Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi
Yıl: 2020 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 127 - 133 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29128/geomatik.592477 İndeks Tarihi: 26-01-2021
Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi
Öz: İyonosfer tabakası yapısı gereği güneş aktivitesi, mevsimsel değişim, gece-gündüz, konum,jeomanyetik aktivite, deprem gibi etmenlere bağlı olarak değişim göstermektedir. Bu tabakadameydana gelen değişim çoğunlukla güneş kaynaklı olsa da sözü edilen diğer etkiler iyonosfermodellemesi için göz önünde bulundurulmalıdır. Günümüzün en büyük doğal afetlerinden biriolan deprem dünya genelinde çok sayıda can ve mal kaybına sebep olmaktadır. Depremle ilgiligeçmişten bugüne çok sayıda bilim insanı çalışma yapmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda;deprem öncesi, anı veya sonrasında iyonosfer tabakasında bazı değişimler meydana geldiği, busebeple deprem tahmini çalışmalarında iyonosfer tabakasının incelenmesi gerekliliği ortayakoyulmuştur. Bu çalışma kapsamında deprem kaynaklı iyonosferik anomalilerinbelirlenebilmesi için deprem öncesi, anı ve sonrasını kapsayacak şekilde toplam 60 günlükToplam Elektron Miktarı TEC verisi kullanılmıştır. Alt sınır (LB) ve üst sınır (UB) değerlerininhassas şekilde belirlenebilmesi için ilk 30 güne ilişkin TEC verilerinden faydalanarak depremanalizi için kullanılacak k değeri belirlenmiştir. Deprem analizi için kullanılacak k değeri eldeedildikten sonra deprem kaynaklı TEC değişimlerinin belirlenebilmesi için LB ve UB değerleriher epok için üretilmiştir. Bu sayede iyonosfer tabakasına etki eden mevsimsel değişim ile küçükve orta seviyedeki jeomanyetik etkilerin deprem kaynaklı iyonosferik değişim analizsonuçlarına olan etkisinin azaltılması sağlanmıştır. 14 Kasım 2016 (yılın günü 319) tarihindemeydana gelen Yeni Zelanda depreminin merkez koordinatları -42,75 N, 173,07 E olan depreminbüyüklüğü Mw 7,8 olarak belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda 315 ve 317. günlerde pozitifanomaliler görülmüş ve anomali miktarları verilmiştir. Söz konusu anomalilerin depremle ilgiliolup olmadığının anlaşılabilmesi için anomali görülen günlerde uzay iklim koşulları detaylıolarak irdelenmiştir.
Anahtar Kelime: Developing a new approach for determination of possible ionospheric changes caused by earthquake
Öz: Ionosphere shows change depending on solar activity, seasonal variation, day-night, geomagnetic activity, earthquake. Even though the change in this layer is mostly caused by the sun, the other effects mentioned should be taken into consideration for ionosphere modeling. One of the natural disasters of modern-day world, the earthquake causes a large number of lives and property loss throughout the world. Many scientists have been involved in studies of earthquake from the past to the present. As a result of the studies; some changes in the ionosphere layer occurred before, during and after the earthquake, and thus ionosphere layer should be monitored effectively. In order to determine anomalies induced by the earthquake within the scope of this study, a total of 60 days of TEC data was used. In order to determine the boundaries of lower bound (LB) and upper bound (UB), the k value to be used for earthquake analysis was determined by using TEC data for the first 30 days. After obtaining the k value to be used for the earthquake analysis, LB and UB values have been produced for each epoch in order to determine the earthquake-induced ionosphere anomaly. In this way, the effect of seasonal change on the ionosphere layer and the effect of small and medium geomagnetic effects on earthquake-induced ionospheric change analysis results will be reduced. As a result of the analysis, positive anomalies were detected 4 days and 2 days before the earthquake respectively. In order to understand whether these anomalies are related to earthquakes or not, spaceweather conditions were examined in the days of anomalies detail.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akhoondzadeh M., Parrot M., Saradjian M. R., (2010), Electron and ion density variations before strong earthquakes (M> 6.0) using DEMETER and GPS data. Natural Hazards and Earth System Sciences, 10(1): 7-18.
- Başçiftçi, F., Inal, C., Yildirim, O., & Bulbul, S. (2018). COMPARISON OF REGIONAL AND GLOBAL TEC VALUES: TURKEY MODEL. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 61-72.
- Fujiwara H., Kamogawa M., Ikeda M., Liu J. Y., Sakata H., Chen Y. I., Ohtsuki Y. H., (2004), Atmospheric anomalies observed during earthquake occurrences. Geophysical Research Letters, 31(17): 1-5.
- Liu J. Y., Chuo Y. J., Shan S. J., Tsai Y. B., Chen Y. I., Pulinets S. A., Yu S. B., (2004), Pre-earthquake ionospheric anomalies registered by continuous GPS TEC measurements. In Annales Geophysicae, 22: 1585-1593.
- Liu J. Y., Chen Y. I., Chuo Y. J., Chen C. S., (2006), A statistical investigation of preearthquake ionospheric anomaly. Journal of Geophysical Research: Space Physics, 111 (A5): 1-4.
- Liu J. Y., Chen Y. I., Chen C. H., Liu C. Y., Chen C. Y., Nishihashi M., Lin C. H., (2009), Seismoionospheric GPS total electron content anomalies observed before the 12 May 2008 Mw7. 9 Wenchuan earthquake. Journal of Geophysical Research, 114 (A4): 1-15.
- Plotkin V. V, (2003), GPS detection of ionospheric perturbation before the 13 February 2001, El Salvador earthquake. Natural Hazards and Earth System Sciences, 3 (3/4): 249-253.
- Pulinets S A, Leyva Contreras A, Bisiacchi-Giraldi G and Ciraolo L, (2003), Total electron content variations in the ionosphere before the Colima, Mexico, earthquake of 21 January 2003. Geofísica Internacional, 4: 369-377.
- Saroso S., Liu J. Y., Hattori K., Chen C. H., (2008), Ionospheric GPS TEC Anomalies and M ≥ 5.9 Earthquakes in Indonesia during 1993-2002. Terrestrial, Atmospheric and Oceanic Sciences, 19: 481-488.
| APA | Inyurt S, Mekik C, YILDIRIM Ö (2020). Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. , 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| Chicago | Inyurt Samed,Mekik Cetin,YILDIRIM ÖMER Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. (2020): 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| MLA | Inyurt Samed,Mekik Cetin,YILDIRIM ÖMER Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. , 2020, ss.127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| AMA | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. . 2020; 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| Vancouver | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. . 2020; 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| IEEE | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö "Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi." , ss.127 - 133, 2020. 10.29128/geomatik.592477 |
| ISNAD | Inyurt, Samed vd. "Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi". (2020), 127-133. https://doi.org/10.29128/geomatik.592477 |
| APA | Inyurt S, Mekik C, YILDIRIM Ö (2020). Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. Geomatik, 5(2), 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| Chicago | Inyurt Samed,Mekik Cetin,YILDIRIM ÖMER Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. Geomatik 5, no.2 (2020): 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| MLA | Inyurt Samed,Mekik Cetin,YILDIRIM ÖMER Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. Geomatik, vol.5, no.2, 2020, ss.127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| AMA | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. Geomatik. 2020; 5(2): 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| Vancouver | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi. Geomatik. 2020; 5(2): 127 - 133. 10.29128/geomatik.592477 |
| IEEE | Inyurt S,Mekik C,YILDIRIM Ö "Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi." Geomatik, 5, ss.127 - 133, 2020. 10.29128/geomatik.592477 |
| ISNAD | Inyurt, Samed vd. "Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi". Geomatik 5/2 (2020), 127-133. https://doi.org/10.29128/geomatik.592477 |
