MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM

Yıl: 2020 Cilt: 18 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 570 - 586 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-02-2021

MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM

Öz:
İslâm düşüncesinde var olan kelâmî meselelere yeni yaklaşımların geliştirilebilmesi için varlık alanını açıklamahususunda bilim adamları tarafından yürütülen nazarî tartışmalarda bilimin verilerini dikkate almak gerekir.Öyle ki İslâm dininin esaslarını temellendirip savunma vazifesini üstelenen kelâm âlimleri hem varlığı hem deAllah’ın âyetlerini anlamada bilimle iç içe bir teoloji oluşturmuşlardır. Günümüze baktığımızda bilimingeçtiğimiz yüzyılda gerçekleştirdiği keşif ve kuramlarla geçmişe göre ciddi bir ilerleme katettiğini görüyoruz.Her bilim, kendi problem alanında kalmak, kendi yöntemini ve kimliğini korumak kaydıyla, diğer disiplinlerinyöntemlerinden ve verilerinden yararlanma imkânına sahiptir. Kelâm ilmi açısından bakıldığında, onun dakendi problem alanında kalarak diğer disiplinlerin yöntem ve verilerinden yararlanmaya imkân tanıdığınısöyleyebiliriz.Modern bilim açısından bakıldığında hareket sistemi, canlıların hareket etmesini sağlayan yapılarbirliğidir. İskelet sisteminin yapıları olan kemikler ve eklemler, hareket sisteminin pasif elemanlarıdır. Kaslar isehareket sisteminin aktif elemanları olup kemik ve eklemlere etki ederek vücudun hareketini sağlar. Kas dokusukemiklere yapışarak vücuda şekil verirken aynı zamanda hareket işinin ortaya çıkmasını sağlar. Hareketisağlayan en önemli sistemlerden biri de sinir sistemidir. Çünkü bir insanda hareketin olması için kaslarınkasılması, kasların kasılması için de kasların uyartı alması gerekmektedir. İşte bu kasılmanın meydana gelmesinisağlayan sistem sinir sistemidir. İnsan vücudunda kasılmanın gerçekleşebilmesi için enerji de gerekir. Kaslarenerjilerini ilk olarak kas hücrelerinde hazır bulunan ATP molekülünden sağlayarak hareket için enerjioluşturur.Klasik kelâm âlimlerinin hareket teorilerine bakıldığında insan fiillerinin meydana gelmesini kudret kavramıüzerinden şekillendirdikleri görülmektedir. Âlimler, kudreti yapısı itibariyle mâna ve bedensel sağlamlık diyeayırırken, mâhiyeti itibariyle araz nitelemesini yapmışlardır. Bu bağlamda kelâmcıların insan fiillerinin oluşumuiçin zorunlu olarak kabul ettikleri kudretin günümüz bilimindeki karşılığının hareket sistemi olduğunusöyleyebiliriz. Âlimlerin insan fiilinin meydana gelmesi için kudretin bir yapısı olarak kabul ettikleri mana,günümüz biliminin hareket sistemi çerçevesinde ele alındığında, kasları harekete geçiren elektriksel aktiviteolarak kabul edilebilir. Kelâm âlimlerinin kudret tanımlarında fiziksel yetkinliğe de vurgu yaptıklarıgörülmektedir. Bu noktada Eş’ariler uzuvların selameti, Mu’tezile, organların bulunması ve onların afetlerdenuzak olması, Mâturîdîler de vasıtaların sağlıklı olması şeklinde bir tanım sergilemişlerdir. Bu kavramlarla kelâmâlimleri, insanın hareketi yapabilmesi için bedeni yeterliliğe de sahip olmasını kastetmişlerdir. Bilimsel olarakhareket sisteminde biyolojik ve fiziksel yeterlilik olarak kabul edilen yapılar, iskelet sistemi, kaslar ve sinirsistemidir. Dolayısıyla kelâm âlimlerinin kudret tanımında vurguladıkları fiziki donanımın sağlamlığının,bilimsel açıdan iskelet sistemi, kaslar ve sinir sistemine tekabül ettiğini söyleyebiliriz. Kelâm âlimlerinin kudretkonusunda tartıştıkları konulardan biri de kudretin arazlığı meselesidir. Onların, kudreti araz nitelemelerininnedeni, onun geçiciliğine vurgu yapmak ve bunun Allah tarafından yaratıldığını ortaya koymaktır. Öyle kimodern bilime bakıldığında insan uzuvlarının hareket etmesi için beyinde elektriksel aktivitenin oluşmasıgerekmektedir. Bu elektriksel aktivitenin meydana gelmesi de insandan bağımsızdır. Elektriksel aktivitenininsandan bağımsız bir şekilde meydana gelmesi, kelâm âlimlerinin araz nitelemesine uyduğunu göstermektedir.Netice itibariyle kelâm âlimlerinin insan hareketi için oluşturdukları kudret teorisinin günümüz bilimininortaya koyduğu hareket sisteminde bir karşılığının olduğunu söyleyebiliriz.
Anahtar Kelime:

A CONVENTIONALIST APPROACH TO HUMAN ACTIONS IN CLASSICAL KALAM WITH REGARDS TO THE THEORY OF MOTION IN MODERN ANATOMY

Öz:
It is necessary to take into account the data of science in the theoretical debates conducted by scientists contributing ontological theories in order to develop new approaches to theological issues in Islamic thought. Even, Kalam scholars with the duty of defending and basing the principles of Islam in the classical sense have established a theological understanding intertwined with science in understanding both existence philosophically and the Script theologically. With its discoveries and theories in the last century, it can be argued that modern science has made a serious progress compared to the past. Maintaining its own methodology and paradigm, every scientific discipline has the opportunity to benefit from the methods and data of other disciplines. Consequently, it is possible to assert that Kalam can enjoy the same opportunity too, as long as staying in its own problem area. According to modern science, the motion system is the unity of structures that enable living things to move. Moreover, Bones and joints, which are the structures of the skeletal system, are passive elements of the movement system. Muscles, on the other hand, are the active elements of the movement system and provide the movement of the body by affecting the bones and joints. Muscle tissue shapes the body by adhering to the bones, besides enabling movement activity to occur. One of the most important systems that provide movement is the nervous system. Because for a person to have movement, the muscles must contract, and the muscles must be stimulated for the contraction of the muscles. The system that enables this contraction to occur is the nervous system. Energy is also required for contraction to occur in the human body. Muscles create energy for movement by first providing their energy from the ATP molecule present in the muscle cells. Considering the movement theories of classical theology scholars, it is seen that they shaped the occurrence of human actions through the concept of potency. While the scholars classify power as spiritual/mental and physical strength in terms of its structure, they have characterized it as accident in terms of its nature. In this context, we can say that the equivalent of the power, which is regarded as necessary for the formation of human acts by the theologians, is the movement system in today's science. The spirit/mental that scholars regard as a structure of power for the occurrence of human action can be regarded as the electrical activity that activates muscles when considered within the framework of the movement system of today's science. It is seen that Kalam scholars emphasize physical competence in their definitions of power as well. At this point, Ash'arians defined the power as the soundness of organs, Mu’tazila expressed it as the presence of organs and their being away from disasters, and the Mâturîdîs stated it as the organs being healthy. With these definitions, Kalam scholars mean that a person should also be physically competent to make a movement. The structures scientifically accepted as biological and physical competence in the movement system are the skeletal system, muscles and nervous system. Therefore, we can say that the strength of the physical fitness/well-being emphasized in the definition of power by theologians corresponds scientifically to the skeletal system, muscles and nervous system. One of the issues that Kalam scholars discuss about power is the issue of the accident of power. The reason why they describe power as an accident is to emphasize its impermanence and to show that it was created by Allah. So, in modern science, electrical activity must occur in the brain in order for human organs to move. The occurrence of this electrical activity is independent of the human being. The fact that electrical activity occurs independently from human beings shows that it conforms to Kalam scholars’ definition of the accident. As a result, we can say that the theory of power created by scholars for human movement has a counterpart in the movement system put forward by today's science.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acarlı, Dilek Sultan- Acarlı, Hüseyin Abdurrahman. Biyoloji. Ankara: Kök-e Yayıncılık, 2019.
  • Açıkgenç, Alparslan. İslâm Medeniyetinde Bilgi ve Bilim. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018.
  • Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1998.
  • Bağdâdî, Abdulkâhir. Usûlu’d-Dîn. thk. Ahmed Şemseddin. Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
  • Bulğen, Mehmet. Kelâm Atomculuğu ve Modern Kozmoloji. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
  • Câbirî, Muhammed Abid. Arap-İslâm Kültürünün Akıl Yapısı. çev. Burhan Köroğlu vd. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2000.
  • Câhiz, Kitâbu’l-Heyevân, thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 8 Cilt. Beyrut: Matbaatu Mustafa, 1965.
  • Can, Seyithan- Arslan, Hulusi. “İnsan Özgürlüğü Bağlamında Kudretin Devamlılığı Sorunu”. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (2018), 1-16.
  • Can, Seyithan – Kılıç, Sabahattin. “Nöroteolojik Açıdan Kesb Nazariyesi (Benjamin Libet Deneyi Çerçevesinde)”. Kader 17/2 (2019), 380-397.
  • Can, Seyithan. İnsan Özgürlüğü ve Sorumluluğu Bağlamında Kudret-Fiil İlişkisi. Ankara: Araştırma Yayınları, 2019.
  • Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
  • Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbu’t-Ta’rifât. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1985.
  • Cüveynî, Ebu’l-Meâlî. Luma’u’l-edille. thk. Fevkiye Huseyn Mahmud. Beyrut: Âlimi’l-Kutub, 1987.
  • Çınar, Mahmut. “Temel İslâm Bilimlerinin Ortaya Çıkışı ve Birbirleriyle İlişkileri”. İslâmi İlimlerde Metodoloji Meselesi. ed. İlyas Çelebi. 479-483. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
  • Düzgün, Şaban Ali. “İlahiyat ve Din Bilimlerini Bilimler Hiyerarşisinde Konumlandırma İmkânı”. İslâmi İlimlerde Metodoloji Meselesi. ed. İlyas Çelebi. 437-463. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasen. Kitabu’l-Luma’ fi’r-reddi ala ehli’z-zeyğ ve’l-bida’. thk. Richard J. McCarthy. Beyrut: Y.y., 1953.
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasen. İlk Dönem İslâm Mezhepleri, çev. Mehmet Dalkılıç- Ömer Aydın. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
  • el-Mâtürîdî, Ebu Mansur. Kitâbu’t-Tevhid. thk. fethullah Huleyf. Kahire: Daru’lCâmiiyyetu’l-Mısrıyye. 1974.
  • es-Sâbunî, Nureddin. Maturîdiyye Akaidi. trc Bekir Topaloğlu (İstanbul: İFAV Yayınları, 2001).
  • Guyton, Arthur C. – Hall, John E. Tıbbi Fizyoloji. çev.- ed. Hayrunnisa Çavuşoğlu. İstanbul: Nobel Yayınları, 1996.
  • İbn Fûrek, Ebu Bekr Muhammed b. el-Hasan. Mücerredu-makâlati’ş-şeyh Ebi’l- Hasen el-Eş’ari, thk. Danyal Gimaret. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1987.
  • İbn Manzûr. Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l Maarif, ts. İsfahânî, Râğıb. Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvan Adnan Dâvûdî. Beyrut: Dâru’s-Semiye, 2009.
  • Kadı Abdulcebbâr, Şerhu’l-usuli’l- hamse, çev. İlyas Çelebi. İstanbul: TYEKB, 2013.
  • Kadi Abdulcebbar, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhid ve’l-Adl, thk. Mahmud Muhammed Kasım 6/2.
  • Mâturîdî, Ebû Mansûr. Kitâbu’t -Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu- Muhammed Aruci. İstanbul: Mektebetu’l-İrşad, Lübnan: Daru’s-Sadır, 2001.
  • Nesefî, Ebu’l Berakât. el-Umde fi’l-Akâid. çev. Temel Yeşilyurt. Malatya: Kubbealtı Yayınları, 2000.
  • Özler, Mevlüt. “İslâmi ilimler Arasındaki İlişkide Kelâm İlminin Yeri”. İslâmi İlimlerde Metodoloji Meselesi. ed. İlyas Çelebi. 486-491. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
  • Reece, Jane B. vd. Campbell Biyloloji. çev Ertunç Gündüz - İsmail Türkan. Ankara: Palme Yayıncılık, 2013.
  • Sâbûnî, Nureddîn. Mâtûrîdiyye Akâidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
  • Sunar, Lütfi- Karagöz, Latif. İnsanı Yeniden Düşünmek. Ankara: İlem Yayınları, 2019.
  • Taylan, Necip. “Bilgi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/157-161. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
  • Topaloğlu, Bekir- Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
  • Topaloğlu, Bekir. “Kudret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/316-317. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İslâm Kelâmında Araz Nazariyesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/6 (1993), 71-83.
  • Yüksel, Emrullah. Mâturîdîler ile Eş’ârîler Arasındaki Görüş Ayrılıkları. (İstanbul: Düşün Yayınları, 2012.
  • Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. Esâsu’l-belâğa, thk. Muhammed Basil Uyunussud. Lübnan: Dâru’l Kitabi’l İlmiyye 1998.
APA CAN S (2020). MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. , 570 - 586.
Chicago CAN Seyithan MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. (2020): 570 - 586.
MLA CAN Seyithan MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. , 2020, ss.570 - 586.
AMA CAN S MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. . 2020; 570 - 586.
Vancouver CAN S MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. . 2020; 570 - 586.
IEEE CAN S "MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM." , ss.570 - 586, 2020.
ISNAD CAN, Seyithan. "MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM". (2020), 570-586.
APA CAN S (2020). MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. Kader, 18(2), 570 - 586.
Chicago CAN Seyithan MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. Kader 18, no.2 (2020): 570 - 586.
MLA CAN Seyithan MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. Kader, vol.18, no.2, 2020, ss.570 - 586.
AMA CAN S MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. Kader. 2020; 18(2): 570 - 586.
Vancouver CAN S MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM. Kader. 2020; 18(2): 570 - 586.
IEEE CAN S "MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM." Kader, 18, ss.570 - 586, 2020.
ISNAD CAN, Seyithan. "MODERN ANATOMİNİN HAREKET KURAMI EKSENİNDE KLASİK KELÂMIN İNSAN FİİLLERİ ANLAYIŞINA UZLAŞIMCI YAKLAŞIM". Kader 18/2 (2020), 570-586.