Yıl: 2019 Cilt: 10 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 134 - 162 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-03-2021

Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti

Öz:
Niyet, eylemin değerini doğrudan tayin ettiğinden İslam düşünce geleneğinde farklı anlamlarıyla ele alınmıştır. Bu çalışma, İslam düşüncesinin önemli şahsiyetlerinden biri olan Gazzâlî’nin görüşleri esas alınarak niyet eğitimini gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. İslam düşüncesindeki niyet ile ilgili anlayışlar, “niyet hadisi” olarak meşhur olan hadis etrafında gelişmiştir. Gelenekte niyetin eyleme sevk eden gaye ve eylemin kendisine yönelme anlam katmanlarına sahip olduğu görülmektedir. Gazzâlî, niyetin eylemleri birbirinden ayırma anlamında temyiz, eylemin niçin yapıldığı manasında gaye ve bilinçli olarak eyleme yönelerek onun sorumluluğunu üstlenme kavrayışlarını harmanlayarak kendine özgü bir niyet anlayışı geliştirmiştir. Ona göre niyet eğitimi; insanı tanıma, kalp eğitimi ve niyetin ihlâsa dönüştürülmesi aşamalarından oluşmaktadır. Niyet, sadece Allah rızası gayesi ile eylemi gerçekleştirmenin yanı sıra doğru eylemin tercih edilmesi anlamına da gelmektedir. Gazzâlî’nin düşüncesinde niyet eğitimi, eylemin gayesine dair bilincin yanında hangi eylemin tercih edilmesi gerektiğini de kapsamaktadır. Çalışmamız literatür taraması kullanılarak İhyâ’ü ‘ulûmi’d-din adlı kitabı başta olmak üzere Gazzâlî’nin eserlerinin metin analizine dayanmaktadır. Elinizdeki metin, Gazzâlî’nin niyet anlayışının özellikle niyet eğitimi bağlamında Din Eğitimine yeni bir perspektif sunduğunu savunmaktadır.
Anahtar Kelime:

Nature of Intention Education According to al-Ghazzâlî

Öz:
Since intention (niyyah) directly supplies the value of action, it is taken to have different meanings and accordingly approached in different ways in the tradition of Islamic thought. This study aims to discuss and raise the subject of the meanings of intention from the point of view of Religious Education based on the views of al-Ghazzâlî one of the most important figures of Islamic thought. The idea of intentions in Islamic thought has evolved around the hadith, which is known as the “niyyah hadith”. In tradition, it is seen that the intention has the meaning layers that lead the action and the action itself. al-Ghazzâlî developed understanding of intent by distinguishing various acts of intention from each other, blending purpose (ghaye) as the intention of why the action is done with responsibility as the intention of consciously undertaking an action, and thereby developed an original body of thought on the issue. Accordingly, the training of one’s intention is made up of the following stages: understanding the human being, training of the heart and changing ones intention with sincerity (ikhlas). Niyyah denotes the realization of an action with the purpose of seeking Gods pleasure as well as the moral validity of the action. According to Ghazzali, intent education includes not only consciousness of action but also which action should be preferred. T he literature review was used in our study and it is based on the text analysis of the works of al-Ghazzali, especially the book Ihya’ ‘ulum al-din. This study argues that al-Ghazzâlî’s vision of intention offers a new perspective to Religious Education, especially in terms of the conditions to properly choose ones intention.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmedî, Abdulhalîm. “Tahkîku’s-sıdkı’n-niyye ‘inde’l-Gazzâlî”. Mecelletü’l-Şeriyye Dirasetü’l-İslamiye 6/13 (1989): 77-154.
  • Ayhan, Halis. Din Eğitimi ve Öğretimi. 3 Baskı. İstanbul: İFAV, 2007.
  • Basîl, Muhammed Muhyiddîn. “İşraku’n-Nebevîye, (İnnamâ’l-a’mâlû bin-niyât)”. Hediyü’l-İslam 4/47 (2003): 13-22.
  • Cebeci, Suat. Din eğitimi, Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. 2. Baskı. Ankara: Akçağ, 2005.
  • Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad. “n-v-y”. es-Sıhâh tacü’l-luga ve sıhâhi’l-‘Arabiyye = Tacü’l-luga = Sıhâhü’l-luga = es-Sıhâh fi’l-luga. 4. Baskı. Ed. Ahmed Abdülgafur Attar. 6 cilt. Kahire: Daru’l-ilm-lilmaliyin, 1990.
  • Cihan, A. Kamil. İbn Sînâ ve Gazzâlî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İnsan, 1998.
  • Çağrıcı, Mustafa. Gazzâlî’ye Göre İslam Ahlâkı (Teorik ve Pratik). İstanbul: Ensar, 2013.
  • Çelikel, Bülent. Gazâlî ve Eğitim. İzmir: İİVY, 2008.
  • Dirâz, M. Abdullah. Kur’an Ahlâkı. Trc. Ünver Günay Emrullah Yüksel. İstanbul: İz, 2004.
  • Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b.Musa el-Hanefî Aynî. ‘Umdetü’l-kârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Kahire: Matbaa Mustafa el-Babi el-Halebi ve Evladuhu, 1972/1392.
  • Ferâhidî, Ebû Abdurrahman Halil b. Ahmed b. Amr. “n-v-y”. Kitâbü’l-‘ayn. Ed. İbrâhim Samerrâî Mehdi Mahzumî. 8: Beyrut: Müessesetü’l-A’lemili’l-Matbuat, 1988.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. “Eyyühe’l-veled”. Mecmû’atü Resa’ili’l-İmâm el-Gazzâlî 3: 149-170. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Erba’ûn fî usûli’d-dîn. Nşr. Muhammed Muhammed Cabir. Kahire: Mektebetü’l-Cündi, 1963.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Makâsıdü’l-felâsife. Kahire: y.y., 1331.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Mîzanü’l-‘amel. Kahire: Mektebetü’l-Cündi, 1973.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. “er-Risaletü’l-ledüniyye”. Mecmû’atü Resa’ili’l-İmâm el-Gazzâlî 3: 85-117. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. “Ravzatü’t-tâlibîn ve ‘umdetü’s-sâlikin”. Mecmû’atü Resa’ili’l-İmâm el-Gazzâlî. 2: 3-122. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Müstasfâ min ilmi’l-usûl. Nşr. Hamza b. Züheyr Hâfız. Cidde: eş-Şeriketü’l-Medineti’l-Münevvere li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, ts.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Fâtihatü’l-ulûm. Kahire: el-Matbaatü’l-Hüseyniyyeti’l-Mısriyye, 1322.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyâ’ü ‘ulûmi’d-din. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1983.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Kimyâ-yı sa’âdet. Trc. Mehmet A. Müftüoğlu. İstanbul: Çelik, ts.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Me’aricü’l-kuds fî medârici ma’rifeti’n-nefs. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Minhâcü’l-‘abidîn. Kahire: Matbaa-i Osmaniye, 1313.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. Tehâfütü’l-felâsife= Filozofların Tutarsızlığı (Eleştirmeli Metin-Çeviri). Trc. Hüseyin Sarıoğlu Mahmut Kaya. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDVY, 2008.
  • Karâfi, Ebü’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. İdris b. Abdürrahim. el-Ümniyye fî idrâki’n-niyye. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1404/1984.
  • Kastallanî, Ebü’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Muhammed. İrşadü’s-sari li-şerhi Sahihi’l-Buharî. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, ts.
  • Keskiner, Emine. “Zernûcî’nin Tûsî’ye Eğitim Açısından Etkisi Üzerine Bir İnceleme (Talîmü’l-Müteallim fî Tarîkî’t-Teallüm-Âdâbu’l-Müteallimîn Örneği)”. MÜİFD 48 (2015): 95-116.
  • Kirmânî, Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed b. Yusuf b. Ali. Sahîhu Ebi Abdullah elBuhârî bi-Şerhi’l-Kirmânî, el-Kevâkibü’d-derârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 2. Baskı. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1401/1981.
  • Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî İbn. “n-v-y”. Lisânü’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, ts.
  • Nahvî, Adnan Ali Rıza. en-Niyye fi’l-İslam ve bu’duha’l-insânî. Riyad: Darü’n-Nahvî, 1992.
  • Nevevî, İmam. Adabu’l-Alimve’l-Muta’alim. Nşr. Ebu Huzeyfe İbrahim b. Muhammed Tanta. b.y.: Mektebatu’s-Sahabe, 1987.
  • Oruç, Cemil. İmam-ı Gazâli’nin Eğitim Anlayışı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi 2009.
  • Uyanık, Mevlüt. İslam Bilgi Felsefesinde Kalbin Anlaması Gazzâlî Örneği. Ankara: Araştırma, 2005.
  • Zebîdî, Ebü’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. “n-v-y”. Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-Kâmûs. 10 Cilt. Kahire: y.y., ts.
APA GÜNDÜZ M (2019). Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. , 134 - 162.
Chicago GÜNDÜZ MUHAMMED MUHDİ Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. (2019): 134 - 162.
MLA GÜNDÜZ MUHAMMED MUHDİ Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. , 2019, ss.134 - 162.
AMA GÜNDÜZ M Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. . 2019; 134 - 162.
Vancouver GÜNDÜZ M Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. . 2019; 134 - 162.
IEEE GÜNDÜZ M "Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti." , ss.134 - 162, 2019.
ISNAD GÜNDÜZ, MUHAMMED MUHDİ. "Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti". (2019), 134-162.
APA GÜNDÜZ M (2019). Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 10(22), 134 - 162.
Chicago GÜNDÜZ MUHAMMED MUHDİ Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 10, no.22 (2019): 134 - 162.
MLA GÜNDÜZ MUHAMMED MUHDİ Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.10, no.22, 2019, ss.134 - 162.
AMA GÜNDÜZ M Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 10(22): 134 - 162.
Vancouver GÜNDÜZ M Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 10(22): 134 - 162.
IEEE GÜNDÜZ M "Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti." ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 10, ss.134 - 162, 2019.
ISNAD GÜNDÜZ, MUHAMMED MUHDİ. "Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti". ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 10/22 (2019), 134-162.