Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 18 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33460/beuifd.652939 İndeks Tarihi: 05-01-2021

İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine

Öz:
Bu makalede ilk dönem tasavvuf klasiklerinde zühd kavramı üzerindedurulacaktır. Zühd kavramı sözlükte terk etmek ve yüz çevirmek gibi anlamlara gelirkentasavvuf ıstılâhında dünyadan yüz çevirmek ve nefsi mâsivâya yönelik ilgi ve sevgidenkurtarmak manasında kullanılmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm ve sünnet zühdü tavsiyeetmektedir. Hz. Peygamber’in hayatı zühd örnekleri ile dolu olup konuyla ilgili birçokhadisi bulunmaktadır. Bu konudaki hadislerin derlenmesi neticesinde kitâbü’z-zühdadı verilen eser türü ortaya çıkmıştır. Bu eserlerde zühd kavramı, manevi hayatın nihaihedefi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sonrasında, sufi müellifler tasavvuf alanındaki ilkeserlerde zühd kavramına yer vermişlerdir. Bu eserlerde zühd, mânevi yolculuğun sonderecesi değil ancak seyrü sülûkun başlangıç mertebesi olarak ele alınmaktadır. Bubağlamda Kur’ân ve sünnet kaynaklı zühd esaslarının sağlam bir şekilde tespit edilerek,mistik hareketlerden farklarının ortaya konulması önemli olduğu kadar, doğuş dönemizühd ekollerinin ve tasavvuf klasiklerindeki zühd bölümlerinin incelenmesi de anlamlıdır.Bu makalede, ilk dönem tasavvuf klasiklerinde zühd kavramı incelenecektir. Böyle birçalışma, zühd hareketinin tasavvuf ilmine kaynak teşkil ettiğini göstermesi ve zühdüntasavvufi yaşantıdaki fonksiyonunu anlamaya katkı sağlaması bakımından önemlidir.
Anahtar Kelime:

On the Concept of Zuhd in the Early Sufi Classics

Öz:
In this article, the concept of asceticism (zuhd) in the early Sufi classics will be studied. The concept of zuhd (asceticism) means to abandon and turn away in the dictionary. The concept of zuhd is used in Sufi literature to turn away from the world and worldly desires. It is suggested that the life of Islamic asceticism has been influenced by the mystical teachings of other religions. The concept of zuhd has been criticized in various contexts as one of the reasons behind the backwardness of Islamic societies. However, the Qur’an and the Sunnah recommends the asceticism. The life of the Prophet is full of examples of zuhd, and there are many hadīths on the subject. As a result of the compilation of the hadīths on this subject, a kind of work called Kitāb al-Zuhd has emerged. In these works, the concept of zuhd appears as the ultimate goal of spiritual life. Afterwards, the Sufi writers included the concept of zuhd in the first works in the field of Sufism. In this context, it is necessary to reveal the basis of the understanding of zuhd in the Qur’an and Sunnah. Likewise, it is important to study zuhd schools and zuhd sections in Sufi classics. This study, which will examine the concept of zuhd in the early Sufi classics, is important in terms of contributing to the understanding of the function of zuhd in the Sufi life.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Başer, Hacı Bayram. Ebû Nasr Serrâc et-Tûsî’nin Tasavvuf Anlayışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
  • Başer, Hacı Bayram. “Serrâc’ın Tasavvufa Yaklaşımı: Bir İslâm İlmi Olarak Tasavvuf ya da Fıkh-ı Bâtın”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/22 (2010), 101.
  • Ceyhan, Semih. “Tasavvufun Doğuş Devrini Anlamada Anahtar-Kavram Olarak Zühd’ün Hakikati ve Dereceleri: Gazzâlî Yaklaşımı”. 900. Vefât Yılında İmâm Gazzâlî: Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı. 471. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
  • Ceyhan, Semih. “Zühd”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/530-533. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Çift, Salih. Tasavvufta Sevgi ve Ümit Yolu: Yahyâ B. Muâz er-Râzî Hayatı, Fikirleri ve Duaları. İstanbul: Sır Yayıncılık, 2001.
  • Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: İFAV Yayınları, 1994.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed. İhyâ’ü ‘ulûmi’d-dîn, ed. Abdülhalim Mahmûd, Kahire: Mektebe’t-tevfikiyye, t.y.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed. İhyâu Ulûmi’d-dîn. çev. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2002.
  • Göktaş, Vahit. “Kelâbâzî ve Tasavvufî Görüşleri”. Ekev Akademi Dergisi 36 (2008), 87-106.
  • Gündoğdu, Cengiz. “Doğuş Dönemi Zühd Ekolleri ve Tasavvuf Ekolleri”. Ekev Akademi Dergisi 1/1 (1997), 41-61.
  • Gürer, Dilaver. “Şiblî, Ebû Bekir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 39/125-126. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Hakîm, Suâd. Yirmibirinci Yüzyılda İhyâü Ulûmi’d-dîn. çev. Yonis İnanç. İstanbul: Nefes Yayınları, 2015.
  • Herevî, Hacı Abdullah el-Ensârî. Menâzilü’s-Sâirîn: Tasavvufta Yüz Basamak. çev. Abdurrezzak Tek. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
  • Kâşânî, Abdürrezzak. Tasavvuf Sözlüğü. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
  • Kelâbâzî, Muhammed b. İbrâhim. Doğuş Devrinde Tasavvuf Ta’arruf. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1979.
  • Kelâbâzî, Ebu Bekir Muhammed b. İbrâhim. et-Ta‘arruf li mezhebi ehli’t-tasavvuf. haz. Abdürrezzak Tek. Bursa: Bursa Akademi, 2016.
  • Kur’ân-ı Kerîm Açıklamalı Meâli. haz. Hayrettin Karaman vd.. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2014.
  • Kuşeyrî, Abdülkerim. Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.
  • Kuşeyrî, Abdülkerim. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. ed. Abdülhalim Mahmûd. Kahire: Matabe Müesseset dâre’l-şab, 1989.
  • Küçük, Hülya. Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihine Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011.
  • Mekkî, Ebû Tâlib. Kūtü’l-Kulûb: Kalplerin Azığı. çev. Muharrem Tan. 2. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
  • Mervezî, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Kitâbü’z-Zühd. çev. Mehmet Emin İhsanoğlu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
  • Özafşar, Mehmet Emin. “Zühd ve Rekāik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/534- 537. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Özköse, Kadir. “Klâsiklerimiz/3 ‘er-Risâle’”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (2000), 199-214.
  • Özköse, Kadir. “Zühd ve Sufilerin Zühde Yükledikleri Anlam: Tasavvufta Dünyevileşmeye Tepkisel Yaklaşım”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2002), 175-192.
  • Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed et-Tûsî. el-Luma‘. ed. Abdülhalim Mahmûd. Kahire: Dâre’l-Kutub el-Hâdise, 1960.
  • Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed et-Tûsî. el-Lüma’ İslâm Tasavvufu: Tasavvufla İlgili Sorular ve Cevaplar. çev. Hasan Kâmil Yılmaz. İstanbul: Altınoluk, 1996.
  • Uludağ, Süleyman. “Herevî, Hâce Abdullah”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 17/222-226. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Uludağ, Süleyman. “Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 26/473-475. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
  • Uludağ, Süleyman. “el-Lüma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/258-260. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
  • Yetik, Erhan. “Hz. Muhammed (a.s)’in Zühd ve Takvâsı”. İslâm’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği. 51-57. Ankara: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 1995.
  • Yetik, Erhan. “Klâsiklerimiz/5 ‘et-Taarruf li-Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf’”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (2001).
  • Yıldırım, Ahmet. “Hadis Edebiyatında Zühd Literatürü ve Zühdle İlgili Rivayetlerin İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (2008), 119-138.
  • Yüce, Abdulhakim. “Kitap Tanıtım ve Değerlendirme: Klasiklerimiz “El-Lüma’”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (2000)185-195
  • Yüce, Abdülhakim. “el-Lüma’”, Klasik Tasavvuf Kaynakları 1. ed. Ali Çınar. 39. Ankara: Suf Yayınları, 2003.
APA Yalcinkaya A (2020). İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. , 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
Chicago Yalcinkaya Arzu Eylül İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. (2020): 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
MLA Yalcinkaya Arzu Eylül İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. , 2020, ss.1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
AMA Yalcinkaya A İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. . 2020; 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
Vancouver Yalcinkaya A İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. . 2020; 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
IEEE Yalcinkaya A "İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine." , ss.1 - 18, 2020. 10.33460/beuifd.652939
ISNAD Yalcinkaya, Arzu Eylül. "İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine". (2020), 1-18. https://doi.org/10.33460/beuifd.652939
APA Yalcinkaya A (2020). İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7(1), 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
Chicago Yalcinkaya Arzu Eylül İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7, no.1 (2020): 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
MLA Yalcinkaya Arzu Eylül İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.7, no.1, 2020, ss.1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
AMA Yalcinkaya A İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
Vancouver Yalcinkaya A İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 1 - 18. 10.33460/beuifd.652939
IEEE Yalcinkaya A "İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7, ss.1 - 18, 2020. 10.33460/beuifd.652939
ISNAD Yalcinkaya, Arzu Eylül. "İlk Dönem Tasavvuf Klasiklerinde Zühd Kavramı Üzerine". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/1 (2020), 1-18. https://doi.org/10.33460/beuifd.652939