Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*

GOKDEMIR, AHMET

Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*

Ahmet GÖKDEMİR (Kırklareli Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Tefsir Anabilim Dalı)

Marife Dini Araştırmalar Dergisi

4 0

Yıl: 2018 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 177 - 192 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-03-2021

Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*

Öz:

Makalede Ali b. Süleyman el-Mansûrî ile kendisinin (ö. 1134/1721) icâzetnâmesinde ismi geçen Mısır tariki kurrâlarına değinilmiştir. Bahsi geçen kişilerin biyografileri ele alınırken diğer ilimlere dair nitelikleri de zikredilmekle beraber daha ziyade kıraat ilmine yönelik vasıfları belirtilmiştir.Makalenin yazılmasındaki amaç el-Mansûrî’nin icâzetnâmesinde ismi geçen kıraat âlimlerinin hayatları doğrultusunda, Osmanlı kıraat eğitiminde iki ana ekolden biri olup da bugüne dek varlığını sürdüren Mısır tarikinin Osmanlı öncesindeki (İbnü’l-Cezerî’ye kadar) sürecine ışık tutmaktır. Bu meyanda makalede adı geçen kıraat âlimlerinin kıraat eğitim süreçleri, istifade ettikleri kitaplar ile teliflerine değinilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda eğitim şekilleri, müfredatları vs. değişik yönleriyle eğitim ve öğretimiyle ilgili Mısır tarikinin Osmanlı’dan önceki dönemine ışık tutulmaya çalışılmıştır.Makalede kıraat ilmi açısından önemli şahısların bir kısmının biyografilerinin değişik yönleriyle Türkçe yazın dünyasında ilk defa ortaya konulmasıyla tez ve makale konusu vs. açısından daha sonraki akademik çalışmalar için kapı aralanmıştır. Dolayısıyla bu makale kendi alanındaki birçok araştırma için temel kaynakların yanında yardımcı kaynak olarak istifade edilebilecek bir çalışmadır.

Anahtar Kelime:

The Background of Egypt Tradition in Ottoman Qiraah Education Before Ali b. Suleiman al-Mansûrî: A Biographical Review

Öz:

The article deals with the “qurrahs” (Quran reciters) of Egypt tradition who were mentioned in the “icazah” (declaration of autonomy) of Ali b. Suleiman al-Mansûrî. While giving the biographies of the mentioned Qurrah’s, their qualifications in other disciplines are also adverted but focused mainly on their skills in the field of Qiraah (the science of Quranic recitation). The goal of the article is offering an insight under the light of life stories of aforementioned scholars into the educational process of Egypt tradition in pre-Ottoman times, one of the Ottomans two mainstreams Qiraah education which both are still surviving up to the present. In the meanwhile, the educational periods of qurrahs (reciters) discussed in this study, the books they utilized, the works and writings made by them are also pointed out in the article.It is aimed to shed light on Egypt Tariq (Qur’anic Recital Tradition) in pre-Ottoman period in accordance with the collected data concerning patterns of education, curriculums and various aspects of its education and training. The article is unique in terms of Qiraah researches, for some biographies mentioned therein created for the first time in Turkish academic circles. These biographies are valuable because they are illuminating the lives, studies and scholar status of some personalities known as authorities in Qiraah field which was unknown before. This unique feature will increase the popularity of the article. Keywords: al-Mansûrî, Ottoman, Qiraah, Egypt Tariq, Qurra.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Alemdar, Yusuf, “Abdullah Eyyûbî (1252/1856)’nin ‘Risâle fî Kırââti’s-Seb’a ve’l-Aşera ve’t-Takrib’ Adlı Eserinin Edisyon Kritiği/Literasyonu ve Değerlendirilmesi”, Eskişehir Osmangazi Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, IV (2007): 23-79.
Altıkulaç, Tayyar, “İbnü’l-Cezerî”, DİA, İstanbul, 1999, XX, s. 554.
Akdemir, Mustafa Atilla, “Kıraat Eğitim ve Öğretiminde Uygulanan Metodlar”, Tarihten Günümüze Kıraat İlmi, s. 605-617.
Akdemir, Kıraat İlmi Eğitim ve Öğretim Metodları, İFAV Yayınları, İstanbul 2013.
Arslan, Durmuş, “Abdülhamid Rüştü (Görücü) Efendi (1860-1923) ve İcâzetnâmeleri”, Cumhuriyet Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, I (2011): s. 403-426.
Arslan, “Kıraat İlminde İcazetname Geleneği ve Bir İcazetname Örneği”, Cumhuriyet Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, VII (2003): s. 291-317.
Atik, Kemal, “Bakarî”, DİA, İstanbul 1991, IV, s. 529.
Avcı, Casim, “Uceymî”, DİA, İstanbul 2012, XLII, s. 37-38.
Ayaz, Kadir, “Zâhid el-Kevserî’nin İcâzetnâmesinde Yer Alan İsnadların Osmanlı Anadolusu’ndaki Tarihçesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XL (2015): s. 63-102.
Bağdâdî, İsmail b. Muhammed el-Bağdâdî, Hediyyetü’l-ârifîn, Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ty., I, II.
Bakarî, Muhammed b. Kāsım el-Bakarî, Ğunyetü’t-tâlibîn ve münyetü’r-râğıbîn, thk. Muhammed Muaz b. Mustafa Han, Dâru’l-A‘lâm, Amman 2002.
Bakarî, Fethu’l-kebîri’l-müte‘âl, Manisa İl Halk Kütüphanesi, 45 Hk 2224/2.
Bakarî, Kavâidü’l-mukarrere fi’l-fevâidi’l-muharrere, Diyarbakır İl Halk Kütüphanesi, 21 Hk 790/2. Bakarî, Kavâidü’l-mukarrere ve’l-fevâidü’l-muharrere, thk. Muhammed b. İbrahim b. Fâzıl el-Meşhedânî, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 2005.
Bakarî, Risâle fî ahkâmi nûni’s-sâkine, Süleymaniye Ktp., Lâleli Blm., nr. 38/2, vr. 39-45.
Başoğlu, Tuncay, “Zürkānî, Abdülbâki b. Yusuf”, DİA, İstanbul 2013, XLIV, s. 578-579.
Birmâvî, İlyas b. Ahmed Hüseyin, İmtâ‘u’l-fuzalâ bi terâcimi’l-kurrâ, tkd. Muhammed Temim, Daru’n-Nedve el-Âlemiyye, yy. 2000, II.
Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, hzr. Ali Fikri Yavuz- İsmail Özen, Meral Yayınları, İstanbul ty., I.
Çavuşoğlu, Ali Hakan, “Üchûrî”, DİA, İstanbul 2012, XLII, s. 274-276.
Çollak, Fatih, “eş-Şâtıbiyye”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII, s. 377-379.
Durmuş, İsmâil-Soner Gündüzöz, “Nûn”, DİA, İstanbul 2007, XXXXIII, s. 242.
Eskātî, Ahmed b. Ömer, Ecvibetü’l-mesâili’l-müşkilât fî ilmi’l-kırâât, thk. Emin Muhammed Ahmed eş-Şınkītî, Dâr-u Kunûz-ü İşbiliyâ, Riyad 2008.
Gökdemir, Ahmet, Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tariki Kurrâları, (doktora, 2017), Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gökdemir, “Osmanlı Kur’ân Eğitim Merkezleri: Dârülkurrâlar ve Sıbyan Mektepleri” Edebali İslamiyat Dergisi, 1/2 (2017): s. 43-60.
Görgün, Hilal, “Mansûre”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, s. 16.
Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah, Hulâsâtü’l-eser fî a‘yâni’l-karni’l-hadi aşere, Dâr-u Sadır, Beyrut ty., II.
Hoca, Nazif, “Abdülkādir el-Bağdâdî”, DİA, İstanbul 1988, I, s. 230-231.
Hocazâde, Ahmed Hilmi, “Ravdatü’l-kurrâ”, Sırât-ı Müstakîm Mecmuası, VI/148, s. 275.
İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Ali b. Yusuf, en-Neşr fi’l-kırâ’âti’l- ‘aşr, thk. Ali Muhammed Debba’, Dâru’l-Kütübi’l- ‘İlmiyye, Beyrut t.y, I.
İslambulî, Mustafa Ragıb, İcâzetnâme, Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 4033.
İzgi, Cevat, “Halebî, Nûreddin”, DİA, İstanbul 1997, XV, s. 232-233.
Kaçar, Halil İbrahim, Ebü’l-İkrâm Muhammed b. İsmâil el-Bekarî’nin Hayatı ve Ğunyetü’t-Tâlibîn ve Münyetü’r-Râğıbin Adlı eserinin Tahkiki, (yüksek lisans, 1992), Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kallek, Cengiz, “Berzencî”, DİA, İstanbul 1992, V, s. 525-526.
Kallek, “İbn Ğânim, Nûruddîn Ali b. Muhammed b. Ali el-Hazrecî el-Makdisî”, DİA, İstanbul 1994, XIX, s. 503-504.
Kandemir, M. Yaşar, “Münâvî, Muhammed Abdürraûf”, DİA, İstanbul 2006, XXXI, s. 572-575.
Karaçam, İsmâil, Kur’ân’ın Nüzûlü ve Kıraati, Nedve Yay., İstanbul 1981.
Karaman, Abdullah, “Şebrâmellisî”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII, s. 395-396.
Kehhâle, Ömer b. Rızâ, Mu‘cemü’l-müellifîn, Dâr-u İhyai’t-Türâs, Beyrut ty., II, IV, VII, X.
Mansûrî, Ali b. Süleyman, İcâzetnâme, Muhammed b. Suûd Üniv. Ktp., nr.y.
Mansûrî, İcâzetnâme, Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi Blm., nr. 24.
Mersafî, Abdülfettâh b. es-Seyyid Acemî, Hidâyetü’l-kārî ilâ tecvidi kelâmi’l-bârî, Dâru’l-Fecri’l-İslâmî, Medine 2001.
Muhammed Emin Efendi, Zühru’l-erîb fî îdâhi’l-cem‘i bi’t-takrîb, Süleymaniye Ktp., İbrâhim Efendi Blm., nr. 11.
Murâdî, Muhammed b. Muhammed, Silkü’d-dürer, Dârul-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1988, IV.
Mustafa b. Hasen, Mürşidü’t-talebe, Süleymaniye Ktp., Hacı Selim Ağa Blm., nr. 29.
Öge, Ali, “Amasyalı Âlim Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmine Dair Eserlerinin İncelenmesi”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, I, s. 187-194.
Öge, 18. Yüzyıl Osmanlı Âlimlerinden Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmindeki Yeri, Hüner Yay., Konya 2015.
Özel, Ahmet, “Kazvînî, Abdülgaffâr b. Abdülkerîm”, DİA, İstanbul 2002, XXV, s. 155.
Özel, “Nablusî, Abdülganî b. İsmail”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, s. 268-270.
Özel, “Şemseddin Remlî”, DİA, İstanbul 2007, XXXIV, s. 565-566.
Özel, Ahmet-Kallek, Cengiz, “Zekeriyyâ el-Ensârî”, DİA, İstanbul 2013, XLIV, s. 212-215.
Sert, Durmuş, “Şâtıbi’nin Hayatı, Kıraat İlmindeki Yeri ve Eserleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1985): s. 85-98.
Sinanoğlu, Mustafa, “Hamevî, Ahmed b. Muhammed”, DİA, İstanbul 1997, XV, s. 456-457.
Şeyhî, Mehmed Efendi, Vekāyiu’l-Fudalâ, nşr. Abdülkadir Özcan, Çağrı Yayınları, İstanbul 1989, III.
Tomar, Cengiz, “İbnü’l- ‘İmâd”, DİA, İstanbul 2000, XXI, s. 95-96.
Turan, Abdülbâki, “el-Elfiyye”, DİA, İstanbul 1995, XI, s. 27-28.
Yaran, Rahmi, “Birmâvî, İbrahim b. Muhammed”, DİA, İstanbul 1992, VI, s. 203.
Yurdagür, Metin, “Lekānî, İbrahim b. İbrahim”, DİA, Ankara 2003, XXVII, s. 130-131.
Yüksel, Ali Osman, “İbnü’l-Cezeri’nin Tayyibetü’n-Neşr’i ve Özellikleri”, Marmara Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, VII-X (1989-1992): s. 286-287.
Ziriklî, Hayruddîn b. Muhammed, A‘lâm, Dâru’l-İlim li’l-Melâyîn, yy. 2002, I, II, III, IV, VI, VII.

APA	GOKDEMIR A (2018). Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. , 177 - 192.
Chicago	GOKDEMIR AHMET Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. (2018): 177 - 192.
MLA	GOKDEMIR AHMET Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. , 2018, ss.177 - 192.
AMA	GOKDEMIR A Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. . 2018; 177 - 192.
Vancouver	GOKDEMIR A Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. . 2018; 177 - 192.
IEEE	GOKDEMIR A "Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*." , ss.177 - 192, 2018.
ISNAD	GOKDEMIR, AHMET. "Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*". (2018), 177-192.

APA	GOKDEMIR A (2018). Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 18(1), 177 - 192.
Chicago	GOKDEMIR AHMET Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18, no.1 (2018): 177 - 192.
MLA	GOKDEMIR AHMET Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, vol.18, no.1, 2018, ss.177 - 192.
AMA	GOKDEMIR A Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2018; 18(1): 177 - 192.
Vancouver	GOKDEMIR A Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2018; 18(1): 177 - 192.
IEEE	GOKDEMIR A "Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*." Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 18, ss.177 - 192, 2018.
ISNAD	GOKDEMIR, AHMET. "Kıraat Eğitiminde Ali b. Süleyman el-Mansûrî Öncesi Mısır Tarikinin Arka Planı: Biyografik Bir İnceleme*". Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18/1 (2018), 177-192.