Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 253 - 287 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33460/beuifd.718963 İndeks Tarihi: 05-01-2021

Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi

Öz:
Emevî idarî yapısında eyalet valileri, devletin halifeden sonra en kuvvetli unsurukabul edilmiştir. Bu anlamda valinin kişiliği, siyasî anlayış ve idarî mekanizmalarıyönetmesi devletin bekası için her zaman önemli olmuştur. Emevîler Mercirâhıt sonrasıİslam toprakları üzerinde siyasî hâkimiyetlerini tekrar tesis etmişlerdir. Bu dönemdemuhalif Şiî, Zübeyrî ve Hâricî hareketlerin merkezini oluşturan Kûfe’ye vali olarak hanedanüyesi Bişr b. Mervân (ö. 75/694) atanmıştır. Kendisi kısa süren valiliği döneminde özellikleKûfe’de Emevî hâkimiyetinin güçlenmesinde önemli bir etken olmuştur. Güçlü kişiliğibölgede muhalif hareketlerin oluşmasına izin vermemiştir. Bişr b. Mervân hâkimiyetinisadece askerî temele oturtmak istememiştir. Bunun yanında malî alanda para bastırarakZübeyrî paraların tedavülden kaldırılmasını ve Emevî dirhemelerinin kullanılmasınısağlamıştır. Ayrıca dinî alandaki yeni uygulamalarıyla kendi yönetim tarzını siyaset vemalî alanların dışında da ortaya koymak istemiştir. Cezalandırma konusunda oldukçaşiddetli davranmış, ancak yeri geldiğinde mazeretleri kabul edebilmiştir. Bişr b. Mervânidarî alandaki bu özelliklerinin yanısıra şiir, şarap ve eğlenceye olan tutkusuyla dameşhur, dönemin hanedan üyesi Emevî valilerinden biridir.
Anahtar Kelime:

Bishr b. Marwan One of Members of Umayyad Dynasty and His Administration

Öz:
In the Umayyad administrative structure, the governors of the state became the strongest element of the state after the caliph. In this sense, the governor’s personality, his political understanding and managing administrative mechanisms have always been important for the state’s survival. The Umayyads reestablished their political domination over the Islamic land after the Marjrahit war. In this period Bishr b. Marwan, a dynasty member, was appointed to Kufa as agovernor, which is the center of opposition Shiite, Zubayri and Khariji movements. He was an important factor in the strengthening of the Umayyad rule, especially in Kufa during the short governorship period. His strong personality did not allow opposing movements to occur in the region. He did not try to maintain his command over the administration solely by military force. In addition, by printing money in the financial area, he removed the Zubayrî coins from circulation and the use of Umayyad dirhams. He also wanted to reveal his own administration style outside of politics and financial fields with his new practices in the religious field. In addition to these characteristics in the administrative field, Bişr b. Marwan is one of the Umayyad governors of the dynasty, who is famous for his passion for poetry, wine and entertainment.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altınay, Ramazan. Emevîlerde Günlük Yaşam. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
  • Askerî, Ebû Hilâl el-Hasen b. Abdillâh b. Sehl. el-Evâʾil. thk. Muhammed es-Seyyid el-Vekîl. Kahire: Dârü’l-Beşîr, 1408/1998.
  • Bekr b. Abdullah Ebû Zeyd. Ṭabaḳātü’n-nessâbîn. Riyad: Dârü’r-Reşid, 1407/1987.
  • Bekrî, Abdullāh b. Abdilazîz b. Muhammed b. Eyyûb b. Amr. Muʿcemü me’staʿcem min esmâʾi’l-bilâd ve’l-mevâżıʿ. thk. Mustafa es-Sekkā. 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1403/1983. Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd Zîriklî. 13 cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1417/1996.
  • Cehşiyârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdûs b. Abdillâh. Kitâbü’l-Vüzerâʾ ve’l-küttâb. thk.
  • Mustafa es-Sekkā, İbrâhim el-Ebyârî, Abdülhafîz Şelebî. Kahire: Matbaatü Mustafa, 1357/1938. Demircan, Adnan. Hâricîlerin Siyasî Faaliyetleri. 2. Baskı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
  • Dîneverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd b. Venend. el-Aḫbârü’ṭ-ṭıvâl. thk. Ömer Faruk etTabbâ. Beyrut: Dârü’l-Erkâm b. Ebû’l-Erkâm, t.y. Dûrî, Abdülazîz. “Emîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/121-123. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Ebü’l-Arab Muhammed b. Ahmed b. Temîm et-Temîmî. Kitâbü’l-Mihan. thk. Yahyâ Vehîb el-Cebbûrî. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâm, 1427/2006.
  • Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr İbn Halîfe. Târîḫu Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1414/1993.
  • Erkoçoğlu, Fatih. Emevî Devleti’nin Dönüm Noktası Abdülmelik b. Mervân. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2011.
  • Erkoçoğlu, Fatih. “Devletin Yeniden Yapılandırılması”. İslâm Tarihi ve Medeniyeti. 3/479- 501. İstanbul: Siyer Yayınları, 2018. 3/489.
  • İbn Asâkir Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh. Târîḫu medîneti Dımaşḳ. thk. Muhibbüddin Ebi Said Ömer b. Garame el-Amrî. 80 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1415/1995.
  • İbn A‘sem, Ebû Muhammed Ahmed b. A‘sem. Kitâbü’l-Fütûḥ. thk. Ali Şîrî. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Edvâ’, 1411/1991.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm. Cemheretü ensâbi’l-ʿArab. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun. 5. Baskı. Kahire: Dârü’l-Meârif, ts.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah Abdülmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Amman: Dârü’l-Hicr, 1419/1998.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. ʿUyûnü’l-aḫbâr. 2 Cilt. Kahire: Matbaatü Darü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1417/1996.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. eş-Şi‘r ve’şşu‘arâ’. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 2 Cilt. Kahire: Dârü’l-Meârif, 1402/1982.
  • İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘. Kitâbü Tabakâti’l-Kebîr. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kahire: Mektebü’l-Hancî, 1421/2001.
  • İbn Sellâm el-Cumahî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sellâm b. Ubeydillâh. Ṭabaḳātü fuḥûli’şşuʿarâʾ. nşr. Mahmûd Muhammed Şâkir. 2 Cilt. Cidde: Dârü’l-Medenî, t.s.
  • İbn Tağrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf b. Tağrîberdî. en-Nücûmü’z-zâhire fî mülûki Mıṣr ve’l-Ḳāhire. 16 Cilt. Kahire: Matbaatü Dârü’l-Kütübî’l-Mısriyye, 1348/1929.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed. el-Muntaẓam fî târîḫi’l-mülûk ve’l-ümem. thk. Muhammed Abdülkādir Atâ ve Mustafa Abdülkādir Atâ. 18 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, 1412/1992.
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîḫ. thk. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî. 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye: 1407/1987.
  • İbnü’l-Fakîh Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. İshâk b. İbrâhîm el-Hemedânî. Kitâbü’lBüldân. thk. Yusuf Tâvî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb:1417/1996.
  • İbnü’l-İmâd Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. thk. Abdülkâdir el-Arnâûd-Mahmud el-Arnâûd. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1407/1986.
  • İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr el-Kelbî. Nesebü Meʿad ve’lYemeni’l-kebîr. thk. Nâcî Hasan. 2 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1408/1988.
  • İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr el-Kelbî. Cemheretü’n-neseb. thk. Nâcî Hasan. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
  • İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk. el-Fihrist. Beyrut: Dârü’l-Marife, t.s.
  • Kehhâle, Ömer Rıza. Muʿcemü ḳabâʾili’l-ʿArabi’l-ḳadîme ve’l-ḥadîs̱e. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Kindî, Ebû Ömer Muhammed b. Yûsuf. el-Vulât ve’l-kudât. thk. Muhammed Hasan İsmailAhmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrut: Dârü’l-Kütübî’l-İlmiye, 1424/2003.
  • Lammens, Henri. “Bişr b. Mervân b. al-Hakam”. İslam Ansiklopedisi. 2/656. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 1997.
  • Mansûr b. el-Hüseyin Ebû Saʿd el-Âbî. Min Nesri’d-dürr. nşr. Müzhir el-Hacî. 7 Cilt. Dımaşk: Menşûrâtü Vizâreti’s-Sekâfe, 1418/1997.
  • Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn b. Alî. Mürûcü’ẕ-ẕeheb ve meʿâdinü’l-cevher. nşr. Kemâl Hasan Mer‘â. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1425/2005.
  • Miles, George C. “A Byzantine Bronze Weight in the Name of Bišr b. Marwān”. Arabica (italik) 9/2 (May 1962): 113-118.
  • Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâʾi’rricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1988.
  • Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr. el-Kâmil. thk.
  • Muhammed Ahmed ed-Dâlî. 4 Cilt. Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle, 1434/2013.
  • Özaydın, Abdülkerim. “Bişr b. Mervân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6/222-223. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
  • Özaydın, Abdülkerim. “Eşdak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/460-461. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Safedî, Ebü’s-Safâ (Ebû Saîd) Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh. el-Vâfî bi’lvefeyât. nşr. Jacueline Sublet-Ali Amare. 2. Baskı. 30 Cilt. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1411/1991.
  • Shaban M.A. Islamic History A New Interpretation I. Cambridge: Cambridge University, 1999.
  • Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd et-Taberî. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. thk.
  • Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. 4. Baskı. 11 Cilt. Kahire: Dârü’l-Meârif, ts.
  • Temir, Hakan. Emevîlerde Valilik Kurumu. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Treadwell, Luke. “The Orans Drachms of Bishr ibn Marwân and the Figural Coinage of Early Marwanid Period”. Bayt al-Maqdis: Jerusalem and Early Islam. ed. Jeremy Johns. 9/223- 270. Oxford: Oxford Studies in Islamic Art, 1999.
  • Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ. eḍ-Ḍuʿafâʾü’l-kebîr. thk. Abdülmu‘tî Emîn Kal‘acî. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, t.s.
  • Vaglieri, L. Veccia. “Bishr b. Marwân”. Encyclopedia of Islam (ing). 1/1242-12433. Leiden: E.J.Brill, 1996.
  • Vekî‘, Muhammed b. Halef b. Hayyan. Ahbârü’l-kudât. nşr. Saîd Muhammed el-Lahhâm. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1432/2011.
  • Yâkut el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkūt b. Abdillâh. Muʿcemü’l-büldân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1397/1977.
  • Walker, John. “Some Arab-Sassanian Coins”. The Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society 12/42 (1952): 106-110.
  • Wellhausen, Julius. Arap Devleti ve Sukutu. Çev. Fikret Işıltan. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963.
  • Wellhausen, Julius. İslamiyetin İlk Devrinde Dinî-Siyasî Muhalefet Partileri. Çev. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Osman. Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ‘. thk. Şuayb el-Arnaût. 2. Baskı. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1402/1982.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Osman. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’lmeşâhîr ve’l-aʿlâm. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. 53 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’lArabî, 1410/1990.
  • Zübeyrî, Ebû Abdillâh Mus‘ab b. Abdillâh b. Mus‘ab. Kitâbü Nesebi Ḳureyş. nşr. E. Levi Provençal. 3. Baskı. Kahire: Dârü’l-Maârif, 1402/1982.
APA KARA C (2020). Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. , 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
Chicago KARA CAHID Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. (2020): 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
MLA KARA CAHID Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. , 2020, ss.253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
AMA KARA C Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. . 2020; 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
Vancouver KARA C Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. . 2020; 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
IEEE KARA C "Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi." , ss.253 - 287, 2020. 10.33460/beuifd.718963
ISNAD KARA, CAHID. "Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi". (2020), 253-287. https://doi.org/10.33460/beuifd.718963
APA KARA C (2020). Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7(1), 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
Chicago KARA CAHID Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7, no.1 (2020): 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
MLA KARA CAHID Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.7, no.1, 2020, ss.253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
AMA KARA C Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
Vancouver KARA C Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(1): 253 - 287. 10.33460/beuifd.718963
IEEE KARA C "Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7, ss.253 - 287, 2020. 10.33460/beuifd.718963
ISNAD KARA, CAHID. "Emevî Ailesine Mensup Valilerden Bişr b. Mervân ve Yönetimi". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/1 (2020), 253-287. https://doi.org/10.33460/beuifd.718963