Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 149 - 165 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31591/istem.562132 İndeks Tarihi: 08-02-2021

Datça Hızırşah Kilisesi

Öz:
Muğla ilinin Datça ilçesi sınırları içerisinde yer alan eser, antik dönemden itibaren zengin kül-tür varlıklarına ev sahipliği yapan Datça Yarımadası´ndaki Osmanlı dönemine ait tek kilisedir. Osmanlı devletinde 1774 tarihli Küçük Kaynarca Antlaşması ile başlayan azınlıklara yeniden kilise inşa etme izni sonrasında gelişen süreçte, Anadolu’da Hıristiyan azınlıkların yaşadığı böl-gelerde yoğun imar faaliyetleri gerçekleşmiştir. Osmanlı padişahlarının himayesinde gerçekle-şen bu faaliyetlerde birçok eski yapı ya tamir edilmiş ya da yeni kiliseler inşa edilmiştir. Bu kapsamda inşa edilen yapılardan Anadolu’nun en güney batı noktasında yer alan, Datça Yarı-madası´ndaki tek Osmanlı dönemi kilisesi olan Datça Hızırşah Kilisesi çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Ortaçağ’a ait bir kilise kalıntısı üzerine inşa edildiği düşünülen yapı, doğu-batı doğrultusunda tek nefli dikdörtgen planlıdır. Doğu cephesine eklenmiş içten yarım daire, dış-tan ise yedi cepheli bir apsisi bulunan eserin bir kitabesi bulunmamakla birlikte, son yıllarda gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarında naos duvarında ortaya çıkarılan 1890 tarihinin in-şa tarihi olabileceği düşünülmektedir. Kuzey girişin sövesindeki taş süsleme, naos içerisinde yer alan duvar paye başlıkları ve naos duvarlarındaki silmelerde bulunan stuko süslemeler ile naosun beşik tonoz örtüsünde yer alan kalem işi süslemeler, yapının süsleme programını oluş-turmaktadır. 2015-2017 yılları arasında gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ile bugünkü halini alan yapı, günümüzde Hızırşah Kültür Evi olarak hizmet görmektedir. Bu çalışmada Dat-ça Hızırşah Kilisesi’nin mimari ve süsleme özellikleri ayrıntılı bir şekilde tanımlanarak; Osmanlı dönemi Anadolu kilise mimarisi içerisindeki yeri, benzer örnekler eşliğinde değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime:

Datca Hizirsah Church

Öz:
Located within the borders of district Mugla province, the building is the only Ottoman period church in Datca Peninsula, which has been a home to rich cultural assets since antiquity. With the Small Kaynarca Treaty of 1774, started a process in which the churches were re-built by the minorities in the Ottoman Empire borders. Within this scope, the construction activities in-tensively were made in the regions where minorities lived. Many old buildings were repaired or new churches were built under the auspices of the Ottoman Sultans. The only Ottoman church in the Datca Peninsula which was built in this scope, Datca Hızırsah Church is created of the subject of our study. The structure, which is thought to be built on the remains of a medieval church, has a rectangular plan with a single nave in the east-west direction. In the eastern fa-cade of the church, there is am apse with semi-circular form on the inner side and with a sev-en facades on the outside. Although it does not have an inscription, the date of 1890, which was uncovered in the wall of naos during the restoration works carried out in recent years, may be thought as the date of construction. The decoration program of the church consists of the stone ornamentation at the doorjamb of the northern entrance, the capitals of wall-pillars in the naos and the stucco decorations placed in moldings on the naos walls, as well as the painted decoration on the barrel vaults of the naos. The building, which has gained its present view with the restoration works carried out between 2015-2017, serves as Hızırsah Culture House today. In this study, the architectural and decorative features of Datca Hızırsah Church will be described in detail and its place in the Anatolia church architecture in the Ottoman pe-riod will be evaluated with similar examples.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • » Anastasiu. Bibliographiatou Episcopikon Katoloğu tou Patriarkiha tis Konstantinopolos Ket is Eklisias tis Ellados. Selanik, 1979.
  • » Bean, George. Caria. Trc. Burak Akgüç. İstanbul: Cem Yayınları, 1987.
  • » Bryer, Anthony - Winfield, David - Ballance Selina. The Post-Byzantine Monuments of the Pontos, Hampshire: Routledge, 2002.
  • » Doğan, Özlem Sertkaya. “Datça Yarımadasında Yerleşmenin Tarihsel Süreci”, Coğrafya Dergisi 16. (Temmuz 2008): 45-58.
  • » Erol, Armağan Özgür. Ege Bölgesi Rum Ortodoks Kiliseleri. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 2003.
  • » Herodotos. Herodot Tarihi. Trc. Mümtekin Ökten. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1983.
  • » İlter, Fügen. “Bazı Örneklerle Osmanlı Dönemi Mimarlığında XIX. Yüzyıl Ege Bölgesi Kiliseleri: Gökçeada (İmroz)-Ayvalık-Selçuk “Şirince (Kırkıca) Köyü”. XI. Türk Tarih Kongresi V, (5- 9 Eylül 1990). 1987-2000. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994.
  • » İlter, Fügen. “Doğaya Bırakılmış Bir Akdeniz Yerleşmesi: Kaya Köy (Levisi) Yerleşmesi ve Kiliseleri”, Belleten 55/213. (Ağustos 1991): 473-497.
  • » Karaca, Zafer. İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
  • » Karaca, Zafer. İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
  • » Mimiroğlu, İlker Mete. Sille Rehberi. Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları, 2012.
  • » Ostrogorsky, George. Bizans Devleti Tarihi. Trc. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1981.
  • » Özgan, Christine. Knidos Gezi Rehberi. İstanbul: Ege Yayınları, 2014.
  • » Özgümüş, Ferudun. Knidos’taki Bizans Eserleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1987.
  • » Pekak, Sacit - Aydın, Suavi. “Selçuk ve Çevresinde Osmanlı İdaresindeki Gayrimüslim Tebaanın İmar Faaliyetleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 15/2, (Ağustos 1998): 125-155.
  • » Pekak, Sacit. “18-19. Yüzyıllarda Niğde ve Çevresinde Hıristiyan Dini Mimarisi”. XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1 (25-29 Mayıs Tarsus 1998). 25-48. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 1998.
  • » Tok, Emine. Datça Hızırşah Köyü Kilise Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Raporu. İzmir, 2013.
APA MİMİROĞLU İ (2019). Datça Hızırşah Kilisesi. , 149 - 165. 10.31591/istem.562132
Chicago MİMİROĞLU İlker Mete Datça Hızırşah Kilisesi. (2019): 149 - 165. 10.31591/istem.562132
MLA MİMİROĞLU İlker Mete Datça Hızırşah Kilisesi. , 2019, ss.149 - 165. 10.31591/istem.562132
AMA MİMİROĞLU İ Datça Hızırşah Kilisesi. . 2019; 149 - 165. 10.31591/istem.562132
Vancouver MİMİROĞLU İ Datça Hızırşah Kilisesi. . 2019; 149 - 165. 10.31591/istem.562132
IEEE MİMİROĞLU İ "Datça Hızırşah Kilisesi." , ss.149 - 165, 2019. 10.31591/istem.562132
ISNAD MİMİROĞLU, İlker Mete. "Datça Hızırşah Kilisesi". (2019), 149-165. https://doi.org/10.31591/istem.562132
APA MİMİROĞLU İ (2019). Datça Hızırşah Kilisesi. İstem, 0(33), 149 - 165. 10.31591/istem.562132
Chicago MİMİROĞLU İlker Mete Datça Hızırşah Kilisesi. İstem 0, no.33 (2019): 149 - 165. 10.31591/istem.562132
MLA MİMİROĞLU İlker Mete Datça Hızırşah Kilisesi. İstem, vol.0, no.33, 2019, ss.149 - 165. 10.31591/istem.562132
AMA MİMİROĞLU İ Datça Hızırşah Kilisesi. İstem. 2019; 0(33): 149 - 165. 10.31591/istem.562132
Vancouver MİMİROĞLU İ Datça Hızırşah Kilisesi. İstem. 2019; 0(33): 149 - 165. 10.31591/istem.562132
IEEE MİMİROĞLU İ "Datça Hızırşah Kilisesi." İstem, 0, ss.149 - 165, 2019. 10.31591/istem.562132
ISNAD MİMİROĞLU, İlker Mete. "Datça Hızırşah Kilisesi". İstem 33 (2019), 149-165. https://doi.org/10.31591/istem.562132