Günümüzde Ozan Anıtı olarak adlandırılan Malatya, Darende’deki tek hacimli anıt mezar, Helenistik dönemden itibaren Anadolu’da yaygınlaşmaya başlayan Yunan tapınağı formundaki mozole geleneğinin bir devamıdır. Ölüyü tanrılaştırmak, yüceltmek, kahramanlık seviyesine çıkarmak, ölümsüzleştirmek, şan ve şeref sahibi yapmak bu tip mezarların yapılış amacını ortaya koymaktadır. Yapı, Roma dönemi anıtsal mezar yapılarının günümüze en iyi durumda ulaşmış, seçkin örneklerinden biridir. Bu özelliğine karşın gözden kaçırılmış, tarihi ve mimari özellikleri üzerine herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Üzerinde yazıt bulunmadığı için yapının kimin için yaptırıldığı ya da banisi hakkında kanıya varmak olası değildir. Yapım tekniği, üslubu ve dekoratif öğelerin niteliği göz önünde tutularak anıtın kabaca M.S. 2. yüzyıla tarihlendiği görülmektedir. Yapının genelinde taşlarda yüzey kaybı bulunmakta ve yer yer strüktürel hasarlar görülmektedir. En büyük problemi cephelerde köşe taşlarında görülen kopmalar ile yapı kaide ve temelindeki eksik taşlardır. Yapının çevresinde zemin kotu düşürülmüş ve yapının temeli ortaya çıkmıştır. Bu eksiklikler nedeniyle duvarların taşıyıcılık özelliği zayıflamıştır. Üst kaplama büyük ölçüde yok olmuş ve anıtın üst örtüsü düz çatı hâlini almıştır. Buna rağmen büyük ölçüde fiziksel bütünlüğünü koruyarak günümüze ulaşan anıtın restitüsyon çizimleri, yapı üzerindeki mevcut izler ve benzer dönem yapıları incelenerek hazırlanmıştır. Restorasyon projesi ise büyük ölçüde restitüsyona dayalı olarak hazırlanmış; yapının en doğru şekilde ayakta tutulabilmesi ve geleceğe aktarılabilmesi için gerekli müdahaleler belirlenmiştir.