Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 233 - 251 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33460/beuifd.702675 İndeks Tarihi: 05-01-2021

Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma

Öz:
Niyazi Berkes (1908-1988), Türk modernleşmesi ve çağdaşlaşması ile ilgiligörüşleriyle tanınan önemli bir fikir adamı ve sosyologdur. Berkes’in, çağdaşlaşmameselesini; aydınlanmacı-pozitivist, modernleşmeci, batı merkezci bir paradigmadanhareketle çözümlemekte olduğu görülmektedir. Dolayısıyla söz konusu paradigmayayönelik tüm eleştirilerin Berkes’e de yöneltilebileceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. OnunKur’an, Sünnet, İslam Hukuku, Tasavvuf gibi konulardaki yazıları, yer yer ilgi çekici, değerlitespitler de barındırmakla birlikte; ilahiyat alanına yabancı olmanın, müsteşriklerin taraflıyorumlarına itibar etmenin ve aydınlanmacı-pozitivist din tasavvuruna sahip olmanınyarattığı çelişkiler ve sınırlılıklarla maluldür. Berkes’in; İslam Hukuku’nun, dini dogmalaradayandığı için durağan bir toplum yarattığı, toplumsal değişmeye karşı, çağdaşihtiyaçları karşılamaktan uzak olduğu gibi tespitleri bizce gerçeği yansıtmamaktadır.Fıkıh bilginleri, dinin ruhuna ve açık naslara aykırı olmayan örf ve adetleri muteberkabul etmiş, zamanın değişmesiyle hükümlerin de değişeceğini İslam Hukuku’nun küllikaidelerinden biri olarak belirlemişlerdir. Onlar, verdikleri hükümlerde kamu yararınıgözetmişler, hakkında nasslarda kesin bir hüküm bulunmayan hususlarda, dinin anagayelerini gözetmek kaydıyla, sosyal realiteyi de göz önünde bulunduran içtihatlardabulunmuşlardır.
Anahtar Kelime:

Islam and Modernization According to Niyazi Berkes

Öz:
Niyazi Berkes (1908-1988) is an important intellectual and sociologist known for his views on Turkish modernization and secularization. Berkes resolves the issue of modernization from an enlightened-positivist, modernist, western centrist paradigm. Therefore, we can easily say that all criticisms of the mentioned paradigm can be directed to Berkes. Although his writings on the subjects such as the Qur’an, Sunnah, Islamic Law and Sufism contain interesting and valuable determinations; it has contradictions and limitations caused by being a stranger to divinity, relying on the biased interpretations of orientalists and having an enlightened-positivist conception of religion. Berkes’ determinations that Islamic Law based on religious dogmas creates a static society, is against social change and is far from meeting modern needs; in our opinion, does not reflect the truth. Fiqh scholars have accepted customs and folkways that are not contrary to the spirit of religion and clear dogmas, and have determined that the provisions will change with the change of time as one of the pillars of Islamic Law. In their judgments, they respected the public interest and made jurisprudence on matters where in dogmas there is no definite judgment about them taking into account the social reality, provided that they take into account the fundamental purposes of religion.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ak, Gökhan. Türk Düşünce Hayatında Niyazi Berkes. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
  • Aktaş, Gül. Niyazi Berkes’te Çağdaşlaşma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
  • Bardakoğlu, Ali. “İstihsan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/339-347. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Berkes, Niyazi. Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, 2019.
  • Berkes, Niyazi. Felsefe ve Toplumbilim Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
  • Berkes, Niyazi. Teokrasi ve Laiklik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
  • Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. haz. Ahmet Kuyaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 9. Baskı, 2006.
  • Çağlar, İsmail. “Türk Modernleşmesi Literatürünün Avrupamerkezcilik Penceresinden Değerlendirilmesi”. İnsan&Toplum. 3/6 (2013): 135-153.
  • Dinçer, Hasan. Niyazi Berkes’e Göre Kemalizm ve Çağdaşlaşma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
  • Dönmez, İbrahim Kâfi. “Örf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/87-93. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Kobya, Murat. Sosyal Bilimler ve Dini İlimlerde Davranış Kuramları. İstanbul: Rağbet Yayınları: 2012.
  • Kutluer, İlhan. “Niyazi Berkes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/507-509. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
  • Kutluer, İlhan. “İslamcılık (Düşüncede)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/65-67. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Özcan, Azmi. “İslamcılık (İkinci Meşrutiyet)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/ 62-65. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Özen, Şükrü. “İstislah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/383-388. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Solmaz, Bünyamin. “Modernlik ve Modernleşme Kuramlarına Yöneltilen Eleştiriler”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32 (2011): 35-58.
  • Türkislamoğlu, Elif. Türkiye’nin Batılılaşma Sürecine İlişkin Olarak Niyazi Berkes İle Cemil Meriç’in Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Zekiyüddin Şa’ban. İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh). çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1990
APA KOBYA M (2020). Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. , 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
Chicago KOBYA MURAT Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. (2020): 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
MLA KOBYA MURAT Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. , 2020, ss.233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
AMA KOBYA M Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. . 2020; 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
Vancouver KOBYA M Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. . 2020; 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
IEEE KOBYA M "Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma." , ss.233 - 251, 2020. 10.33460/beuifd.702675
ISNAD KOBYA, MURAT. "Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma". (2020), 233-251. https://doi.org/10.33460/beuifd.702675
APA KOBYA M (2020). Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7(1), 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
Chicago KOBYA MURAT Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7, no.1 (2020): 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
MLA KOBYA MURAT Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.7, no.1, 2020, ss.233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
AMA KOBYA M Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
Vancouver KOBYA M Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 233 - 251. 10.33460/beuifd.702675
IEEE KOBYA M "Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7, ss.233 - 251, 2020. 10.33460/beuifd.702675
ISNAD KOBYA, MURAT. "Niyazi Berkes’e Göre İslam ve Çağdaşlaşma". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/1 (2020), 233-251. https://doi.org/10.33460/beuifd.702675