İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları

AĞKUŞ, Yusuf

İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları

Yusuf AĞKUŞ (Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Tefsir Anabilim Dalı, Kilis, Türkiye)

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

8 1

Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 1 - 33 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-03-2021

İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları

Öz:

Hz. Peygamber hayattayken soruları cevapsız kalmayan Müslümanlar Hz. Peygamber’in vefatıyla birlikte müşterekleri olan mutlak bir otoriteden mahrum kalmışlardır. Bu durumun yanı sıra daha pek çok faktörün de devreye girmesiyle ilerleyen dönemlerdekarşılaşılan problemlerde yekvücut hareket edilememiş, kimi zamanbir soruya cevap olarak onlarca fikir ileri sürülebilmiştir. Bu noktada her kesim, her fırka kendi fikrini hakikatin, kendi gibi düşünmeyenlerin yorumlarını ise dalâletin, ilhâdın ifadesi olarak görmüştür.Hz. Peygamber’in mucizesi olarak geçmişte ayın yarıldığı düşüncesiSünnî âlimler tarafından hararetle savunulmuş, aksi düşüncelerilhâd, zındıklık, dalâlet olarak kabul edilmiş ve bu iddialara tefsirlerde de yer verilmiştir. Bu çalışmada ilk olarak “inşikâk-ı kamer”meselesi hakkında dile getirilen görüşlerin ne olduğu, tarafların fikirlerini hangi argümanlar üzerine bina ettikleri ele alınmıştır. Dahasonra Sünnî ulemânın, konu hakkında farklı görüşe sahip olanlarayönelik tefsirlerde yer verdikleri ilhâd, zındıklık, dalâlet iddialarıserdedilmiş ve son olarak bu olumsuz nitelemelerden, iddialardankaçınmanın gerekliliği ifade edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Heretic Claims on the Subject of İnshiqāq al-Qamar (Splitting of the Moon) in Sunnī Tafsīrs

Öz:

Muslims whose questions were not left unanswered while the prophet was living were destitute of an absolute authority after the death of the prophet. In addition to this, with the intervention of several factors, Muslims did not act as coalesced with the encountered problems in the upcoming periods and sometimes tens of ideas were asserted as an answer to a question. At this point, each side and each party perceived their opinion as to the truth and to the opinions of those who do not think alike as the heretics. The consideration of the splitting of the moon by the prophet as a miracle was supported passionately by the Sunnī scholars and the contrary opinions were regarded as heresy, atheism and perversion. These claims were included in the tafsīrs. This study deals with firstly the opinions which were uttered about “inshiqāq al-qamar” and also on the arguments which are used by parties to base their opinions. Then we propound in this article, heresy, atheism and perversion claims of Sunnī ʿulamā which were included in the tafsīrs towards those who had different opinions on this subject and finally we attempt to express the necessity of avoiding these negative attributions and claims.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmami Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb el-Arnavut v.dğr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Akgün, Hüseyin. “İnşikâk-ı Kamer Hâdisesi”. Siyer Araştırmaları Dergisi 3 (2018): 33-54.
Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdullah. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-‘İlmiyye, 1415.
Arslan, İhsan. “Hissî Mucize Olarak Hz. Peygamber’e İsnad Edilen İnşikâku’l-Kamer Hadisesine Farklı Bir Yaklaşım”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/12 (2017): 13-48.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1991.
Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. ‘Umdetü’lKârî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak I. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib el-Basrî. İ‘câzü’l-Kur’ân. Kâhire: Dâru’l-Me‘ârif, 1997.
Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Tenzîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1418.
Bikbulat, Sun’atullâh. “İnşikâk-ı Kamer Meselesi”. haz. Bünyamin Erul. İslâmiyât 7/3 (2004): 185-189.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîh. Beyrut: Dâru Tavgi’n-Necât, 2001.
Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-Beyân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
Câbirî, Muhammed Âbid. Kur’ân’a Giriş. trc. Muhammed Coşkun. İstanbul: Mana Yayınları, 2011.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf. Şerhu’l-Mevâkıf. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1998.
Çelebi, İlyas. İtikâdî Açıdan Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler. İstanbul: Kitâbevi Yayınları, 1996.
________“İnşikâku’l-Kamer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 343-345. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
Demirci, Muhsin. Kur’ân Tefsirinde Farklı Yorumlar. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2017.
Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-Hadîs. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’lİslâmî, 2000. Doğrul, Ömer Rıza. Tanrı Buyruğu. İstanbul: Bilgi Yayınları, 1955.
Duman, M. Zeki. Beyânu’l-Hak. Ankara: Fecr Yayınları, 2016. Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. trc. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. Ankara: İşaret Yayınları, 2000.
Fahreddin Razi, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Kelam’a Giriş. trc. Hüseyin Atay. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
Feyz-i Kâşânî, Molla Muhsin Muhammed b. Şâh Murtazâ. Tefsîru’sSâfî. Beyrut: Müessesetü’l-A‘lemî, 1979.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît fi’tTefsîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
Elik, Hasan-Coşkun, Muhammed. Kur’an Tefsiri. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Hüccetü’l-İslâm Muhammed b. Muhammed. İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1982.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Hüccetü’l-İslâm Muhammed b. Muhammed. elMustasfâ, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1993
Hafâcî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed. Hâşiyetü’ş-Şihhâb. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
Halîmî, Ebû Abdillâh Hüseyn b. Hasen el-Cürcânî. el-Minhâc fî Şu‘abi’l-İmân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
Havvâ, Said. el-Esâs fi’s-Sünne. Kâhire: Dâru’s-Selâm, 1995.
Hatiboğlu, Mehmed Said. “Büyük Âlimler Büyük Hatâlar – Redd-i Şems Rivâyeti ve Bir Zihniyetin Tahlîli”. İslâmiyât 2/1 (1999): 7-13.
Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Lübâbü’t-Te’vîl fî Me‘âni’t-Tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l- ‘İlmiyye, 1415.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed et-Tûnisî. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî. elMuharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz. Beyrut: Dâru’lKütübü’l-‘İlmiyye, 1422.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalânî. Fethu’lBârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1379.
İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed el-Kureşî el-Medenî. Sîretü İbni İshâk. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ’ İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer el-Kaysî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1988.
_________. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Dâru’t-Taybe, Beyrut 1999.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Te’vîlü Muhtelefi’l-Hadîs. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1999.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d el-Bağdâdî. etTabekâtü’l-Kübrâ. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm elHarrânî. Mecmû‘u’l-Fetâvâ. B.y.: Dâru’l- Vefâ, 2005.
İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhyiddîn Muhammed b. Alî et-Tâî. elFütûhâtü’l-Mekkiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali. Zâdü’lMesîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1422.
İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh. Delâilü’n-Nübüvve. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986.
Ka‘bî, Ebü’l-Kâsım Abdullah b. Ahmed el-Belhî. Tefsîru Ebi’l-Kâsım el-Ka‘bî el-Belhî. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2007.
Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Abdülcebbâr b. Ahmed elHemedânî. Tesbîtü Delâili’n-Nübüvve. Beyrut: Dâru’lArabiyye, ts.
Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Abdülcebbâr b. Ahmed elHemedânî. Tenzîhi’l-Kur’ân ani’l-Metâin. Cezîra: Mektebetü’n-Nâfize, 2006.
Karaman, Hayrettin, v.dğr. Kur’ân Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed. Mehâsinü’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1418.
Kummî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasen. Tefsîru’l-Kummî. Kum: Müessesetü’l-İmâm el-Mehdî, 1435.
Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-Ahkâmi’lKur’ân. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1935.
Kuşeyrî, Ebü’l-Kâsım Abdülkerîm b. Hevâzin. Letâifü’l-İşârât. Kâhire: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 2000.
Makrîzî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn Ahmed b. Alî. İmtâʿu’l-Esmâʿ bimâ li’n-Nebiyyi mine’l-Ahvâli ve’l-Emvâl ve’l-Hafede ve’lMetâʿ. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
M. Ali, Maulana. English Translation of the Holy Quran. Ed. Zahid Aziz. U.K.: Ahmadiyya Anjuman Lahore Publications, 2010.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’sSünne. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, 2005.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. en-Nüket ve’l-‘Uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, ts.
Merâğî, Ahmed Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. Mısır: Şirketü Mektebe, 1946.
Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayanî v.dğr. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen el-Ezdî. et-Tefsîrü’l-Kebîr. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1423.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîh-i Müslim. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsü’l-‘Arabî, 1955.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim b. Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1392.
Ocak, Ahmet Yaşar. Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler (15.-17. Yüzyıllar). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013.
Özel, Recep Orhan. “Kur’ân’daki Hissî Mucizelere Modern Yaklaşımlar Bağlamında Bir İnceleme: Mustafa Öztürk Örneği -II-”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2017): 37-72.
Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarına Giriş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
_______. Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Piriş, Şaban. Kur’ân-ı Kerîm Tükçe Anlamı. Kayseri: Okyanus Yayınları 2004.
Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kasım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2010.
Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’lĞayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420.
Reşid Rıza, Muhammed. Tefsîru’l-Menâr, Mısır: Dâru’l-Menâr, 1367.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-Beyân an Tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2002.
San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm. el-Musannef. Beyrut: el-Meclisü’l-İlmî, 1403.
Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed el-Mervezî. Tefsîru’lKur’ân. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1997.
Semîn el-Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddin Ahmed b. Yusuf. ed-Dürrü’l-Masûn fî ‘Ulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn. Dimeşk: Dâru’lKalem, ts.
Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî. Raf‘u’l-Hâcib an Muhtasari İbni’l-Hâcib. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1999.
Süleymaniye Vakfı, “Din ve Fıtrat Araştırmaları Merkezi”. Erişim: 12 Ekim 2018. https://www.suleymaniyevakfi.org/kurandersleri/2-bakara-suresi-60-ayet.html
Şah Veliyyullah, Ebû Abdilazîz Kutbüddîn Ahmed b. Abdirrahîm edDihlevî. Tefhîmâtü’l-İlâhîyye. Debhel: el-Meclisü’l-İlmî, 1936.
Şimşek, Sait. Hayat Kaynağı Kur’an. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-Kebîr. Kâhire: Mektebetü İbni Teymiyye, ts.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr el-Bağdâdî. Câmi‘u’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Tabersî, Ebû Alî Emînüddîn el-Fazl b. el-Hasen. Mecma‘u’l-Beyân fî Tefsîru’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Murtazâ, 2006.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Kâhire: Sünenü’t-Tirmizî, 1975.
Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasen. et-Tibyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdillâh. Tefsîru’t-Tüsterî. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, 1423.
Yavuz, Salih Sabri. “Kelâm’da Efdaliyyet Meselesi ve İbn Kemal’in ‘Efdaliyyetu Muhammed’ Risalesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1 (2005): 147-184.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed en-Nîsâbûrî. et-Tefsîru’l-Besît, Riyâd: ‘İmâdetü’l-Bahsi’l-‘İlmî, 1430.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Yayıncılık, 1979.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî. Me‘âni’l-Kur’ân. Beyrut: ‘Âlemü’l-Kütüb, 1988.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Târîhu’lİslâm, Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer el-Hârizmî. elKeşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1407.

APA	AĞKUŞ Y (2019). İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. , 1 - 33.
Chicago	AĞKUŞ Yusuf İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. (2019): 1 - 33.
MLA	AĞKUŞ Yusuf İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. , 2019, ss.1 - 33.
AMA	AĞKUŞ Y İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. . 2019; 1 - 33.
Vancouver	AĞKUŞ Y İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. . 2019; 1 - 33.
IEEE	AĞKUŞ Y "İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları." , ss.1 - 33, 2019.
ISNAD	AĞKUŞ, Yusuf. "İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları". (2019), 1-33.

APA	AĞKUŞ Y (2019). İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(33), 1 - 33.
Chicago	AĞKUŞ Yusuf İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.33 (2019): 1 - 33.
MLA	AĞKUŞ Yusuf İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.33, 2019, ss.1 - 33.
AMA	AĞKUŞ Y İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(33): 1 - 33.
Vancouver	AĞKUŞ Y İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(33): 1 - 33.
IEEE	AĞKUŞ Y "İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları." Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.1 - 33, 2019.
ISNAD	AĞKUŞ, Yusuf. "İnşikâk-ı Kamer Konusunda Sünnî Tefsirlerde İlhâd İddiaları". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (2019), 1-33.