Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği
Yıl: 2019 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 246 - 261 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17860/mersinefd.401251 İndeks Tarihi: 02-12-2020
Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği
Öz: Akran zorbalığı davranışlarının önlenmesinde, erken yaşlardan itibaren çocuklarda zorba ve kurban davranışlarının belirlenmesi önemlidir. Bu nedenle bu çalışmada, zorba ve kurban çocuk davranışlarını değerlendirmeye yönelik bir ölçme aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu 176 okul öncesi ve ilkokul öğretmeninden oluşmuştur. Alan yazın ışığında oluşturulan ölçek maddelerinin kapsam geçerliği için uzman görüşünden yararlanılmıştır. Yapı geçerliğinin belirlenmesinde Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve güvenilirliğin kestirilmesinde KR-20 iç tutarlılık katsayısından yararlanılmıştır. Sonuç olarak; “Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu” ismi verilen ölçeğin “Zorba-Çocuk Davranışları”, “Kurban-Çocuk Davranışları” ve “Pasif Zorba-Çocuk Davranışları” olmak üzere üç alt boyuttan ve 32 maddeden oluştuğu belirlenmiştir. Ölçek KR-20 iç tutarlılık katsayısı Zorba-Çocuk Davranışları alt boyutu için 0,86, Kurban Çocuk Davranışları alt boyutu için 0,88 ve Pasif-Zorba Çocuk alt boyutu için ise 0,71 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin, okul öncesi ve ilkokul döneminde zorba, kurban ve pasif zorba çocukların saptanmasında geçerli ve güvenilir veriler sunabileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime: Evaluation Form for Bully and Victim Child Behavior: Reliability and Validity
Öz: Identification of bullying and victim behavior in children in early ages is important to prevent peer bullying. Thus, the present study aimed to develop a measurement instrument to assess the bully and victim child behavior. The study group included 176 pre-school and primary school teachers. The scale items were designed in relation to the knowledge available in literature and field specialists were consulted for content validity. Explanatory and Confirmatory Factor Analyzes, KR-20 internal consistency coefficient were conducted to determine validity and reliability. As a result, it was determined that the scale called “Bully and Victim Child Behavior Evaluation Assessment Form” included 32 items and 3 sub-dimensions, namely "Bullying Child Behavior", "Victim Child Behavior" and "Passive Bullying Child Behavior". Scale KR-20 internal consistency coefficient was calculated as 0.86 for Bullying Child Behavior subscale, 0.88 for Victim Child Behavior subscale and 0.71 for Passive Bullying Child Behavior subscale. It was concluded that the scale can provide valid and reliable evidence for identification of bully, victim and passive-bully children during pre-school and primary school periods.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbaba-Altun, S. ve Erdur-Baker, Ö. (2010). Okuldaki şiddetin etkileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 35(380), 5-11.
- Aydoğan, Y. ve Özyürek, A. (2013). Okul öncesi çocuklarda şiddet davranışları. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 1(2), 1-18.
- Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması, Ankara: ÖSYM Yayınları.
- Begde, Z. ve Özyürek, A. (2016). Öğretmen ve anne-baba tutumlarının okul öncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerine etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 204-232.
- Berkmen, B. ve Okray, Z. (2015). Çocuk istismarı ölçeğinin Türkçe’ye çevirisi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Katılımlı III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi “Erken Müdahale”. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 1 (Özel sayı 2), 242-254.
- Brown, T. A. (2014). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Publications.
- Burnukara, P. ve Uçanok, Z. (2012). Okul ortamı ve sanal ortamda meydana gelen akran zorbalığı ne ölçüde örtüşüyor? Türk Psikoloji Dergisi, 27(69), 81-96.
- Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 1-213.
- Cardona, R. S., Reyes, A. S. ve Tangalin, M. M. (2015). The bullying experiences and classroom discipline techniques in an Urban National High School in the Philippines: A basis for an Anti-Bullying Program. American International Journal of Contemporary Research, 5(2), 49-52.
- Cho, S. ve Lee, J. M. (2018). Explaining physical, verbal, and social bullying among bullies, victims of bullying, and bully-victims: Assessing the integrated approach between social control and lifestyles-routine activities theories. Children and Youth Services Review.
- Cook, C. R., Williams, K. R., Guerra, N. G., Kim, T. E. ve Sadek, S. (2010). Predictors of bullying and victimization in childhool and adolescence: A meta-analytc investigation. School Psychology Quarterly, 25(2), 65-83.
- Costley, J. H. M., Sueng-Lock, H. ve Ji-Eun, L. (2013). Preservice teachers’response to bullying vignettes: The effect of bullying type and gender. International Journal of Secondary Education, 1(6), 45-52.
- Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
- Delaney-Black, V., Covington, C., Ondersma, S. J., Nordstrom-Klee, B., Templin, T., Ager, J., Janisse, J. ve Sokol, R. J. (2002). Violence exposure, trauma, and IQ and/or reading deficits among urban children. Arch Pediatr Adolesc Med., 156, 280-285.
- Elliott, S. N., Hwang, Y. S. ve Wang, J. (2019). Teachers' ratings of social skills and problem behaviors as concurrent predictors of students' bullying behavior. Journal of Applied Developmental Psychology, 60, 119-126.
- O. Emre (Çev. Ed.). (2017). 0-3 yaş çocuk gelişimi, gelişim psikolojisinin temel esasları I. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Eslea, M. ve Smith, P. K. (2000). Pupil and parent attitudes towards bullying in primary schools. European Journal of Psychology of Education, 15(2), 207-219.
- Flannery, D. J., Wester, K. L. ve Singer, M. I. (2004). Impact of exposure to violence in school on child and adolescent mental health and behavior. Journal of Community Psychology, 32, 559-573.
- Gini, G. ve Pozzoli, T. (2013). Bullied children and psychosomatic problems: A meta-analysis. Pediatrics, 132(4), 720-729.
- Gültekin-Akduman, G. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığının incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 121-138.
- Gültekin, Z. ve Sayıl, M. (2005). Akran zorbaligini belirleme ölçegi gelistirme çalismasi. Türk Psikoloji Yazıları, 8(15), 47-61.
- İlhan-Alper, S. (2008). İlköğretimde zorbalık (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
- İşmen, A. E. (2004). Aile içi çocuk istismarı ölçek geliştirme çalışması. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 207-221.
- Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla İlişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(1), 1-13.
- Karaman-Kepenekçi, Y. K. ve Çınkır, S. (2006). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect, 30, 193-204.
- Karataş, H. (2011). İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Kartal, H. (2009). The ratio of bullying and victimization among turkish elemantary school students and its relationship to gender and grade level. Journal of Social Science, 20(2), 109-119.
- Kılıç, E. Z. (2012). Ergenlerde şiddet kullanımı: Bireysel ve ailesel etkenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 49, 260-265.
- Krygsman, A. ve Vaillancourt, T. (2019). Peer victimization, aggression, and depression symptoms in preschoolers. Early Childhood Research Quarterly, 47, 62-73.
- Kutlu, F. (2005). The effect of bullying management training on bullying behaviours of elementary school students (Ph.D. Thesis). Middle East Technical University, Ankara.
- Ladd, G. W. (1990). Having friends, keeping friends, making friends, and being liked by pers in the classroom: Predictors of children’s early school adjustment? Child Development, 61, 1081-1100.
- Olweus, D. (2003). A profile of bullying at school. Educational Leadership,60(6), 12-17.
- Özyürek, A., Yavuz, N. F. ve Begde, Z. (2014). Okul öncesi çocukların sosyal beceri ile çevresindeki yetişkin etkileşimleri arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 115-134.
- Pekdoğan, S. (2016). Annelerin istismar potansiyellerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 2, 425-441.
- Pekel-Uludağlı, N. ve Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarından yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77-92.
- Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: tanımı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2), 531-562.
- Rupp, S., Elliott, S. N. ve Gresham, F. M. (2018). Assessing elementary students' bullying and related social behaviors: Cross-informant consistency across school and home environments. Children and Youth Services Review, 93, 458-466.
- Satan, A. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi (Yayımlanmamış Doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Swearer, S. M. ve Hymel, S. (2015). Understanding the psyhology of bullying, moving toward a social-ecological diathesis-stress model. American Psychologist, 70(4), 344-353.
- Szewczyk-Sokolowski, M., Bost, K. K. ve Wainwright, A. B. (2005). Attachment, temperament and preschool children’s peer acceptance. Social Development, 14(3), 379-397.
- Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. ve Osterlind, S. J. (2001). Using Multivariate Statistics.
- Topçu-Kabasakal, Z. (2005). Aile içindeki şiddetin çocuktaki uyum sorunlarıyla bağlantısı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 24-26.
- Turan, S., Çubukçu, Z. ve Girmen, P. (2010). Patterns and forms of violent behaviors encountered among pupils in Turkish public schools. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi/Teori ve Uygulama, 1, 53-74.
- Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2012). Peer bullying during early childhood. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483.
- Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2007). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 1-12.
- Yücel, D. ve Işıkcı, G. (2017). Okul ve suçluluk. D. Yücel ve M. B. Gönüllaş (Çev.Ed.). Çocuk Suçluluğu. 9.basımdan çeviri. Ankara: Nobel.
- Ziyalar, N. ve Çalıcı, C. (2017). Ergenlik ve suçluluk. D. Yücel ve M. B. Gönüllaş (Çev.Ed.). Çocuk Suçluluğu. 9.basımdan çeviri. Ankara: Nobel.
| APA | Özyürek A, KURNAZ F (2019). Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. , 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| Chicago | Özyürek Arzu,KURNAZ Fatma Betül Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. (2019): 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| MLA | Özyürek Arzu,KURNAZ Fatma Betül Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. , 2019, ss.246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| AMA | Özyürek A,KURNAZ F Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. . 2019; 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| Vancouver | Özyürek A,KURNAZ F Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. . 2019; 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| IEEE | Özyürek A,KURNAZ F "Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği." , ss.246 - 261, 2019. 10.17860/mersinefd.401251 |
| ISNAD | Özyürek, Arzu - KURNAZ, Fatma Betül. "Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği". (2019), 246-261. https://doi.org/10.17860/mersinefd.401251 |
| APA | Özyürek A, KURNAZ F (2019). Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| Chicago | Özyürek Arzu,KURNAZ Fatma Betül Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15, no.1 (2019): 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| MLA | Özyürek Arzu,KURNAZ Fatma Betül Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.15, no.1, 2019, ss.246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| AMA | Özyürek A,KURNAZ F Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 15(1): 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| Vancouver | Özyürek A,KURNAZ F Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 15(1): 246 - 261. 10.17860/mersinefd.401251 |
| IEEE | Özyürek A,KURNAZ F "Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği." Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, ss.246 - 261, 2019. 10.17860/mersinefd.401251 |
| ISNAD | Özyürek, Arzu - KURNAZ, Fatma Betül. "Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu: Güvenilirliği ve Geçerliliği". Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/1 (2019), 246-261. https://doi.org/10.17860/mersinefd.401251 |
