Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi

Köksal, Eda; PEHLİVAN, Merve

doi:10.26559/mersinsbd.624135

Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi

Merve PEHLİVAN, (Kırklareli Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Kırklareli, Türkiye)

Eda KÖKSAL (Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara, Türkiye)

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

33 4

Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 140 - 154 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26559/mersinsbd.624135 İndeks Tarihi: 29-11-2020

Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi

Öz:

Son zamanlarda düşük enerjili ya da enerjisiz tatlandırıcılar enerji ve glisemik etkilerden uzakoldukları gerekçesi ile şeker ikamesi olarak oldukça sık kullanılmaktadırlar. Bu tatlandırıcıtürlerinin saf olarak kullanılması dışında günümüzde gıda ürünlerinin içerisinde sıkçabulunmaları tüketiciler tarafından alımını oldukça artırabilmektedir. Tatlandırıcılar sağlıküzerine etkileri açısından doğal ve yapay tatlandırıcılar olarak ikiye ayrılmaktadır. Deneyhayvanlarında yapılan çalışmalarda yapay tatlandırıcı tüketimi enerji dengesini bozarakabdominal obezite, insülin direnci ve/veya bozulmuş glukoz toleransı dahil olmak üzere birçokmetabolik sendrom bileşeni ile ilişkilendirilmektedir. Ayrıca karaciğer enzimleri ve oksidatif stresüzerine olumsuz etkisi olduğu da bildirilmektedir. Ancak yapay tatlandırıcıların glukozintoleransını artırdığı, karaciğer enzimlerini ve oksidatif stres parametrelerini olumsuzetkilediğine dair çalışmaların yanında anlamlı sonuç bulunamayan çalışmalarda mevcuttur.Bunun yanında doğal tatlandırıcıların insülin duyarlılığını artırdığı, kan glukozu üzerinde yararlıetkilerinin olduğu, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres parametrelerini azaltıcı bir roloynadıkları belirli çalışmalarda bildirilmektedir. Fakat doğal tatlandırıcıların bu parametrelerüzerinde anlamlı etkisinin olmadığına dair çalışmalarda mevcuttur. Bu nedenle bu derlemededoğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerineolan etkilerine yönelik çalışmaların derlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelime:

Effects of natural and artificial sweeteners on glucose intolerance, liver enzymes and oxidative stress

Öz:

Recently, low-energy or non-energy sweeteners have been used frequently as sugar substitutes on the ground that they are free from energy and glycemic effects. Moreover, apart from use of these sweetener types in pure form, the fact that they are included in products today increases the intake of them by consumers considerably. Sweeteners are classified as natural and artificial sweeteners in terms of their health effects. In studies conducted on experimental animals, artificial sweetener consumption is associated with many metabolic syndrome components, including abdominal obesity, insulin resistance and/or impaired glucose tolerance through disrupting energy balance. In addition, adverse effects on liver enzymes and oxidative stress have been reported. However, studies have shown that artificial sweeteners increase glucose intolerance, negatively affect liver enzymes and oxidative stress parameters, as well as studies that have found no significant results. Besides, certain studies have reported that natural sweeteners increase insulin sensitivity, have beneficial effects on blood glucose, and reduce liver enzymes and oxidative stress parameters. However, some studies have shown that natural sweeteners have no significant effect on these parameters. Therefore, it is aimed to review the effects of natural and artificial sweeteners on glucose intolerance, liver enzymes and oxidative stress in this review article.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Pepino MY. Metabolic effects of nonnutritive sweeteners. Physiology & Behavior 2015;152:450-455.
2. Pepino MY, & Bourne C. Nonnutritive sweeteners, energy balance and glucose homeostasis. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care 2011;14(4):391.
3. High-Intensity sweeteners. Erişim Adresi:https://www.fda.gov/food/foodadditives-petitions/additionalinformation-about-high-intensitysweeteners-permitted-use-food-unitedstates) (Erişim Tarihi:16.07.2019, 13:05)
4. Spencer M, Gupta A, Van Dam L, Shannon C, Menees S, & Chey WD. Artificial sweeteners: A systematic review and primer for gastroenterologists. Journal of eurogastroenterology and motility 2016;22(2):168.
5. Abhilash M, Paul MS, Varghese MV, & Nair RH. Effect of long term intake of aspartame on antioxidant defense status in liver. Food Chem Toxicol 2011;49(6):1203-1207.
6. Alkafafy MES, Ibrahim ZS, Ahmed MM, & El-Shazly SA. Impact of aspartame and saccharin on the rat liver: Biochemical, molecular, and histological approach. International journal of immunopathology and pharmacology 2015;28(2):247-255.
7. Palmnäs MS, Cowan TE, Bomhof MR, Su J, Reimer RA, Vogel HJ, Hittle DS, & Shearer J. Low-dose aspartame consumption differentially affects gut microbiota-host metabolic interactions in the diet-induced obese rat. PloS one 2014;9(10):1-10.
8. Ashok I, Wankhar D, Sheeladevi R, & Wankhar W. Long-term effect of aspartame on the liver antioxidant status and histopathology in Wistar albino rats. Biomedicine & Preventive Nutrition 2014;4(2):299-305.
9. AbdElwahab AH, Yousuf AF, Ramadan BK. & Elimam H. Comparative Effects of Stevia rebaudiana and Aspartame on hepatorenal function of diabetic rats: Biochemical and Histological Approaches. Journal of Applied Pharmaceutical Science Vol 2017;7(08):034-042.
10. Mourad M. Effect of aspartame on some oxidative stress parameters in liver and kidney of rats. African Journal of Pharmacy and Pharmacology 2011;5(6):678-862.
11. Otman S, & Bin-Jumah M. Histopathological Effect of Aspartame on Liver and Kidney of Mice. International Journal of Pharmacology 2019;15(3):336- 342.
12. Janssens S, Ciapaite J, Wolters J, van Riel N, Nicolay K, & Prompers J. An in vivo magnetic resonance spectroscopy study of the effects of caloric and non-caloric sweeteners on liver lipid metabolism in rats. Nutrients 2017;9(5):476.
13. Choudhary A, & Devi RS. Longer period of oral administration of aspartame on cytokine response in Wistar albino rats. Endocrinología y Nutrición (English Edition) 2015;62(3):114-122.
14. Singh S, Garg V, & Yadav D. Antihyperglycemic and antioxidative ability of Stevia rebaudiana (Bertoni) leaves in diabetes induced mice. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences 2013;5(2):297- 302.
15. Geuns JM, Buyse J, Vankeirsbilck A, & Temme EH. Metabolism of stevioside by healthy subjects. Experimental biology and medicine 2007;232(1):164-173.
16. Nikiforov AI, & Eapen AK. A 90-day oral (dietary) toxicity study of rebaudioside A in Sprague-Dawley rats. International journal of toxicology 2008;27(1):65-80.
17. Elnaga NA, Massoud MI, Yousef MI, & Mohamed HH. Effect of stevia sweetener consumption as non-caloric sweetening on body weight gain and biochemical’s parameters in overweight female rats. Annals of Agricultural Sciences 2016;61(1):155-163.
18. Shivanna N, Naika M, Khanum F, & Kaul VK. Antioxidant, antidiabetic and renal protective properties of Stevia rebaudiana. J Diabetes Complications 2013;27(2):103-113.
19. Akbarzadeh S, Eskandari F, Tangestani H, Bagherinejad ST, Bargahi A, Bazzi, P, Daneshi A, Sahrapoor A, O’Connor WJ, & Rahbar AR. The effect of Stevia rebaudiana on serum omentin and visfatin level in STZ-induced diabetic rats. Journal of dietary supplements 2015;12(1):11- 22.
20. Aspartame suplementary ınformation. Erişim Adresi: https://www.fda.gov/media/89189/do wnload (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
21. Aspartame suplementary ınformation. Erişim Adresi: https://www.fda.gov/media/89219/do wnload (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
22. Aspartame. Erişim Adresi: http://www.fao.org/fileadmin/user_upl oad/jecfa_additives/docs/Monograph1/ additive-046-m1.pdf (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:07)
23. Aspartame. Erişim Adresi: https://www.efsa.europa.eu/en/topics/t opic/aspartame (Erişim Tarihi: 16.07.2019, 11:09)
24. Aspartame. Erişim Adresi: http://apps.who.int/food-additivescontaminants-jecfa database/chemical.aspx?chemID=62 (Erişim Tarihi:16.07.2019, 15:56)
25. Lebda MA, Tohamy HG, & El-Sayed YS. Long-term soft drink and aspartame intake induces hepatic damage via dysregulation of adipocytokines and alteration of the lipid profile and antioxidant status. Nutrition research 2017;41: 47-55.
26. Çınar A., Stevia ile ilgili genel bilgiler. 1st Balkan Conference of Stevia. 14-16 Şubat 2014 Volos /Yunanistan.
27. Steviol Glycosides from Stevia rebaudiana Bertoni. Erişim Adresi: http://www.fao.org/3/BU297en/bu297 en.pdf (Erişim Tarihi: 17.07.2019, 12:25)
28. Savita S, Sheela K, Sunanda S, Shankar A, & Ramakrishna P. Steviarebaudiana– A functional component for food industry. Journal of Human Ecology 2004;15:261– 264.
29. Purified Steviol Glycosides Primarily Composed of Rebaudioside A and Stevioside. Erişim Adresi: https://www.fda.gov/media/113099/do wnload (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:55)
30. Shannon M, Rehfeld A, Frizzell C, Livingstone C, McGonagle C, Skakkebae, NE, Wielogórska E, & Connolly L. In vitro bioassay investigations of the endocrine disrupting potential of steviol glycosides and their metabolite steviol, components of the natural sweetener Stevia. Mol Cell Endocrinol 2016;427:65-72.
31. Steviol Glycosides. Erişim Adresi: http://www.fao.org/fileadmin/user_upl oad/jecfa_additives/docs/monograph10 /additive-442-m10.pdf (Erişim Tarihi:17.07.2019, 12:39)
32. Edwards CH, Rossi M, Corpe CP, Butterworth PJ, & Ellis PR. The role of sugars and sweeteners in food, diet and health: Alternatives for the future.Trends in food science & technology 2016;56:158- 166.
33. Latha S, Chaudhary S, & Ray R. SHydroalcoholic extract of Stevia rebaudiana bertonleaves and stevioside ameliorates lipopolysaccharide induced acute liver injury in rats. Biomedicine & Pharmacotherapy 2017;95:1040-1050.

APA	PEHLİVAN M, Köksal E (2020). Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. , 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
Chicago	PEHLİVAN Merve,Köksal Eda Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. (2020): 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
MLA	PEHLİVAN Merve,Köksal Eda Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. , 2020, ss.140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
AMA	PEHLİVAN M,Köksal E Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. . 2020; 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
Vancouver	PEHLİVAN M,Köksal E Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. . 2020; 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
IEEE	PEHLİVAN M,Köksal E "Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi." , ss.140 - 154, 2020. 10.26559/mersinsbd.624135
ISNAD	PEHLİVAN, Merve - Köksal, Eda. "Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi". (2020), 140-154. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135

APA	PEHLİVAN M, Köksal E (2020). Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
Chicago	PEHLİVAN Merve,Köksal Eda Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 13, no.1 (2020): 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
MLA	PEHLİVAN Merve,Köksal Eda Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.13, no.1, 2020, ss.140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
AMA	PEHLİVAN M,Köksal E Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 13(1): 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
Vancouver	PEHLİVAN M,Köksal E Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 13(1): 140 - 154. 10.26559/mersinsbd.624135
IEEE	PEHLİVAN M,Köksal E "Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi." Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13, ss.140 - 154, 2020. 10.26559/mersinsbd.624135
ISNAD	PEHLİVAN, Merve - Köksal, Eda. "Doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine etkisi". Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 13/1 (2020), 140-154. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135