BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ

Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 317 - 330 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-03-2021

BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ

Öz:
Bu araştırmanın amacı, 11-18 yaş aralığındaki ergenlerin cinsiyeti kontrol edildiğinde, benlik saygısıdüzeyinin boyun eğme davranışı düzeyini yordayıcı ilişkisinde denetim odağının aracı rolünündeğerlendirilmesidir. Araştırmanın yönteminde, uygun örnekleme ile oluşturulan çalışma grubunda, ölçmearaçlarından elde edilen veriler üzerinde, SPSS programı kullanılarak regresyon analizleri yapılmıştır.Araştırmanın çalışma grubunu Samsun’da yaşayan 11 ve 18 yaş aralığındaki ergenler oluşturmuştur. Çalışmagrubundaki 336 katılımcıya, Coopersmith Benlik Saygısı, Kontrol Odağı ve Boyun Eğme Davranışı ölçmearaçları uygulanmıştır. Cinsiyet kontrol edildiğinde, benlik saygısının boyun eğme davranışının düzeyiniyordayıcı ilişkisinde, denetim odağının aracı rolünün olduğu görülmüştür. Sobel testle değerlendirilen, kısmiaracı ilişkinin negatif yönde olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak araştırma bulgularına göre yapılandeğerlendirmelerde, benlik saygısı arttıkça boyun eğme davranışı düzeyinin düştüğü, devreye aracı rolüyleiçten denetim odağı girdiğinde boyun eğme davranışı düzeyinin daha fazla düştüğü; benlik saygısı azaldıkçaboyun eğme davranışı düzeyinin arttığı, devreye aracı rolüyle dıştan denetim odağı girdiğinde boyun eğmedavranışı düzeyinin daha fazla arttığı değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

THE ROLE OF THE LOCUS OF CONTROL TO THE RELATIONSHIP BETWEEN SELF-ESTEEM AND SUBMISSIVE BEHAVIOUR

Öz:
In this study, it was examined the mediator correlation of the locus of control in the relationship between the self-esteem and submissive behaviours on the adolescents aged between 11 and 18 years. The study group consisted of adolescents aged between 11 and 18, who were determined with appropriate sampling method. In the study, Coopersmith Self-Esteem, Locus of Control and Submissive Behaviour measurement scales were applied to 336 participants. Psychometric and descriptive analysis were analysed by the means of SPSS program. Hypotheses were evaluated by regression analysis. When the gender of the 11-18 age groups was controlled, the level of self-esteem was predictive of the level of submissive behaviour. This relationship appeared to be negative. When the mediator role of the locus of control added on the model, it was seen that there was a decrease in the submissive behaviour value. Values were interpreted as a partial mediator relationship. The partial mediator relationship, which was evaluated by Sobel test, was found to be negative. According to the results, the level of submissive behaviour at a high level of self-esteem was low. It was evaluated that the level of submissive behaviour was lower when the level of internal locus of control was higher. The higher the level of self-esteem and the more internal locus of control were, the lower the level of submissive behaviour level was.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altınsoy, Y. (2016). Ergenlerde Umutsuzluk ve Boyun Eğici Davranışlar İlişkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
  • Aslan, H. (2006). Çalışanların İş Doyumu Düzeylerine Göre Depresyon, Benlik Saygısı ve Denetim Odağı Algısı Değişkenlerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
  • Başal, H. A., Derman, M.T. ve Peymi, P. (2010). Sokakta Çalıştırılan Çocukların Benlik Saygısı, Denetim Odağı ve Umutsuzluk Düzeyleri. Journal of New World Sciences Academy, 5(1), 89-106.
  • Brabender, V. ve Fallon, A. (2009). A.Group Development in Practice: Guidance for Clinicians and Researchers on Stages and Dynamics of Change, Washington, DC: American Psychological Association.
  • Büyükaşık, C. (2010). Psikolojik Problemler İle Ebeveyn Kabul-Reddi, Sosyal Destek ve Denetim Odağı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Bilim Dalı, Ankara.
  • Cazan, A.M. ve Dumitrescu, S.A. (2016). Exploring the Relationship between Adolescent Resilience, SelfPerception and Locus of Control. Romanıan Journal of Experimental Applied Psychology, 7(1), 283-286.
  • Cheng, H. ve Furnhamab, A. (2017). Early Indicators of Self-Esteem in Teenagers: Findings from Nationally Representative Sample. Personality and Individual Differences, 116, 139-143.
  • Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioural Sciences, Second Edition, Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
  • Coopersmith, S. (1967). The Antecedents of Self-Esteem, San Francisco: Freeman. http://www.worldcat.org/title/antecedents-of-self-esteem/oclc/223092.
  • Çelik, B. Ç. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Çocukluk Çağı Örselenme Yaşantılarının Kendilik Algısı Ve Boyun Eğici Davranışlar Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Trabzon.
  • Çiğdemoğlu, S. (2006). Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Akran Baskısı, Özsaygı ve Dışadönüklük Kişilik Özelliklerinin Okul Türlerine Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda Benlik Saygısı, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara.
  • Dağ, D. (2002). Rotter Kontrol Odağı Ölçeği, Ölçek Geliştirme Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90.
  • Davies, G. M. (1982). Perceived Self-Efficacy Outcome Expectancies and Negative Mood States and Stage Real Disease. Journal of Abnormal Psychology, 91, 241-244.
  • Elise, R.H. ve diğ.(1998). Adolescent Health: The Relationship between Health Locus of Control, Beliefs and Behavior. Guidance and Counseling, 13(3), 23-31.
  • Erdoğan, D. (2016). Lise Öğrencilerinin Boyun Eğici Davranışlarında Depresyon ve Dürtüsellik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
  • Furnhamab, A. ve Cheng, H. (2016). Childhood İntelligence, Self-Esteem, Early Trait Neuroticism and Behaviour Adjustment as Predictors of Locus of Control in Teenagers. Personality and Individual Differences, 95, 178-182.
  • Gander, M. ve Gardiner, H. (2001). Çocuk ve Ergen Gelişimi, 1. Baskı Çev. Bekir Onur, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
  • Gilbert, P. ve Allan, S. (1994). Assertiveness, Submissive Behaviour and Social Comparison. British Journal of Clinical Psychology, 33, 295-306.
  • Gülkayan, H. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Saldırganlık ve Boyun Eğici Davranışlarının Algılanan Anne-Baba Tutumları Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Konya.
  • Kabasakal, K. (2007). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinde Boyun Eğici Davranışlar ve Şiddetle İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Karaırmak, Ö. ve Çetinkaya, R.S. (2011). Benlik Saygısının ve Denetim Odağının Psikolojik Sağlamlık Üzerine Etkisi: Duyguların Aracı Rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-41.
  • Kıran Esen, B. (2002). Akran Baskısı Düzeyi Farklı Olan Öğrencilerin Risk Alma, Sigara İçme Davranışı ve Okul Başarılarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Koç, M., Bayraktar, B. ve Çolak, T. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Boyun Eğici Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(28), 257-280.
  • Lewis, M. (1982). Clinical Aspects of Child Development, Second Edition, USA: Lea and Febiger.
  • Malki, R. (1998). Davranışlarda İç-Dış Kontrol Odağı İle Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • McClun, L.A. ve Merrell, K.W. (1998). Relationship of Perceived Parenting Styles, Locus of Control Orientation, and Self-Concept among Junior High Age Students. Psychology Sch, 35(4), 381-390.
  • Nowicki, S.J.R. ve Cooley, E. (1990). The Role of Locus of Control Orientation in Speed of Discriminating Facial Affect. Journal of Research Personality, 24, 389-397.
  • Nwankwo, B.E., Balogun, S.K., Chukwudi, T.O. ve Ibeme, N.C. (2012). Self-Esteem and Locus of Control as Correlates of Adolescents Well-Functioning. British Journal of Arts and Social Sciences, 9(11), 214-228.
  • Öngen, D. (2003). Denetim Odağı Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 35, 436-447.
  • Özkan, İ.A. ve Özen, A. (2008). Öğrenci Hemşirelerde Boyun Eğici Davranışlar ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(11), 533-588.
  • Özoğul, N. (1988). Annenin Çalısmasının ve Bazı Bireysel Niteliklerin Çocuğun Özsaygısına Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Paul, R., Baker, L. ve Cantwell, D.P. (1996). Development of Communication. Child and Adolescent Psychiatry, M. Lewis (Ed.), USA: William and Wilkins, 191-192.
  • Rosenberg, J.R. (1986). A Contingency and Control Belief as Predictors of Psychotherapy Outcomes among Children Adolescent. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54, 789-795.
  • Rotter, J. B. (1990). Internal External Control of Reinforcement: A Case History of A Variable. American Psychologist, 45(4), 489-493.
  • Santrock, J.W. (2011). Educational Psychology, Fifth Edition, New York: The McGraw-Hill Companies.
  • Sarıyar, B. (2015). Lise Öğrencisi Ergenlerde Atılganlık, Sosyal Fobi Ve Boyun Eğici Davranışları Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Aydın.
  • Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Boyun Eğici Davranışlar Ölçeği. Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirmede Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Özyurt Matbaacılık, 100-103.
  • Selcen, A. (2009). Denetim Odağı Eğitim Programının İlköğretim 6. 7. 8. Sınıf Öğrencilerinin Denetim Odağı Düzeyine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Siyez, D.M. ve Seymenler, S. (2016). Lise Öğrencilerinde Kariyer Denetim Odağını Yordayıcı Değişkenler Olarak Toplumsal Cinsiyet ve Ebeveyne Bağlanma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 811, 5-4.
  • Soper, D.S. (2017). A-priori Sample Size Calculator for Structural Equation Models [Software]. Available from http://www.danielsoper.com/statcalc.
  • Steiger, A. E., Allemand, M., Robins, R. W. ve Fend, H. A. (2014). Low and Decreasing Self-Esteem during Adolescence Predict Adult Depression Two Decades Later. Journal of Personality and Social Psychology, 106(2), 325-338.
  • Uğurlu, N., Sayan, A. ve Tan, M. (2003). Hemşirelerde Benlik Saygısı ve İç-Dış Kontrol Odağı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 19(3), 103-113.
  • Westland, J.C. (2010). Lower Bounds on Sample Size in Structural Equation Modelling. Electronic Commerce Research and Applications, 9(6), 476-487.
  • Yağışan, N. (2007). Müzik Bölümü Öğrencilerinin Benlik İmgeleri ve Denetim Odaklarının İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(22), 243-262.
  • Zimbardo, P. G. (1974). On Obedience to Authority. American Psychologist, 29(7), 566-567.
APA Ordu F (2019). BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. , 317 - 330.
Chicago Ordu Fatih BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. (2019): 317 - 330.
MLA Ordu Fatih BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. , 2019, ss.317 - 330.
AMA Ordu F BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. . 2019; 317 - 330.
Vancouver Ordu F BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. . 2019; 317 - 330.
IEEE Ordu F "BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ." , ss.317 - 330, 2019.
ISNAD Ordu, Fatih. "BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ". (2019), 317-330.
APA Ordu F (2019). BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 317 - 330.
Chicago Ordu Fatih BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 9, no.2 (2019): 317 - 330.
MLA Ordu Fatih BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, vol.9, no.2, 2019, ss.317 - 330.
AMA Ordu F BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 2019; 9(2): 317 - 330.
Vancouver Ordu F BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 2019; 9(2): 317 - 330.
IEEE Ordu F "BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ." Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9, ss.317 - 330, 2019.
ISNAD Ordu, Fatih. "BENLİK SAYGISIYLA BOYUN EĞME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DENETİM ODAĞININ ARACI ROLÜ". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 9/2 (2019), 317-330.