“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi
Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 88 - 107 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18795/gumusmaviatlas.587134 İndeks Tarihi: 26-02-2021
“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi
Öz: Görsel bir sanat olan sinema aracılığıyla Türk toplumunun toplumsal yapısı ve gelenekleri birçok filme konu olmuştur. Sinema izleyicisi kendi kültürünün aynası olan filmleri zevkle benimsemiştir. Buradan yola çıkarak bu çalışmada, “Hazal” (1979) ve “Sultan Gelin” (1973) adlı iki filmin halk bilimi perspektifinden incelemesi yapılmıştır. Her iki film aynı başrol oyuncusuyla kırsal bölgelerde çekilmiştir. Filmlerde baştan sona evlenme geçiş dönemi ile ilgili geleneklerin işlendiği dikkat çekmektedir. Filmlerde yapılan evliliklerde “levirat” evlilik biçimi ile “başlık parası” geleneğinin katı bir şekilde uygulandığı görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Türk sinemasında işlenmiş halk kültürünü yansıtan evlilik geçiş dönemine ait bazı gelenekler değerlendirilmek ve uygulamalı halk bilimi açısından sinemanın kültürel aktarımdaki rolü vurgulanmak istenmiştir. Başlık parası geleneğinin etkisiyle levirat yoluyla evlilik etrafında gelişen evlenme âdetleri folklorik açıdan değerlendirilmiştir. Her iki filmde levirat ve kaçma yoluyla evlilik çeşidinin yanında evlilik isteğinin belirtilmesi, başlık, düğün, nikâh gözlemlenen ortak geleneklerdir. Yüzgörümlüğü sadece “Sultan Gelin” filminde, duvak geleneği ise sadece “Hazal” filminde karşımıza çıkmaktadır.
Anahtar Kelime: An Evaluation of Traditions related to Marriage in terms of Ethnology through “Hazal” and “Sultan Gelin” Movies
Öz: The Social structure and the traditions of Turkish society are discussed as a topic in many movies through cinema that is a visual art. Turkish audience has adopted movies that represent their culture. Thus, in this study, Hazal (1979) and Sultan Gelin (1973) have been examined from ethnology perspective. Both movies have been made in the countryside with the same actor. Traditions about marriage get attention from the beginning of movies. It is seen that “levirate” and “bride wealth” traditions are practised rigorously. In this context, in this study, it is aimed to evaluate some traditions related to marriage period discussed in Turkish movies and emphasize the role of cinema in cultural transmission in terms of applied ethnology. With the effect of the tradition of “bride wealth”, marriage traditions especially levirate has been evaluated in folkloric terms. Beside levirate and elopement in both movies, marriage wish, bride wealth and wedding processes are common traditions. Price for seeing the bride’s face appears only in Sultan Gelin and the bride’s veil appears in Hazal movie.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ABİSEL Nilgün (2005). Türk Sineması Üzerine Notlar, Ankara: Phoenix Yayınevi.
- ALTUN, Işık (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm, İzmit: Yayıncı Yayınları.
- ARTUN, Erman (1998). “Tekirdağ Halk Klütüründe Geçiş Dönemleri Doğum-Evlenme-Ölüm”, Bir, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (9-10): 85-107.
- BAĞLI, Mazhar ve SEVER, Aysan (2005). “Tabulaştırılan/Tabulaşan Kurumun (Ailenin) Kurbanlıklar Edinme Pratiği: Levirat ve Sororat”, Aile ve Toplum, 2(8): 9-21.
- BALAMAN, Ali Rıza (1983). Gelenekler Töre ve Törenler, 1. Basım, İzmir: Betim Yayınları.
- CANDEMİR, Tülin (2006). “Türk Sinema Afişlerinde Geleneksel Kültürel Göstergeleri” İnternational Symposium of Traditional Art, Dokuz Eylül Üniversity Faculty ok Fine Arts Traditional Arts Department, 2: 581-590.
- CENGİZ Tülin B. (2009). “Levirat Evliliklere Hitit Hukukundan Bir Referans”, Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2: 143-151.
- ÇELİK, Ali (1999). Trabzon Şarpazarı Çepni Kültürü, Trabzon: Ofset Mat.
- EMİN, Bilge (2003). Halit Refiğ Sinemasında Kadın (1960/61 – 2000), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo-Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Ankara.
- ERDENTUĞ, Nermin (1977). Sosyal Âdet ve Gelenekler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KALAFAT, Yaşar (2006). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, 5. Basım, Ankara: Babil Yayıncılık.
- KARAKAŞ, Ayhan (2005). Feke Halk Kültürü Araştırması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- OĞUZ, Öcal (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi, Ankara: Akçağ Yayıncılık.
- ÖGEL, Bahaeddin (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- ÖGEL, Bahaeddin (1982). “Türklerde Kalın ve Başlık”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, ss. 393-396, Ankara: G.Ü. Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi.
- ÖRNEK, Sedat Veyis (2000). Türk Halk Bilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- POYRAZ TACOĞLU, Tuğça (2011). “Türkiye’de Gerçekleştirilen Geleneksel Evlilik Çeşitlerinin Nedenleri ve Evlilikler Üzerine Törenin Etkisi”, ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2 (4): 114-143.
- SANTUR, Meltem Emine (2009). “Evlenme Adetleri”, Erişim Tarihi: 18.10.2009, (http: / / tukoloji.cu.edu.tr /halkbılım/27. php.).
- SÖZEN, Mustafa (2009). “Doğu Anlatı Gelenekleri ve Türk Sinemasının Aidiyeti”, Bilig, 50: 131-152.
- TEPEKÖYLÜ, İlke (2016). “Halk Edebiyatı Anlatı Türlerinin Uygulamalı Halk Bilimi Bağlamında Türk Sinemasındaki İzdüşümleri”, Turkish Studies, 11(4): 1001-1014.
- TEZCAN, Mahmut (1983). “Köy Gençlerinin Evlenme İsteklerine İlişkin Davranış Kalıpları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2): 133-136.
- TURAN, Ahmet (1991). “Törelerimizde Kalın (Başlık) Âdeti”, Milli Folklor, (12): 39-43.
- YÜKSEL, Musa Şamil (2010). “Türk Kültüründe “Levirat” ve Timurlularda Uygulanışı”, Turkish Studies 5(3): 2027-2058.
| APA | YILDIRMIŞ F (2019). “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. , 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| Chicago | YILDIRMIŞ Fatma “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. (2019): 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| MLA | YILDIRMIŞ Fatma “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. , 2019, ss.88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| AMA | YILDIRMIŞ F “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. . 2019; 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| Vancouver | YILDIRMIŞ F “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. . 2019; 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| IEEE | YILDIRMIŞ F "“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi." , ss.88 - 107, 2019. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| ISNAD | YILDIRMIŞ, Fatma. "“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi". (2019), 88-107. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| APA | YILDIRMIŞ F (2019). “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas, 7(2), 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| Chicago | YILDIRMIŞ Fatma “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas 7, no.2 (2019): 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| MLA | YILDIRMIŞ Fatma “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas, vol.7, no.2, 2019, ss.88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| AMA | YILDIRMIŞ F “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas. 2019; 7(2): 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| Vancouver | YILDIRMIŞ F “Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas. 2019; 7(2): 88 - 107. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| IEEE | YILDIRMIŞ F "“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi." Mavi Atlas, 7, ss.88 - 107, 2019. 10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
| ISNAD | YILDIRMIŞ, Fatma. "“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi". Mavi Atlas 7/2 (2019), 88-107. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.587134 |
