluk Yoluna Yöneltme). Fârâbî’nin İki Eseri, çev ve ed.: Hanifi Özcan. 159-190. İstanbul: İFAV. Yayınları, 2005.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. “Fusûlü’l-Medenî”. Fârâbî’nin İki Eseri. Trc. ve Ed. Hanifi Özcan. 45-138. İstanbul: İFAV. Yayınları, 2005.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. Kitâbu'l-Huruf: Harfler Kitabı. trc. Ömer Türker. İstanbul: Litera, 2008.
  • Fârâbî, Ebû Nasr el-. es-Siyâsetu’l Medeniyye veya Mebâdi’ül-Mevcûdât. Trc. Mehmet S. Aydın - Abdülkadir Şener - M. Rami Ayas. 2. Baskı. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2012.
  • İbn Bâcce. Tedbîru’l-Mutavahhid. 2. Baskı. Thk. Macid Fahri. Beyrut: ts., 1991.
  • İbn Haldun. Mukaddime. thk. Derviş el-Cüveydî. 2. Baskı. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1996.
  • Karlığa, Bekir. “Medeniyet Düşünürü Farabi”. Bilgeler Zirvesi. Ed. Ejder Okumuş. 1. Cilt. Eskişehir: Eskişehir 2014 Kültür Başkenti Ajansı, 2014.
  • Korkut, Şenol. Farabi’nin Siyaset Felsefesinin Temel Problemleri ve Kökenleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2005.
  • Korkut, Şenol. “İbn Haldûn’un “es-Siyâsetu’l-Medeniyye” Teorisini Eleştirisi”. İslâm Araştırmaları Dergisi 15 (2006): 115-140.
  • Mücahid, Huriye Tevfik. Fârâbi’den Abduh’a Siyasî Düşünce. trc. Vecdi Akyüz. İstanbul: İz Yayınları, 1995.
  • Okumuş, Ejder. “Medîneden Medeniyete Fârâbî’de ‘Sosyoloji Öncesi Sosyoloji’”, Medeniyet Düşünürü Fârâbî Uluslararası Sempozyum Bildirileri (Eskişehir, 13-15 Kasım 2014). Ed. Ejder Okumuş - İlyas Burak. 127-195. Eskişehir 2013 Kültür Başkenti Ajansı, 2015.
  • Okumuş, Ejder. “Fârâbî'nin Medeniyet Sosyolojisine Katkıları”. Diyanet İlmî Dergi 52/3 (2016): 11-30.
  • Okumuş, Ejder. Osmanlı’nın Gözüyle İbn Haldun. 3. Baskı, İstanbul: İz Yayınları, 2017.
  • Okumuş, Ejder. Din Sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri, 2018.
  • Okumuş, Ejder. “Fârâbî Felsefesinde Toplumsal Kavramlar: Bir Başlangıç Çalışması”. Beytulhikme. 15 Ocak 2018, http://www.beytulhikme.org/SonSayi.aspx. 8/2, 2018: 841-858.
  • Okumuş, Ejder. “Fârâbî’nin Din Sosyolojisine Katkıları-Bir Giriş Denemesi-“. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. Erişim: 30 Aralık 2018, http://dergipark.gov.tr/daad. Aralık. 18/3, 2018: 9-30.
  • Siddiqi, Ahmed Ali. Politics, Religion, and Philosophy in Al-Farabi's Book of Religion. Y.Lisans Tezi, the University of Texas, Austin, 2014.
  • Talbi, Ammar et-. “Al-Farabi's Doctrine of Education: Between Philosophy and Sociological Theory”. Erişim: 12 Ekim 2014. http://www.muslimheritage.com/article/al-farabisdoctrine-education-between-philosophy-and-sociological-theory#sec2.
  • Toktaş, Fatih. “Fârâbî'nin Kitâbü'l-Mille Adlı Eserinin Takdim ve Çevirisi”. Divan Dergisi 12/1 (2002): 258-273.
  • Yavuz, Sefer. “Tipolojik Yaklaşım ve İbn Haldun ile Farabi’nin Toplum Görüşleri Üzerine”. Dini Araştırmalar 17/44 (2014): 95-120.
  • Yıldız, Mustafa. Fârâbî’nin Toplum ve Devlet Görüşü. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2009.
  • Yıldız, Mustafa. “Farabi’de Dil-Mantık ve Kültür”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 14 (2012): 93- 120.
APA Okumuş E (2019). FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. , 49 - 74.
Chicago Okumuş Ejder FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. (2019): 49 - 74.
MLA Okumuş Ejder FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. , 2019, ss.49 - 74.
AMA Okumuş E FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. . 2019; 49 - 74.
Vancouver Okumuş E FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. . 2019; 49 - 74.
IEEE Okumuş E "FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI." , ss.49 - 74, 2019.
ISNAD Okumuş, Ejder. "FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI". (2019), 49-74.
APA Okumuş E (2019). FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(35), 49 - 74.
Chicago Okumuş Ejder FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no.35 (2019): 49 - 74.
MLA Okumuş Ejder FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.18, no.35, 2019, ss.49 - 74.
AMA Okumuş E FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 49 - 74.
Vancouver Okumuş E FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 49 - 74.
IEEE Okumuş E "FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, ss.49 - 74, 2019.
ISNAD Okumuş, Ejder. "FÂRÂBÎ FELSEFESİNDE TOPLUM TEMASI". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/35 (2019), 49-74.