TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ

Özkan, Oktay; çakar, recep

TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ

Recep ÇAKAR, (Hitit Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Bankacılık ve Finans Bölümü, Çorum, Türkiye)

Oktay ÖZKAN (Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Tokat, Türkiye)

Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

2 2

Yıl: 2020 Cilt: 19 Sayı: Özel Ek Sayfa Aralığı: 218 - 236 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-05-2021

TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ

Öz:

Dünyada ve Türkiye’de katılım ekonomik sistemi hızla büyüme eğilimindedir. Katılım bankacılığıprensiplerine göre faaliyet gösteren işletmelerin olduğu endeksler gelişmiş ve gelişmekte olan birçokülkede hesaplanmaya başlamıştır. Türkiye’de katılım bankacılığı prensiplerine göre faaliyet gösterenişletmeler için Borsa İstanbul’da Katılım 30 endeksi 2011 yılında oluşturulmuştur. Çalışmanın amacıKatılım 30 endeksinde imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarını ölçmektir.Söz konusu işletmelerin 2012-2019 dönemi finansal tablo verileri kullanılarak çok kriterli karar vermemodellerinden TOPSİS yöntemiyle finansal analizler gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucuna göreKartonsan Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş. en iyi finansal performans skoruna ulaşan işletme olmakla birlikteyüksek standart sapmaya sahiptir. Diğer taraftan en iyi ikinci finansal performans skoruna sahip işletme iseGentaş Genel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş. olmuş ancak standart sapma skoru oldukça düşükhesaplanmıştır. Kartonsan Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin risk iştahı yüksek olan yatırımcılara, GentaşGenel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin ise düşük risk iştahı olan yatırımcılara uygun oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelime:

FINANCIAL PERFORMANCE MEASUREMENT OF MANUFACTURING COMPANIES OPERATING ACCORDING TO ISLAMIC RULES IN TURKEY

Öz:

The participation economic system in the world and Turkey tends to grow rapidly. The indices of enterprises operating according to the principles of participation banking have started to be calculated in many developed and developing countries. For businesses operating according to the principles of participation banking in Turkey, the Participation 30 index was established in the Istanbul Stock Exchange in 2011. This study aims to measure the financial performance of enterprises operating in the manufacturing sector in the Participation 30 index. Financial analyses were performed with the TOPSIS method, which is one of the multi-criteria decision-making models, by using the financial statements of these companies for the period 2012-2019. According to the results of the study, Kartonsan Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş. has the best financial performance score, but it has a high standard deviation. On the other hand, the company with the second-best financial performance score is Gentaş Genel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş. but the standard deviation score was calculated very low. It can be said that Kartonsan Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş. is suitable for investors with high-risk appetite and Gentaş Genel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş. is suitable for investors with low-risk appetite.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aggarwal, P. (2013). Impact of corporate governance on corporate financial performance. IOSR Journal of Business and Management, 13(3), 1-5.
Akbulut, R. ve Rençber, Ö. F. (2015). BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 65, 117-136.
AlKulaib, Y. A., Almudhaf, F. W. and Al-Jassar, S. A. (2013). The banking Industry During an Extended Financial Crisis, an Empirical Assessment of Kuwait Banks. Academy of Banking Studies Journal, 12(1), 61-73.
Alsu, E., Taşdemir, A. ve Kallo, Z. (2018). Katılım Bankalarının Performanslarının Değerlendirilmesi: Topsis Yöntemi ile Uluslararası Karşılaştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 303-316.
Altan, İ. M. ve Yıldırım, M. (2019). Sigorta Sektörünün Finansal Performansının Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemiyle Analizi ve Değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 345-358.
Altın, H., ve Nihan, C. A. B. A. (2016). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Katılım Endekslerinin Performanslarının Değerlendirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(15), 229-248.
Amba, S. M. (2014). Corporate Governance and Firms’ Financial Performance. Journal of Academic and Business Ethics, 8(1), 1-11.
Apan, M. ve Öztel, A. (2020). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının CriticPromethee Bütünleşik Karar Verme Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 63, 54-73.
Ata, H. A. ve Yakut, E. (2009). Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 80-100.
Atukalp, M. E. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Finansal Performansının Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81, 213-230.
Ayçin, E. ve Çakın, E. (2019). KOBİ’lerin Finansal Performansının MACBETHCOPRAS Bütünleşik Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi. Journal of Yaşar University, 14(55), 251-265.
Ayçin, E. ve Çakın, E. (2020). BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 85, 287-312.
Aytekin, S. ve Sakarya, Ş. (2013). BIST'de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Topsis Yöntemi İle Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 30-47.
Ayub, M. (2017). İslami Finansı Anlamak. Çeviri: Suna Akten Çürük, Raif Parlakkaya, İktisad Yayınları. İstanbul.
Bilici, N. (2019). Turizm Sektörünün Finansal Performansının Oran Analizi ve Topsis Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 173-194.
Bozkurt, M , Altıntaş, N , Yardımcıoğlu, F . (2020). Katılım Bankacılığı ve Konvansiyonel Bankacılığın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 6(1), 95-114.
Çelik, İ. ve Ayan, S. (2017). Veri Zarflama Analizi ile İmalat Sanayi Sektörünün Finansal Performans Etkinliğinin Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(18), 56-74.
Çetin, A. C. ve Bıtırak, İ. A. (2010). Banka Karlılık Performansının Analitik Hiyerarşi Süreci İle Değerlendirilmesi: Ticari Bankalar İle Katılım Bankalarında Bir Uygulama. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), 75-92.
Çonkar, K , Elitaş, C , Atar, G . (2011). İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi'ndeki (XKURY) Firmaların Finansal Performanslarının TOPSİS Yöntemi İle Ölçümü Ve Kurumsal Yönetim Notu İle Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası , 61 (1) , 81-115 .
Doğan, M. (2013). Katılım ve Geleneksel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 175-188.
Doğan, M. (2015). Comparison of Financial Performance of Participation Banks in Turkey. Journal of Economics Finance and Accounting, 2(4), 24-33.
Dos Santos, B. M., Godoy, L. P., ve Campos, L. M. (2019). Performance evaluation of green suppliers using entropy-TOPSIS-F. Journal of cleaner production, 207, 498- 509.
Ergül, N. (2014). Turizm Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İ.İ.B.Fakültesi Dergisi, 4(1), 325-340.
Esmer, Y, Bağcı, H. (2016). Katılım Bankalarında Finansal Performans Analizi: Türkiye Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30.
Genç, T., ve Masca, M. (2013). TOPSIS ve Promethee Yöntemleri İle Elde Edilen Üstünlük Sıralamalarının Bir Uygulama Üzerinden Karşılaştırılması. Journal of Economics & Administrative Sciences/Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2).
Güçlü, F. (2019), “İslami Hisse Senedi Endekslerinde Yer Alan Şirketlerin Sektör Bazlı İncelenmesi: Katılım 50 ve Ziraat Portföy Katılım Endeksi Örneği”, Business and Organization Research Conference, 4-6 Eylül 2019.
Gündoğdu, A. (2018). Türkiye’de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Gri İlişki Analizi ile Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. (17. UİK Özel Sayısı), 201-214.
Hunjra, A. I. and Bashir, A. (2014). Comparative Financial Performance Analysis of Conventional and Islamic Banks in Pakistan. Bulletin of Business and Economics, 3(4), 196-206.
Ibrahim, M. (2015). Measuring the Financial Performance of Islamic Banks. Journal of Applied Finance & Banking, 5(3), 93-104.
Ika, S. R. and Abdullah, N. (2011). A Comparative Study of Financial Performance of Islamic Banks and Conventional Banks in Indonesia. International Journal of Business and Social Science, 2(15), 199-207.
Karadeniz, E., Koşan, L., Günay, F. ve Beyazgül, M. (2017). Türk İmalat Sektöründe Finansal Performansın Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile İncelenmesi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İmalat Alt Sektör Bilançolarında Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2), 161-184.
Kamuyu Aydınlatma Platformu (2020). https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler Erişim Tarihi: 25.05.2020)
Karakul, A. K. ve Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VİKOR Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XELKT Üzerinde Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 68-86.
Karaoğlan, S. ve Şahin, S. (2018). BİST XKMYA İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Ölçümü ve Yöntemlerin Karşılaştırılması. Ege Akademik Bakış, 18(1), 63-80.
Katılım Endeksi (2020). http://www.katilimendeksi.org/subpage/20/endeks_bilgileri Erişim Tarihi: 02.06.2020)
Koşan, L. ve Karadeniz, E. (2013). Türk İmalat Sektöründe Küçük, Orta ve Büyük Ölçekli İşletmelerin Finansal Performansının Dupont Analiz Tekniğiyle İncelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 45-62.
Kutluata, M. (1970). Sakarya'da Bankacılık ve Türk Ticaret Bankası. Sosyoloji Konferansları, (11), 55-106.
Milhem, M. M. and Istaiteyeh, R. M. S. (2015). Financial Performance of Islamic and Conventional Banks: Evidence from Jordan. Global Journal of Business Research, 9(3), 27-41.
Nademi, F. ve Güngör, B. (2019). İslami Bankaların Finansal Performanslarının Ortadoğu Ülkeleri ve Türkiye Bazında Karşılaştırması. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1, 63-84.
Najjar, N. J. (2013). Can Financial Ratios Reliably Measure the Performance of Banks in Bahrain?. International Journal of Economics and Finance, 5(3), 152, 163.
Orçun, Ç., & Eren, B. S. (2017). TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama. Journal of Accounting & Finance, (75).
Ömürbek, N. ve Mercan, Y. (2014). İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 237-266.
Özçelik, H. ve Küçükçakal, Z. (2019). BIST’de İşlem Gören Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81, 249-270.
Özdemir, M., ve Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği. Seta Yayınları. İstanbul.
Perçin, S. ve Sönmez, Ö. (2018). Bütünleşik Entropi Ağırlık ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 565-582.
Ravikumar, M. M., Marimuthu, K., Parthiban, P., ve Zubar, H. A. (2016). Evaluating Lean Execution Performance in Indian MSMEs Using SEM and TOPSIS Models. International Journal of Operational Research, 26(1), 104-125.
Şahin, İ. E. ve Karacan, K. B. (2019). BIST’te İşlem Gören İnşaat İşletmelerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Finansal Performans Ölçümü. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 3(2), 162-172.
Şahin, A. ve Sarı, E. B. (2019). Entropi Tabanlı Topsis ve Vikor Yöntemleriyle Bistİmalat İşletmelerinin Finansal ve Borsa Performanslarının Karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12(2), 255-270.
Temizel, F. ve Bayçelebi, B. E. (2016). Finansal Oranların TOPSIS Sıralaması ile Yıllık Getiriler Arasındaki İlişki: Tekstil İmalatı Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 159-170.
Toraman, C., Ata, H. A. ve Buğan, M. F. (2015). Mevduat ve Katılım Bankalarının Karşılaştırmalı Performans Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2), 301-310.
Tuncay, M. (2018). Katılım Bankaları ile Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırılması. Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 160-176.
Türkmen, S. Y., ve Çağıl, G. (2012). İMKB’ye Kote Bilişim Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Maliye ve Finans Yazıları, 1(95), 59-78.
Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 95-115.
Ünlü, U., Yalçın, N., ve Yağlı, İ . (2017). Kurumsal Yönetim ve Firma Performansı: TOPSIS Yöntemi ile BIST 30 Firmaları Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 19 (1) , 63-81 .
Yoon, K., ve Hwang, C. L. (1981). TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to İdeal Solution)–a Multiple Attribute Decision Making, w: Multiple Attribute Decision Making–Methods and Applications, a State-of-the-at Survey. a State-of-The-at Survey, 128-140.
Yurdakul, M., ve Yusuf, İ. Ç. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik Topsıs Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1).
Yurttadur, M. ve Demirbaş, H. (2017). Türkiye’de Bulunan Katılım Bankaları ve Özel Sermayeli Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırılması. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 89-117.
Zhang, X. (2009, May). TOPSIS Algorithm with Optimal Weights and its Application on Enterprises' Performance Evaluation. In 2009 International Workshop on Intelligent Systems and Applications (pp. 1-4). IEEE.

APA	çakar r, Özkan O (2020). TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. , 218 - 236.
Chicago	çakar recep,Özkan Oktay TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. (2020): 218 - 236.
MLA	çakar recep,Özkan Oktay TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. , 2020, ss.218 - 236.
AMA	çakar r,Özkan O TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. . 2020; 218 - 236.
Vancouver	çakar r,Özkan O TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. . 2020; 218 - 236.
IEEE	çakar r,Özkan O "TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ." , ss.218 - 236, 2020.
ISNAD	çakar, recep - Özkan, Oktay. "TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ". (2020), 218-236.

APA	çakar r, Özkan O (2020). TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Özel Ek), 218 - 236.
Chicago	çakar recep,Özkan Oktay TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19, no.Özel Ek (2020): 218 - 236.
MLA	çakar recep,Özkan Oktay TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.19, no.Özel Ek, 2020, ss.218 - 236.
AMA	çakar r,Özkan O TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 19(Özel Ek): 218 - 236.
Vancouver	çakar r,Özkan O TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 19(Özel Ek): 218 - 236.
IEEE	çakar r,Özkan O "TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ." Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, ss.218 - 236, 2020.
ISNAD	çakar, recep - Özkan, Oktay. "TÜRKİYE’DE İSLAMİ KURALLARA UYGUN FAALİYET GÖSTEREN İMALAT İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ". Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/Özel Ek (2020), 218-236.