Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

OZTÜRK, DERYA; ONURLUBAS, EBRU

Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Derya ÖZTÜRK, (Ordu Üniversitesi, Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Ordu, Türkiye)

Ebru ONURLUBAŞ (Trakya Üniversitesi, Keşan Yusuf Çapraz Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Uluslararası Ticaret Bölümü, Edirne, Türkiye)

Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

17 1

Yıl: 2019 Cilt: 10 Sayı: Ek Sayı Sayfa Aralığı: 81 - 97 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-02-2021

Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Öz:

Son yıllarda havayolu sektöründe yaşanan yoğun rekabet ve müşteri beklentilerinin sürekli artmasına bağlı olarak, havayolu firmalarıhizmet kalitesine daha fazla önem vermeye başlamışlardır. Bu nedenle havayolu taşımacılığında hizmet kalitesinin değerlendirilmesikritik bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada, havayolu yolcu taşımacılığında hizmet kalitesini etkileyen faktörlerin önem derecelerininbelirlemesi ve seçilen üç havayolu firmasının hizmet kalitesinin AHP-TOPSİS yöntemleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Havayolufirmaları belirlenirken Samsun’da en çok kullanılan üç firma (A, B, C) anket yoluyla tespit edilmiştir. Çalışmanın örneklemini, Samsunilinde her üç firmadan da havayolu taşımacılığı hizmeti satın alan 150 müşteri oluşturmaktadır. Çalışmada, havayolu yolcutaşımacılığında hizmet kalitesini değerlendirmek için Chang ve Yeh (2001) tarafından geliştirilen beş faktör (uçağın içinin rahatlığı,uçak çalışanları, hizmetin güvenilirliği, hizmetin uygunluğu ve olağandışı koşullarda yapılam işlemler) tarafından yansıtılan on beşhizmet özelliği ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda uçağın içinin rahatlığı en önemli hizmet kalitesi boyutu ve A firmasının en yüksekhizmet performansına sahip olduğu belirlenmiştir. A firması hizmet kalitesi önem skorları sıralamasında uçak çalışanları boyutubakımından diğer firmalara göre daha düşük değere sahip bulunmuştur. Bu sonuç dikkate alındığında, A firmasının sahip olduğu kurumimajının bir unsuru olarak bu boyutun en fazla iyileştirilmeye ihtiyaç duyulduğu hizmet kalitesi boyutu olduğunu söylemek mümkündür.Bu bağlamda, firma yöneticileri öncelikle çalışanlarının bu yöndeki eksikliklerini gidermeye öncelik vermelidir.

Anahtar Kelime:

Assessment of Service Quality of Airline Industry Using AHP and TOPSIS Methods

Öz:

There has been a steady increase in competition and customer expectations in the airline industry in recent years, and therefore, airlines have begun to pay more attention to service quality, which should, therefore, be assessed. The aim of this study was to prioritize factors affecting the service quality of the airline industry. To this end, the service quality of three airlines was determined using AHP and TOPSIS methods. Three airlines (A, B, C) were selected using a questionnaire. Study sample consisted of 150 customers of these three airline companies in Samsun. A model developed by Chang and Yeh (2001) was used. The model consists of five factors (cabin comfort, courtesy of crew, reliable service, convenient service, crew’s approach to unexpected situations) describing fifteen service dimensions. Results show that cabin comfort is the most important service quality factor and that A has the best service performance. Of the three airlines, A, however, has the lowest “courtesy of crew” score, indicating that the company should focus on improving this aspect to maintain its public image. The managers should, therefore, prioritize the training of their employees in this respect.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ada, E., Savaşçı, İ., Aracıoğlu, B., Ventura, K. ve Kazançoğlu, Y. (2005). Havayolu ve Karayolu Taşımacılığıda Algılanan Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 20 (228), 42-53
Alkoç, H. (2004). Havayolu İşletmelerinin Hizmet Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Pilot Araştırma: Türk Hava Yolları Uygulaması, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
An, M. & Noh, Y. (2009). Airline Customer Satisfaction and Loyalty: Impact of in Flight Service Quality, Service Business, 3(3), 293-307.
Asoğlu, İ. ve Eren, T. (2018). AHS, TOPSIS, PROMETHEE Yöntemleri ile Bir İşletme için Kargo Şirketi Seçimi, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 102-122
Ataman, G., Behram Kartaltepe, N. & Eşgi, S. (2011). Measuring the Service Quality in Business Air Travel Market by Using Servqual Model and A Research on ‘Business Class’ Passengers of Turkish Airlines, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 73-87.
Aydın, K. ve Yıldırım,S. (2012). Service Quality in Airlinebusinesses: A Research on THY. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 35–49
Baynal, K., Alkan, A. ve İbik, Ö. A. (2007). Rekabet Ortamında Hizmet Kalitesinin Önemi ve Bir Havayolu İşletmesinde Hizmet Kalitesinin Gerçekleştirilmesine Yönelik Bir Uygulama. Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği 27.Ulusal Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmir, ss. 426-431
Bozorgi, M. M. (2006). Measuring Service Quality in The Airline Using Servqual Model- Case of IAA, Lulea University of Technology Master Thesis, Sweden.
Chandran, B., Golden, B. & Wasil, E. (2005). ‘’Linear Programming Models for Estimating Weights İn The Analytic Hierarchy Process’’, Computers & Operations Research, 32(9), 2235-2254.
Cheng, E.W.L. & Li, H. (2001). “Analytic Hierarchy Process: An Approach to Determine Measures For Business Performance”, Measuring Business Excellence, 5(3), 30-37.
Cheng, E.W.L., Li, H. & Ho, D.C.K. (2002). “Analytic Hierarchy Process (AHP)”, A Defective tool When Used Improperly” Measuring Business Exellence, 6(4), 33-37.
Çelikkol, E. S., Uçkun, C. G., Tekin, V. N. ve Çelikkol Ş. (2012). A Research on Factors that Have Effect on Satisfaction and Preferences of Customers with Regard to Airline Transport within Domestic Flights in Turkey, İşletme Araştırma Dergisi, 4 (3), 70-81.
Doganis, R. (1991). Flying Off Course, The Economics of International Airlines, Routledge, London Ecer, F. ve Küçük, O. (2008). “Tedarikçi Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 355-369.
Gilbert, D. & Wong, R. K.C. (2003). Passenger Expectations and Airline Services: A Hong Kong Based Study, Tourism Management, 24(5), 519-532.
Hatiopoğlu, S. ve Işık, E.S. (2015). Havayolu Ulaşımında Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi: İç Hatlarda Bir Uygulama, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 293-312
İbik, Ö. A. (2006). Rekabet Ortamında Hizmet Kalitesinin Önemi ve Bir Havayolu İşletmesinde Hizmet Kalitesinin Gerçekleştirilmesine Yönelik Bir Uygulama, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
Kalthom, A., Jan, M. T. & Noor Hazilah, A. M. (2012). A Structural Equatıon Modelling Approach to Validate the Dimensions of Servperf in Airline İndustry of Malaysia, International Journal of Engineering and Management Sciences, 3(2), 134-141.
Kuruüzüm, A. ve Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 1(1), 83-105.
Küçük Çırpın, B., Kurt, D. (2016). Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesi Ölçümü, Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 83-98
Mahmoodzadeh, S., Shahrabi, J., Pariazar, M. & Zaeri, M. S. (2007). “Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique”, International Journal of Humanities and Social Sciences, 1(3), 135-140.
O’Brien, L. & Jones, C. (1995). “Do Rewards Really Create Loyalty?” Harvard Business Review, 73(3), 75-82
Okumuş, A. ve Asil, H. (2007). Havayolu Taşımacılığında Yerli ve Yabancı Yolcuların Memnuniyet Düzeylerine Göre Beklentilerinin İncelenmesi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 152-175
Olson, D.L. (2004). “Comparison of Weights in TOPSIS Models”, Pergamon Mathematical and Computer Modelling, 40(10), 721-727
Önüt, S., Akbaş, S. ve Yılmaz, G. (2008). Türkiye’deki Yurtiçi Havayolu Firmalarının Hizmet Kalitesinin Karşılaştırılması, Sigma, 25(4), 349-358.
Özdemir, M. (2015). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, (Ed. Bahadır Fatih Yıldırım & Emrah Önder), Dora Basım Yayın Dağıtım, Bursa: 133-146
Pakdil, F. ve Aydın, Ö. (2007). Expectations and Perceptions in Airlines Services: An Analysis Using Weighted SERVQUAL Scores. Journal of Air Transport Management, 13(4), 229-237.
Pekkaya, M. ve Akıllı, F. (2013). Hava Yolu Hizmet Kalitesinin SERVPERF-SERVQUAL Ölçeği ile Değerlendirmesi ve İstatistiksel Analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 75-96.
Rao, R.V. (2008). “Evaluation of Environmentally Conscious Manufacturing Programs Using Multiple Attribute DecisionMaking Methods”, Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers - Part B - Engineering Manufacture, 222(3), 441-451.
Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. New York: McGraw-Hill.
Saaty, T.L. (1986). “Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32(7), 841-855.
Sukı, N. M. (2014). Passenger Satisfaction with Airline Service Quality in Malaysia: A Structural Equation Modeling Approach. Research in Transportation Business & Management, 10, 26-32.
Şahin, A. ve Şen, S. (2017). Hizmet Kalitesinin Müşteri Memnuniyeti Üzerine Etkisi The Effects Of Servıce Qualıty On Customer Satısfactıon, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 1176-1184.
Ustasüleyman, T. (2009). “Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS Yöntemi”. Bankacılar Dergisi, (69), 33-43.
Yang, J. & Lee, H. (1997). “An AHP Decision Model for Facility Location Selection”, Facilities, 15(9-10), 241-254.
Yaralıoğlu, K. (2001). Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Prosesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(1), 129-142.
Yıldız, S. & Yıldız E. (2015). “Service Quality Evaluation of Restaurants Using the Ahp and Topsis Method”, Journal of Social and Administrative Sciences, 2(2), 53-61.
Yurdakul, M. & İç, Y. T. (2005). “Development of a Performance Measurement Model for Manufacturing Companies Using the AHP and TOPSIS Approaches”, International Journal of Production Research, 43(21), 4609-4641.

APA	OZTÜRK D, ONURLUBAS E (2019). Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. , 81 - 97.
Chicago	OZTÜRK DERYA,ONURLUBAS EBRU Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. (2019): 81 - 97.
MLA	OZTÜRK DERYA,ONURLUBAS EBRU Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. , 2019, ss.81 - 97.
AMA	OZTÜRK D,ONURLUBAS E Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. . 2019; 81 - 97.
Vancouver	OZTÜRK D,ONURLUBAS E Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. . 2019; 81 - 97.
IEEE	OZTÜRK D,ONURLUBAS E "Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi." , ss.81 - 97, 2019.
ISNAD	OZTÜRK, DERYA - ONURLUBAS, EBRU. "Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi". (2019), 81-97.

APA	OZTÜRK D, ONURLUBAS E (2019). Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Ek Sayı), 81 - 97.
Chicago	OZTÜRK DERYA,ONURLUBAS EBRU Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10, no.Ek Sayı (2019): 81 - 97.
MLA	OZTÜRK DERYA,ONURLUBAS EBRU Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.10, no.Ek Sayı, 2019, ss.81 - 97.
AMA	OZTÜRK D,ONURLUBAS E Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 10(Ek Sayı): 81 - 97.
Vancouver	OZTÜRK D,ONURLUBAS E Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 10(Ek Sayı): 81 - 97.
IEEE	OZTÜRK D,ONURLUBAS E "Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, ss.81 - 97, 2019.
ISNAD	OZTÜRK, DERYA - ONURLUBAS, EBRU. "Havayolu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/Ek Sayı (2019), 81-97.