ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK

Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 21 - 30 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaked.2020.22.002 İndeks Tarihi: 07-05-2021

ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK

Öz:
Çalışmamızın konusunu Tokat Müzesi koleksiyonunda bulunan ve Ortaçağ’da Anadolu’nun çok kültürlü sanatortamını yansıtan özellikler gösteren, İp/Yün Eğiren Kadın tasvirli seramik tabak oluşturmaktadır. 1071 MalazgirtSavaşı’ndan sonra Anadolu’yu yurt edinen Anadolu Selçukluları ile Bizans Devleti arasında siyasi, askeri, ticari bir çoknedenle gelişen ilişkiler, kültürlerarası etkileşimi doğururken, sanatsal etkileşime de kaynak oluşturmuştur. Anadolucoğrafyasında Ortaçağ sanatsal üretiminde özellikle seramik, kumaş gibi dolaşımı kolay, taşınabilir ürünlerde Bizansve Selçuklu kültürünün izlerini taşıyan benzer üslup ve ikonografide eserlerle karşılaşılmaktadır. Figürlü, geometrikve yazı taklidi olmak üzere bazı ortak motiflerin her iki kültürün sanat eserlerinde yer alması bölgesel etki, banive sanatçıların rolü, dönemin beğenisi ile ilişkilidir. Çalışmamızda incelemiş olduğumuz, Bizans kültürü ve tasvirsanatlarında önemli bir yere sahip olan ip/yün eğiren kadın temalı eserde, Bizans resim geleneği ile birlikte, AnadoluSelçuklu figür geleneğini yansıtan bezeme unsurları görülmektedir. Her iki kültürden de izler taşıyan eser, Ortaçağ’daBizans-Selçuklu sanatsal etkileşimini yansıtan, konu ve üslup açısından ünik bir örnek olarak önem taşımaktadır.
Anahtar Kelime:

AN IMPORTANT EXAMPLE REFLECTING BYZANTINE-SELJUK ARTISTIC INTERACTION IN ANATOLIA: THE CERAMIC PLATE DEPICTING A WOMAN SPINNING YARN/WOOL IN TOKAT MUSEUM

Öz:
The subject of our study is ceramic plate depicting a woman spinning yarn/wool in Tokat Museum collection, and reflecting the multicultural environment in Anatolia. The political, military, commercial and similar relationships between Anatolian Seljuks, who adopted Anatolia after 1071 Battle of Malazgirt, and the Byzantine Empire has created an intercultural interaction and also a source for artistic interaction. Similar style and iconographic artworks are seen in medieval art production especially in especially in carriable goods such as ceramic and fabric having traces of Byzantine and Seljuk cultures in Anatolian geography. The fact that some common patterns such as figures, geometry and writing imitation are seen in art works of both cultures is related to regional influence, constructor, role of artist and appreciation during the period. In the work of art examined in our study, ceramic plate depicting a woman spinning yarn/wool which has an important place in Byzantine culture and depiction, decoration elements reflecting Anatolian Seljuk figure tradition along with Byzantine painting tradition are seen. The work of art having traces from both cultures carries great importance as a unique example in terms of subject and style reflecting artistic interaction of Byzantine-Seljuk in Middle Age.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARIK, R., 2000. Kubadabad, Selçuklu Saray ve Çinileri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • ARIK, R., 2007a. “Anadolu Selçuklu Saraylarında Çini”. Editörler Rüçhan Arık-Oluş Arık. Anadolu Toprağının Hazinesi: Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri: 219- 398, İstanbul.
  • ARIK, R., 2007b. “Selçuklu Saraylarında Çini”. Editörler Gönül ÖneyZehra Çobanlı. Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı: 73-100.
  • BİLİCİ, S., 2010 “Alanya Kalesi Kazılarında Bulunan Bizans Sırlı Seramikleri”, Editörler Sema Doğan- Mine Kadiroğlu. Bizans ve Çevre Kültürler, Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken’e Armağan, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul:100-123.
  • DENKER, A.-YAĞCI, G.-AKAY, A.B, 2007 “Sultanahmet Eski Cezaevi Kazıları Katalog”. Editör Arzu Pekin-Karamani, Gün Işığında, İstanbul’un 8000 yılı Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı : 124-163.
  • BADALANOVA-GELLER, F., 2004. “The Spinning Mary: Towards the Iconology of the Annunciation”, Cosmos 20: 211-260.
  • ÇORAĞAN, N., 2007. “Duvar Resimleri” içinde. 28. Kazı Sonuçları Toplantısı. 2. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Basımevi: 157- 174.
  • DEMİR, H., 2018. “Meryem’e Müjde Sahnesinde Meryem’in Kirmeni, Kırmızı ve Mor Yünü Üzerine Görüşler”, Bilimname, XXXVI: 375-397.
  • DOĞER, L., 2002 “Bizans Eserlerinde Bezeme Öğesi Olarak Küfi Yazı Taklidi Motifler”. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu, Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan, 10- 13 Ekim 2001, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü: 247-260.
  • DOĞER, L. (1999). “İslam Sanatı Etkili Kufi Yazı Taklidi Motiflerle Bezeli Bizans Seramikleri” Antika&Dekorasyon ve Sanat Dergisi, 51, İstanbul: 90-93.
  • DOĞER, L., 2011. “Kadın Figürlü Bizans Seramikleri”, Sanat Tarihi Dergisi, XX, (2) :45- 60.
  • DOĞER, L., 2016. “İnsan Figürlü Bizans Sırlı Seramik Repertuvarına Yeni Bir Örnek”, Sanat Tarihi Dergisi, 10: 57-76.
  • ESİN, E., 1970. “Bağdaş ve Çökmek, Türk Töresinde İki Oturuş Şeklinin Kadim İkonografisi, “Sanat Tarihi Yıllığı”,3:231-242. FAZLIOĞLU, İ., 2001. Eskiçağda Dokuma. İstanbul: Ege Yayınları
  • HEINTZ, M. F., 2003. “The Art and Craft of Earning a Living”. Editör: Ioli Kalavrezou, Byzantine Women and Their World: 139- 144, Yale University Press. İ SKENDERZADE, L., 2010. Selçuklu Saray Çinilerinde İnsan Figürü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı. Konya.)
  • KÖROĞLU, G., 2007. “Glazed Pottery from Cyprus and the Hatay-Çukurova Region in the Mersin-Yumuktepe Excavations”, Editörler Beate Böhlendorf-Arslan, A.Osman Uysal ve J.Witte Orr. Çanak: Late Antique and Medieval Pottery and Tiles in Mediterranen Archeological Contexts, Byzas 7, İstanbul: Ege Yayınları:444- 448
  • MAKTAL- CANKO, D., 2016. Bizans Dünyasında ve Sanatında Kadının Yeri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı. İzmir.)
  • ÖNEY, G., 1971. “Bizans Figürlerinde Anadolu Selçuklu Etkisi”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Malazgirt Zaferi Özel Sayısı, III: 91-118.
  • Öney, G. 1983. “Bir Grup Selçuklu Seramiğinde İnsan Tasviri”. Sanat Tarihi Dergisi, (2/2): 86-105.
  • ÖNEY, G., 2008a. “Selçuklu Figür Dünyası”, Editör Doğan Kuban. Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul: 411-428.
  • ÖNEY, G., 2008b. “Tarihten Yansımalarla Büyük Selçuklu Seramiklerinde Kadın”, Sanat Tarihi Dergisi, XVII/I: 55-75.
  • ÖNEY, G., 2016. “Büyük Selçuklu Seramik Sanatında Resim Programı ve Gelişen Figür Üslubu”. Sanat Tarihi Dergisi, (XIII/1), 61-82.
  • PEKAK, S., 2010. “Ürgüp Yeşilöz (Tağar) Kilisesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27/1: 203-218.
  • SÜSLÜ, Ö., 2007. Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri. Ankara: Ankara Kültür Merkezi.
APA ÖZDEMİR Y (2020). ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. , 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
Chicago ÖZDEMİR YURDAGÜL ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. (2020): 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
MLA ÖZDEMİR YURDAGÜL ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. , 2020, ss.21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
AMA ÖZDEMİR Y ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. . 2020; 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
Vancouver ÖZDEMİR Y ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. . 2020; 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
IEEE ÖZDEMİR Y "ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK." , ss.21 - 30, 2020. 10.22520/tubaked.2020.22.002
ISNAD ÖZDEMİR, YURDAGÜL. "ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK". (2020), 21-30. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.22.002
APA ÖZDEMİR Y (2020). ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0(22), 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
Chicago ÖZDEMİR YURDAGÜL ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 0, no.22 (2020): 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
MLA ÖZDEMİR YURDAGÜL ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, vol.0, no.22, 2020, ss.21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
AMA ÖZDEMİR Y ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2020; 0(22): 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
Vancouver ÖZDEMİR Y ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2020; 0(22): 21 - 30. 10.22520/tubaked.2020.22.002
IEEE ÖZDEMİR Y "ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK." TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0, ss.21 - 30, 2020. 10.22520/tubaked.2020.22.002
ISNAD ÖZDEMİR, YURDAGÜL. "ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK". TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 22 (2020), 21-30. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.22.002