Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi
Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 51 - 66 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/megaron.2017.07088 İndeks Tarihi: 26-11-2020
Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi
Öz: İstanbul’un batısında konumlanan Çatalca Vilayeti’nde, Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleştirilen nüfus mübadelesi (1923-1930)öncesinde yaklaşık 30 kilise bulunmasına karşın yalnız sekiz kilise günümüze gelebilmiştir. Bunlardan altısı mübadele sonrasında camiyeçevrildiği için korunmuş, ikisi ise başka herhangi bir işlevle kullanılmadığından harap olmuştur. Bu çalışmada, Çatalca Vilayeti içerisindeki,mübadele sonrasında camiye çevrilen kiliselerin dönüşüm süreci ve mimari özellikleri incelenmiştir. 19. yüzyılın son ve 20. yüzyılın ilkçeyreği arasında inşa edilen bazilikal plan şemalı bu kiliseler, çoğunlukla üç nefli, beşik çatılı, tuğla ve moloz taş kullanılarak inşa edilmişyapılardır. Dönüşüm sürecini tetikleyen ortak geçmişleri ve birbirine yakın konumlarıyla bu yapılar, bir kültür rotası çerçevesinde değerlendirilme potansiyeline sahiptir. Bu doğrultuda bunların bilinmeyen tarihinin ortaya çıkarılmasını destekleyecek bir müzenin kurulmasının,kültür varlıklarının korunma süreci ve mimari özelliklerinin daha çok kişiye tanıtılmasında önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Conversion Process and Architectural Analysis of Churches Converted Into Mosques in Çatalca Province
Öz: Although there were approximately 30 churches in the province of Çatalca, situated in the west of Istanbul, prior to the population exchange between Turkey and Greece (1923-1930), only eight of these churches survived. Six of them were preserved by being repurposed as a mosque after the exchange, and two fell into ruin as a result of neglect and disuse. This study is an examination of the conversion process and architectural characteristics of churches in Çatalca that were converted into mosques. Having been built based on a basilica plan between the last quarter of the 19th century and the first quarter of the 20th century, most were constructed with brick and stone rubble, and include a three-nave hipped roof. The establishment of a museum that will support further research of the unknown history of these structures would help to introduce the conversion process and the architectural features of these cultural assets to the public.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıkgöz, Ş.G. (2007) “Kayseri ve Çevresindeki 19. yüzyıl Kiliseleri ve Korunmaları İçin Öneriler”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
- Açikgöz, Ş.G. ve Ahunbay, Z. (2008) “19. Yüzyıl Kayseri Kiliseleri İçin Koruma Önerileri”, İTÜ Dergisi / a, Sayı 7(2), s.26-37.
- Balta, E. ve Millas, H. (1996) “1923 Mübadelesi’nin Tarihsel Sorunları Üzerine Düşünceler: Bir Destan Ve Sözlü Tarih”, Tarih ve Toplum, Sayı 149, s.261-271.
- Çevik, M. (1983) İbni Batûta Seyahatnâmesi (Tuhfetu’n-Nuzzâr Fi Garaibi’l-Emsâr) (1), İstanbul, Üçdal Yayınları.
- Çınar, A. (2008) “Hırami Ahmet Paşa Camisi Restorasyon Projesi”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
- Ercan, Y. (1990) “Osmanlı İmparatorluğunda Gayrimüslimlerin Giyim, Mesken ve Davranış Hukuku”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 1, s.117-125.
- Erdal, İ. (2006) “Türk Yunan Nüfus Değişiminde Türk Mübadillere Yapılan Yardım Faaliyetleri”, Journal of History Studies, Sayı 12 (40), s.203-214.
- Eyice, S. (1990) “İstanbul’da Kiliseden Çevrilmiş Cami ve Mescidler ve Bunların Restorasyonu”, Vakıf Haftası Dergisi, Sayı 7, s.279-291.
- Goularas, G.B. (2012) “1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Ve Günümüzde Mübadil Kimlik ve Kültürlerinin Yaşatılması” Alternatif Politika, Sayı 4 (2), s.129-146.
- Harris, J.A. (1997) “Mosque to Church Conversions in the Spanish Reconquest” Medieval Encounters, Sayı 3 (2), s.158-172.
- İlter, F. (1981) “Kayseri’de XIX. Yüzyıldan İki Kilise: Darsiyak ve Evkere”, Ed.: C. Bayburtluoğlu (editör) Anadolu (XXII), Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları, s.353-370.
- Kalikratya Belediyesi (2000) Kalikratya Lau Grafik Albümü, Ed.: Zmaraldi Vasiliu ve Panayotis Çelyos (editör), Yunanistan, Kalikratya Belediyesi Yayınları.
- Karaca, Z. (2008) İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
- Karataş, E. (2015) Kültür Rotaları Planlama Rehberi, İstanbul, Çekül Vakfı Tarihi Kentler Birliği Yayınları.
- Kırımtayıf, S. (2001) Converted Byzantine Churches in İstanbul, İstanbul, Ege Yayınları.
- Mallinson, M.D.S. (2004) “Mosque/Churches of the Sudan, Azania: Archaeological Research in Africa, Sayı 39(1), s.225-241.
- Özcan, H.Ö. (2007) “Osmaneli’ndeki Bir Rum Kilisesi’nin Düşündürdükleri”, Sanat Tarihi Dergisi, Sayı 16, s 27-47.
- Pekak, M.S. (2009) “Kappadokia Bölgesi Osmanlı Dönemi Kiliseleri: Örnekler, Sorunlar, Öneriler” Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, Sayı 26(2), s.249-277.
- Sezen, T. (2006) Osmanlı Yer Adları, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları. Şakiroğlu, M.H. (1985) “Lozan Konferansı Sırasında Kabul Edilen Türk-Yunan Ahali Değişimine Ait Tarihî Notlar”, Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Valsamidis, P. (2007) Çatalca ve Büyükçekmece, Selanik, Stamuli Yayınevi.
- Verim, E. (2015) “Amasra’da Osmanlı Dönemi’nde Kiliseden Çevrilmiş Bir Mabet: Fatih Camii”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, s.58-74.
- Yalaman, Y. (1990) “Pantepoptes Manastırı Kilisesi: Eski İmaret Camii”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümü.
- BOA.İ.DH.923/73182: 7 Temmuz 1884, Silivri’de Bigados karyesinde Rum cemaatine mahsus bir kilise inşası.
- BOA.İ.DH.977/77160: 3 Şubat 1886, Çatalca kazasına tabi Arnavud karyesinde Aya Tanaş ismiyle bir Rum kilisesi inşası.
- BOA.BEO.823/61653: 6 Ağustos 1896, Çorlu kazasına tabi Germiyan köyünde tecdiden ve tevsian bir bab kilise inşası.
- BOA.İ.AZN.21/13: 23 Ağustos 1896, Çatalca sancağı Silivri kazasına tabi Sekban karyesinde Rum Cemaati’ne mahsus olarak çan kulesiyle beraber müceddeden bir kilise inşası.
- BOA.İ.DH.1218/95376: 22 Şubat 1891, Çatalca kazasına tabi Boğazköy’ünde bir bab kilise inşası.
- BOA.DH.MKT.1203/52: 2 Ekim 1907, Çatalca kazasına tabi Boğaz karyesinde inşaası tamamlanan Rum kilisesinin resmi açılışında görevlendirilmek üzere karyeye zabıta ve asker gönderileceği.
| APA | KÜÇÜK S, EYÜPGİLLER K (2018). Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. , 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| Chicago | KÜÇÜK Sezgi Giray,EYÜPGİLLER KEMAL KUTGÜN Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. (2018): 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| MLA | KÜÇÜK Sezgi Giray,EYÜPGİLLER KEMAL KUTGÜN Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. , 2018, ss.51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| AMA | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. . 2018; 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| Vancouver | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. . 2018; 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| IEEE | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K "Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi." , ss.51 - 66, 2018. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| ISNAD | KÜÇÜK, Sezgi Giray - EYÜPGİLLER, KEMAL KUTGÜN. "Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi". (2018), 51-66. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.07088 |
| APA | KÜÇÜK S, EYÜPGİLLER K (2018). Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. Megaron, 13(1), 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| Chicago | KÜÇÜK Sezgi Giray,EYÜPGİLLER KEMAL KUTGÜN Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. Megaron 13, no.1 (2018): 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| MLA | KÜÇÜK Sezgi Giray,EYÜPGİLLER KEMAL KUTGÜN Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. Megaron, vol.13, no.1, 2018, ss.51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| AMA | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. Megaron. 2018; 13(1): 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| Vancouver | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi. Megaron. 2018; 13(1): 51 - 66. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| IEEE | KÜÇÜK S,EYÜPGİLLER K "Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi." Megaron, 13, ss.51 - 66, 2018. 10.5505/megaron.2017.07088 |
| ISNAD | KÜÇÜK, Sezgi Giray - EYÜPGİLLER, KEMAL KUTGÜN. "Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi". Megaron 13/1 (2018), 51-66. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.07088 |
