Yıl: 2019 Cilt: 18 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 101 - 122 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-01-2021

KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:
Modern psikoloji ile din psikolojisinin önemli kavramlarından olan savunmamekanizmaları ve (dini) başa çıkma ile dini inanç ve pratikler arasındaki ilişkilere yönelik teorikve ilişkisel çalışmalar artarak devam etmektedir. Ancak dini inanç ve uygulamaların inananbireyler nezdinde bir tür savunma mekanizması mı yoksa (dini) başa çıkma stratejisi miolduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Çünkü dini inançlar söz konusu olduğunda adıgeçen kavramların tanımları ve kapsamları dikkate alınmaksızın, bazı işlevsel benzerlikleridolayısıyla, birbirlerinin yerine kullanılmalarının din psikolojisi bilimi çerçevesinde uygun olupolmayacağının belirlenmesinin olası bir kavram kargaşasının önlenmesi ve bu konulardayapılan çalışmaların doğru yönde ilerlemesi için önem arz ettiği düşünülmektedir. Bumakalede, İslam dininin önemli inanç esaslarından sayılan kader inancının bireyler tarafındanne şekilde kullanıldığında savunma mekanizması hangi şekilde ise dini başa çıkma yolu olduğuyapılan çalışmalar ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan değerlendirmelerinsonucunda, kader inancının aslına uygun anlaşılmadığında bir tür savunma mekanizması veduygu odaklı başa çıkma stratejisi; doğru bir kader inancı geliştirilmesi halinde ise, problemçözmeye dayalı başa çıkma stratejisi ile işbirliğine dayalı ve kendi kendine yeten dini başaçıkma yolu olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime:

Evaluation of the Faith of Destiny in Terms of the Defense Mechanism and the Religious Way of Coping

Öz:
Defense mechanisms and (religious) coping which are important concepts of modern psychology and religion psychology and theoretical and relational studies on the relationship between religious beliefs and practices are increasingly underway. However, it is necessary to determine whether religious beliefs and practices are used by believers as a sort of defense mechanism or as a (religious) coping strategy. Because, in the case of religious beliefs, the appropriateness of using these concepts in place of each other in terms of Religious Psychology, is important to prevent a possible confusion of concepts and to ensure that the work being done proceeds in the right direction. The aim of this article is to try to evaluate the situations in which people use the belief in fate, which is one of the important belief principles of Islam, as defense mechanism. The results obtained from the evaluations are used as a kind of defense mechanism and emotion-focused coping strategy when the belief in fate is not understood properly. In the case of correct God imagination and fate belief, it is used as a collaborative and self-sufficient religious coping strategy with a problem-solving coping strategy.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktepe, Orhan. “Kaza-Kader’in Mahiyeti ve Değişip Değişmemesi Problemi”. Kelam Araştırmaları 10/2 (2012): 69-90.
  • Algın, Fulya. Şizofreni Hastalarında Başa Çıkma Tutumlarının Umutsuzluk, İntihar Davranışı ve İçgörü ile İlişkisi Uzmanlık Tezi. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 6. Psikiyatri Birimi, 2009.
  • Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. 3. Baskı, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
  • Altun, Hilmi Kemal. Osmanlı Müelliflerince Yazılan Kazâ-Kader Risâleleri ve Taşköprîzâde’nin ‘Risâle Fi’l-Kazâ ve’l-Kader’ Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
  • Altuncu, Tuba. İnsan İradesi ve Kader İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2012.
  • Arıcı, A. “Ergenlerde Dini Başaçıkma Yöntem Olarak Dua (Lise Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma)”. Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi. Ed. Hayati Hökelekli. 529-557. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
  • Aydın, Cüneyd - Genç, Ahmet. “Sünnetullah ve İnsanın İradesi Temelinde Kader”. JOMELIPS 1/1 (2016): 74-103.
  • Aydın, Hatice. Ergenlerin Kişilik Özelliklerinin Stresle Başa Çıkma ve Bazı Özlük Niteliklerine Göre Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008.
  • Aydın, Özlem Güler. Yaşamı Sürdürmede Dinî İnancın Rolü. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2011.
  • Ayhan, İnci - Yarar, Ferhat. “Batıl İnançların Psikolojisi”. PİVOLKA 17 (4): 15-19.
  • Ayten, Ali - Göcen, Gülişan - Sevinç, Kenan - Öztürk, Eyüp E. “Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/2 (2012): 45 -79.
  • Batman, Elif. Yaşamın Zorluklarıyla Başa Çıkmada Kader İnancının Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2008.
  • Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1994.
  • Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2000.
  • Bulut, İsmail. “Kader - Engellilik İlişkisine Kelami Bir Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2015): 20-51.
  • Cengil, Muammer. “Depresyonu Önlemede Dini İnancın Koruyucu Rolü”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi III 2 (2003): 129-152.
  • Civelek, İbrahim. Kader ve Kaza İle İlgili Hadislerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2006.
  • Clark, Arthur J. “Psikolojik Danışmada Savunma Mekanizmalarının Tanınması ve Şekillendirilmesi”. Trc. Ö. Hakan Ersever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 25/2 (1992): 579-596.
  • Ćufta, Muharem. Kanser Hastalığı ile Başa Çıkmada Dini İnanç ve Tutumların Rolü. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2014.
  • Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. 9. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
  • Çakmak, Fikrullah. Hz. Peygamber’in Hadislerinde ‘Kader’ Kavramı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2007.
  • Demir, Şükran Çevik. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dini Başa Çıkma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2013.
  • Ekşi, Halil. Başaçıkma, Dini Başaçıkma ve Ruh Sağlı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2001.
  • Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Dini Başa Çıkma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.
  • Fırat, A. İlahî Sıfatlar Bağlamında Kader Meselesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2010.
  • Folkman, Susan - Lazarus, Richard S. – Dunkel - Schetter, Christine - DeLongis, Anita - Gruen, Rand J. “Dynamics of a Stressful Encounter: Cognitive Appraisal, Coping, and Encounter Outcomes”. Journal of Personality and Social Psychology 50/5 (1986): 992-1003.
  • Freud, Anna. Ben ve Savunma Mekanizmaları. 11. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
  • Geçtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Metis Yayınları, 2002.
  • Göcen, Gülüşan. Şükür ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Alan Araştırması. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
  • Güler, İlhami. Allah’ın Ahlakiliği Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
  • Gürcan, Derya. “Benlik Farklılıklarına Rogers’ın Danışan Odaklı Terapisi ile Yaklaşım: Vaka Çalışması”. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi 2/1 (2015): 13-26.
  • Hamidi, Farideh – Motlagh, Sara Shirazi. “Comparison of Irrational Beliefs and Defence Mechanisms in Patients with Obsessive Compulsive Disorder and Normal Individuals”. Procedia Social and Behavioral Sciences 5 (2010): 1520–1524.
  • Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Yeni İnsan ve İnsanlar. 10. Baskı. İstanbul: Evrim Yayınları, 2004.
  • Kandemir, Yusuf. Kader İnancının Psikoterapik Açıdan Fonksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2006.
  • Kara, Elif. Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışının Genellenme Derecesi ile Kader İnancı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2009.
  • Karabulut, Şükran. Ebû Hanîfe’nin Kader, İnsan Fiilleri ve Büyük Günah Hakkındaki Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2008.
  • Karaca, Faruk. “Kader Algısı-Ruh Sağlığı İlişkisi Üzerine Empirik Bir Araştırma”. İslami Araştırmalar Dergisi 19/3 (2006): 479-489.
  • Karaca, Faruk. “Savunma Mekanizmalarına Atıfta Bulunan Atasözleri Işığında Dini ve Kültürel Psikolojiyle İlgili Bazı Tespitler”. İslami Araştırmalar Dergisi 13 (2000): 119-125.
  • Karakaş, Ahmet Canan - Koç, Mustafa. “Stresle Başa Çıkma ve Dini Başa Çıkma Yöntemleri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3 (2014): 610-631.
  • Karaköse, Rukiye. “Psikolojik Savunma Mekanizmaları”. Erişim: 07.08.2018, https://www.aktuelpdr.net/psikolojik-savunma-mekanizmalari.html.
  • Kartopu, Saffet. Kaygının Kader Algıları ile İlişkisi: Kahramanmaraş Örneği. İstanbul: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 2013.
  • Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an Açısından Fatalizm”. Hikmet Yurdu 1 (2008): 87-107. Katırcı, Yusuf. Cezaevi Mahkûmlarının Kader Anlayışı (Ferizli L Tipi Cezaevi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2011.
  • Kaya, Alim - Bozkur, Binnaz. “Kadercilik Eğilimi ile Özyeterlik İnancı ve Savunma Mekanizmaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ege Eğitim Dergisi 18/1 (2017): 124- 145.
  • Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 200’ü. Ankara: OTTO Yayınları, 2017.
  • Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ve Dini Başa Çıkma Metodu Olarak Dua ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. EKEV Akademi Dergisi 24 (2005): 11- 32.
  • Kula, Naci. “Deprem ve Dini Başa Çıkma”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2002): 234-255.
  • Kuşat, Ali. “Psikolojik Bir Olgu Olarak Kendini Aldatma ve Dini İnançla İlişkisi”. Dini Araştırmalar 3/8 (2000): 97-116.
  • Küskü, Davut. Kur’an’ın Kader Konusuna Bakışı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006. Lazarus, Richard S. “Coping Theory and Research: Past, Present, and Future”. Psychosomatic Medicine 55 (1993): 234-247.
  • McLaughlin, Robert R. “Savunma Mekanizmasının Doktrini”. Erişim: 07.08.2018, https://gbible.org/doctrines-post/doctrine-defense mechanisms/.
  • Miceli, Maria – Castelfranchi, Cristiano. “Further Distinctions Betwen Coping and Defence Mechanisms”. Journal of Personality 69/2 (2000): 287-296.
  • Ninan, Jacob, “Faith as a Defence Mechanism”. Erişim: 06.08.2018, http://www.c-nc.org/tips/defence.htm. Pargament, K. I. “Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri ve Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme”. Trc. Ali Ulvi Mehmedoğlu. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5/1 (2005): 279-313.
  • Pargament, Kenneth I. The Pychology of Religiın and Coping / Theory, Research, Practice. Newyork: The Guıiford Press, 1997.
  • Sinanoğlu, Abdulhamit. “İslam’ın İlk Siyasallaştırılma Sürecinde ‘Kader’ İnancı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43/2 (2002): 249-276.
  • Şengül, Fatma. Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
  • Topuz, İlhan. Dini Gelişim Seviyeleri ile Dini Başaçıkma Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2003.
  • Zeinalizade tari, Azame - Gharamaleki, Sobhi Nasser - Hojjati, Atefeh - Alian, Bahar. “Relationship Between Religious Orientation and Defense Mechanisms in Adolescents”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 114 (2014): 287-290.
APA AYDIN C (2019). KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 101 - 122.
Chicago AYDIN Cüneyd KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2019): 101 - 122.
MLA AYDIN Cüneyd KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2019, ss.101 - 122.
AMA AYDIN C KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 101 - 122.
Vancouver AYDIN C KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 101 - 122.
IEEE AYDIN C "KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.101 - 122, 2019.
ISNAD AYDIN, Cüneyd. "KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2019), 101-122.
APA AYDIN C (2019). KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(35), 101 - 122.
Chicago AYDIN Cüneyd KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no.35 (2019): 101 - 122.
MLA AYDIN Cüneyd KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.18, no.35, 2019, ss.101 - 122.
AMA AYDIN C KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 101 - 122.
Vancouver AYDIN C KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 18(35): 101 - 122.
IEEE AYDIN C "KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, ss.101 - 122, 2019.
ISNAD AYDIN, Cüneyd. "KADER İNANCININ SAVUNMA MEKANİZMASI VE DİNİ BAŞA ÇIKMA KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/35 (2019), 101-122.