Herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) tedavisinde; bir nükleoz(t)it analoğu olan asiklovir kullanılmakla birlikte, bu tür ilaçların sık kullanımı sonucunda, son dönemde ilaca dirençli virüslerin ortaya çıkması ve bu ilaçların toksik yan etkileri, tedavide yeni aktif moleküllerin araştırılmasına olan ihtiyacı artırmıştır. Tıp bilimleri ve farmakolojideki sentetik molekül geliştirme çalışmalarına rağmen, biyolojik olarak aktif bileşiklerin doğal bir kaynağı olan bitkiler, tüm dünyada popüler olmaya devam etmektedir. Bu in vitro çalışmada, zeytin yaprağı ekstresi ve propolisin tek başına ya da asiklovir ile kombine olarak HSV-1’e karşı antiviral etkinliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Zeytin yaprağı ekstresi ve propolis ile propolisin çözücüsü olarak dimetilsülfoksitin, Hep-2 (ATCC, CCL-23) hücrelerine toksik dozları konvansiyonel hücre kültürü yöntemi ile belirlenmiştir. “Son nokta” yöntemi kullanılarak doku kültürünün yarısını enfekte eden viral doz (TCID50) değeri hesaplanmış, virüs miktarları Spearman-Karber yöntemine göre belirlenmiştir.Zeytin yaprağı ekstresi ve propolisin, HSV-1 üzerine antiviral etkileri, konvansiyonel hücre kültürü ve gerçek zamanlı hücre analizi (RTCA) yöntemleriyle araştırılmıştır. Her iki ekstraktın asiklovir ve birbirleriyle kombinasyonları ise RTCA ile değerlendirilmiştir. Bu amaçla, logTCID50: 11.5 olan HSV-1 bulunan tüplere,en yüksek nontoksik konsantrasyonlarından başlanarak azalan oranlarda üç farklı dilüsyonda hazırlanan etken maddeler ilave edilmiş ve antiviral etkinliklerinin ortaya çıkması için, iki farklı zaman aralığında (bir saat ve üç saat) oda sıcaklığında bekletilmişlerdir. Bu süreler sonrasında tüplerden alınan sıvılar Hep-2 hücreleri içeren plaklara ekilerek 72 saat sonrasında değerlendirilmiştir. Ekstraktların ve asiklovirin, HSV-1 üzerine antiviral etkinliklerinin olduğu en düşük konsantrasyondan en az dört kat daha düşük konsantrasyonları kullanılarak hazırlanan ikili kombinasyonları, xCELLigence RTCA cihazına ait e-plaklardaki Hep-2 hücrelerine ekilerek 30 dakika aralıklarla ölçümler yapılmış, veriler gerçek zamanlı olarak kaydedilmiştir. Zeytin yaprağı ekstresi ve propolisin farklı konsantrasyonlarında ve iki farklı zaman periyodu için yapılan değerlendirmede; RTCA yöntemi ile propolisin 10 μg/ml konsantrasyonunda, zeytin yaprağı ekstresinin ise 1.2 mg/ml konsantrasyonunda, hem bir saat hem de üç saatlik inkübasyonda antiviral etkinlik gösterdiği tespit edilmiştir. Virüs miktarındaki en fazla azalmanın olduğu konsantrasyon ve sürenin ise propolis için 10 μg/ml dozunda ilk bir saat içerisinde; zeytin yaprağı ekstresi için 1.2 mg/ml konsantrasyonda ve ilk bir saat içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Propolis ve zeytin yaprağı ekstresinin her ikisinin de asiklovir ile olan kombinasyonlarında sitopatik etki gelişmediği, ekstraktların birlikteliğinde ise sitopatik etkinin geciktiği belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar göz önüne alındığında, propolis ve zeytin yaprağı ekstrelerinin hem tek başlarına hem de asiklovir ile hazırlanan kombinasyonlarında HSV-1 için antiviral etkinliklerinin olduğu görülmektedir. Asiklovirden farklı bir mekanizma ile olasılıkla doğrudan virüsidal aktivite, virüsün hücre içine girişinin önlenmesi veya replikasyonun erken aşamalarında viral inhibitör (viral partiküllerin hücreye bağlanması ve adsorbsiyonunun önlenmesi) şeklinde etkili olmalarının, birlikte kullanılmaları halinde asiklovir dozunda ve yan etkilerinde azalma sağlayabileceği düşünülmektedir. Aktif forma dönüştürülmeleri gerekmeyen bu ekstraktlar, oral lezyonlarda enfektivitenin azaltılmasında, yayılımın önlenmesinde ve özellikle immün yetmezliği olan hastalarda asiklovire dirençli HSV enfeksiyonlarının topikal tedavisinde kullanılabilme potansiyeline sahiptir. Bununla birlikte, tıbbi özelliklerini ve olası toksisitelerini belirlemek için in vivo çalışmalara gereksinim bulunmaktadır. Bu bulgular, ileride yapılacak geniş ve kapsamlı çalışmalarla desteklenmeli ve diğer virüslere karşı etkinlikleri de araştırılmalıdır.