El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı

Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 103 - 122 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-12-2020

El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı

Öz:
Makalede Ebû Şâme’nin el-Mürşidü’l-vecîz ilâ ʻulûm teteʻalleku bi’l-Kitâbi’lʻAzîz ve İbnü’l-Cezerî’nin en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr isimli eserleri bağlamında kendilerininKur’ân tilâveti hususundaki görüşleri ele alınmıştır. Kur’ân tilâvetiyle alakalı zikri geçenmüelliflerin ve eserlerinin seçilmelerinin nedeni her iki müellifin ve adı geçen eserlerininkırâat ilminde önemli şöhrete sahip olmalarıdır.Konuyla ilgili öncelikli olarak bahsi geçen müellifler ile telifleri hakkında kısacabilgi verildikten sonra; müelliflerin konuyla alakalı görüşlerine geçilmiştir. Bu görüşleredeğinilirken her bir müellifin görüşleri ayrı ayrı ele alınmış; ayrıca mümkün olduğuncaadı geçen eserlerin dışına çıkılmamaya çalışılmıştır. Bunun yanı sıra bu eserlerde konuylailgili dağınık bir biçimde verilen bilgiler, başlıklandırılmak suretiyle sistematize edilerekaktarılmıştır.Makalenin amacı, Kur’ân kırâatinin önde gelen isimlerinden Ebû Şâme ile İbnü’lCezerî’nin Kur’ân tilâvetine dair farklı bakış açılarını ortaya çıkarmaktır. İncelemeler sonucunda Ebû Şâme’nin Kur’ân tilâveti hususunda lafızlara takılıp Kur’ân’ın manasınıgözetmeyen kimselere karşı tepkisel bir bakış açısına sahip olduğu kanaatine varılmıştır.Ayrıca Ebû Şâme’nin lafız-mana dengesi; kârîlerin Kur’ân’ın saygınlığına halelgetirmemesi ile Kur’ân’ın şarkıcılar ve ruhbanların okuduğu gibi değil de Allah korkusunuhissedecek şekilde okunması hususlarına da vurgu yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. İbnü’lCezerî’nin ise Kur’ân’ın manasının gözetilmesi gerekliliği düşüncesinde olmakla beraber;lafızlarının üzerinde de ziyadesiyle durduğu neticesine varılmıştır. İbnü’l-Cezerî’nin tilâvetesnasında Kur’ân lafızlarıyla ilgili değindiği en önemli konular, Kur’ân okuma usûlleri ileKur’ân’ın okunmasında tecvîdin gerekliliğidir.
Anahtar Kelime:

Abu Shame and Ibn Al-Jazerî’s Perspective on the Recitation of Qur’an in the Context of Al-Murshidu’l-Wachîz and An-Nashr

Öz:
In this article, the views of Abu Shame on the recitation of Qur’an in the context of his work al-Murshidu’l-wachiz and Ibn al- Jazeri’s an-Nashr were discussed. The reason why the writers and their works related to the recitation of the Qur’an are chosen is the fact that both the authors and the works of them have an important reputation in the literature. First of all, brief information was given about the authors and their works. Then, the opinions of the authors related to the subject are given. While referring to these views, opinions of each author were discussed separately. As far as possible, the mentioned works have not been excluded. In addition, the information given in this works in a disorganized way was systematized by titles. The aim of the article is to reveal the different perspectives of Abu Shame and Ibn al-Jazeri, who are one of the leading names of the recitation, on the recitation of Qur’an. As a result of the evaluations, it was concluded that Abu Shame had a reactionary view towards the people who did not observe the meaning of the Qur’an by being stuck in the words of the Qur’an. Furthermore, it was concluded that Abu Shame emphasized issues such as phrase-meaning balance, reader’s respectness to Qur’an’s dignity and reading the Qur’an in a way that feeling sense of God’s fear, not similar to recitation of singers or clergy. On the other hand, it is found that although Ibn al-Jazeri thinks that the meaning of the Qur’an should be considered, he also emphasized on words of Qur’an. The most important issues that Ibn al-Jazeri mentioned about the phrases of Qur’an during the recitation are methods of recitation of the Qur’an and the necessity of the tajwid in the reading of the Qur’an.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akakuş, Recep. “İlm-i Kırâat Otoritelerinden İmam Cezerî ve Torunu Kâsım Paşa”. Diyanet Dergisi 4 (1990): 3-12.
  • Akaslan, Yaşar. “Kırâat İlmi Sistematiğinde Usûl Kavramları”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2017): 217-251.
  • Akaslan, Yaşar. “Kırâat-i ‘Aşere’de Ferş Yönünden Farklılıklar”. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4 (2017): 6-31.
  • Akdemir, Atilla. Kırâat İlmi Eğitim ve Öğretim Metodları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
  • Altıkulaç, Tayyar. “Cemâlü’l-Kurrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36: 311-313. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
  • Altıkulaç, Tayyar. “Ebû Şâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 232-234. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Altıkulaç, Tayyar. “İbnü’l-Cezerî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 551-557. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Aslan, Ömer. “Kur’ân Tilâvetinde Tecvîd’in Gerekliliği ve Lahn (Okuyuş Hataları)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2003): 357-372.
  • Aydınlı, Abdullah. “Ebü’d-Derdâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 310-311. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Aydınlı, Abdullah. “Merfû”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 180-181. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
  • Aydınlı, Abdullah. “Mevkûf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 437-438. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
  • Bağdâdî, İsmâîl b. Muhammed. Hediyyetü’l-Ârifîn. 1. Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, ts.
  • Birışık, Abdülhamit. “en-Neşr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33: 19-20. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Birışık, Abdulhamit. “Sûre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 538-539. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
  • Çakıcı, İrfan. “Kur’ân Tilâvetinde Nitelik Sorunu”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18 (2018): 147-175.
  • Çetin, Abdurrahman. “Lahn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 55-56. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Çetin, Abdurrahman. “Tilâvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 155-157. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Çetin, Abdurrahman. “Vakf ve İbtidâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 461-463. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmâil. Mürşidü’l-Vecîz. Thk. Tayyar Altıkulaç. Beyrut: Dâr-u Sadr, 1975.
  • Emin Efendi, Muhammed. Umdetü’l-hullân. İstanbul: Karahisarizâde Sahaf Esad Matbaası, 1287.
  • Eroğlu, Muhammed. “Hûd Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 281-282. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Fırat, Yavuz. “Kırâat, tertîl ve Tilâvet Kavramlarının Anlamsal Araştırma ve Karşılaştırılması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13 (2002): 257-273.
  • Gürtaş, Ahmet. “Mürşidü’l-Vecîz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 60. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Hocaoğlu, Mustafa. “Okuma ve Anlama Üzerine: Kur’ân Tilâvetiyle İlgili Bazı Kavram ve Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2 (2012): 207- 235.
  • Isfehânî, Râgıb. Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnan ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’lKalem, 1412.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. Nüzhetü’l-‘uyûn. Thk. Muhammed Abdülkerim Kazım. Lübnan: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
  • İbnü’l-Cezerî, Şemsüddîn Ebü’l-Hayr. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. Ali Muhammed Dabbâ‘. b.y: Dârul Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
  • İbnü’s-Salâh. Mukaddime. Thk. Nûreddin Itr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1986.
  • Kandemir, M. Yaşar. “Cüz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8: 147-148. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Kehhâle, Amr b. Rıdâ. Mu‘cemü’l-müellifîn. 5. Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs li’l-Melâyîn, ts.
  • Kılıç, Mustafa. “İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitim Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014): 69-106.
  • Koyuncu, Recep. “Kur’ân Eğitiminde Manzum Tecvîd Geleneği: Cemzûrî ve Tuhfetü’l-Etfâl Adlı Manzum Eseri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2017): 1497- 1533.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn. Takrîb. Thk. Muhammed Osman. Beyrut: Dârul Kitâbi’lArabî, 1985.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn. et-Tibyân fî âdâbi hameleti’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1994.
  • Özbek, Ömer. “İbnü’l-Cezerî’nin Kıraatlerin Mütevâtirliği Meselesine Bakışı”. Bilimnâme 2 (2018): 557-586.
  • Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: y.y, ts.
  • Suyûtî, Celâleddîn. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. b.y: elHeyetü’l-Mısriyye el-‘Âmme, 1974.
  • Suyûtî, Celâleddîn. Tedrîbü’r-râvî. Thk. Muhammed Faryâbî. 1. Cilt. Dâr-u Tayyibe.
  • Şîbay, Halîm Sâbit. “Kur’ân-ı Kerîm Tilâveti Hakkında Sünnet-i Nebeviyye”. Haz. Ali Çiftçi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 1 (2012): 211-214.
  • Topaloğlu, Bekir. “Zilzâl Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44: 420-421. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Uludağ, Süleyman. “Vera‘”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 49-50. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Kâria Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Yılmaz, Ali. “Tilâvet Âdâbı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (2007): 137-160.
  • Yüksel, Ali Osman. “Meşhur Kırâat Âlimi: İbnü’l-Cezerî”. Hz. Nuh’tan Günümüze Cizre Sempozyumu. İstanbul: 1999: 111-124.
  • Ziriklî, Hayruddîn b. Mahmûd b. Muhammed. A‘lâm. 3. Cilt. b.y: Dârul ‘İlmi li’l-Melâyîn, ts.
APA GOKDEMIR A (2019). El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. , 103 - 122.
Chicago GOKDEMIR AHMET El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. (2019): 103 - 122.
MLA GOKDEMIR AHMET El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. , 2019, ss.103 - 122.
AMA GOKDEMIR A El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. . 2019; 103 - 122.
Vancouver GOKDEMIR A El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. . 2019; 103 - 122.
IEEE GOKDEMIR A "El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı." , ss.103 - 122, 2019.
ISNAD GOKDEMIR, AHMET. "El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı". (2019), 103-122.
APA GOKDEMIR A (2019). El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 6(1), 103 - 122.
Chicago GOKDEMIR AHMET El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 6, no.1 (2019): 103 - 122.
MLA GOKDEMIR AHMET El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.6, no.1, 2019, ss.103 - 122.
AMA GOKDEMIR A El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 6(1): 103 - 122.
Vancouver GOKDEMIR A El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 6(1): 103 - 122.
IEEE GOKDEMIR A "El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 6, ss.103 - 122, 2019.
ISNAD GOKDEMIR, AHMET. "El-Mürşidü’l-Vecîz ve En-Neşr Bağlamında Ebû Şâme İle İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/1 (2019), 103-122.