Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 93 - 110 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaked.2020.22.006 İndeks Tarihi: 07-05-2021

VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI

Öz:
Van Gölü Havzası, Türk dönemi mezar taşları açısından Anadolu’daki en zengin eserleri bünyesinde barındırmaktadır.Ahlat, Erciş ve Gevaş gibi merkezlerde yer alan mezar taşları Anadolu’nun diğer bölgelerindeki mezar taşlarındanfarklı özellikler sergilemektedir. Şahidelerin boyutları, sanduka çeşitlilikleri bilhassa mimari, bitkisel, geometriksüslemeler ve kandil gibi simgesel anlamı olan kompozisyonlar havzadaki mezar taşı envanterinde farklı türleriylesürekli kullanılmışlardır. Van Gölü’nün kuzey kıyısında bulunan Mollakâsım Köyü mezar taşları da bu merkezlerinüsluplarını yansıtan örnekler barındırmaktadır. Köydeki mezar taşlarında görülen kemer, mukarnas gibi mimariunsurlar, sembolik anlamları bulunan kandil motifleri, çiçek, kıvrım dal ve üzüm şeklindeki bitkisel bezemeler,yazı türleri ile biçimsel ve yapım teknikleri Van Gölü havzasındaki diğer mezar taşları ortak özellikler taşımaktadır.Mollakâsım Köyü’nde günümüze ulaşabilen iki hazire alanı mevcuttur. Bunlardan ilki köyün içerisinde Kara ŞeyhTürbesi’nin etrafında bulunan hazirede yer almaktadır. Hazirede 6 adet nitelikli tarihi mezar tespit edilmiştir. Alangünümüzde de mezarlık olarak kullanılmaya devam etmektedir. İkinci hazire alanı ise köyün kuzeydoğusundabir bahçe içerisinde yer almaktadır. Şeyh Ali Mezarlığı ismiyle anılan bu alanda 5 şahide 3 sanduka olmak üzeretoplam 8 adet mezar tespit edilip incelenmiştir. Hazire alanında mezar taşlarının bir kısmı muhtemelen toprak altındayer almaktadır. İncelenen mezar taşları ise geçen zamanın verdiği bir tahribata uğramıştır. Her iki hazire alanındaincelenen mezar taşları, bezeme ve biçimsel özellikleriyle Orta Çağ ve Osmanlı dönemi gibi geniş bir tarih aralığınatarihlendirilmektedir. Mollakâsım Köyü mezar taşları Van Gölü havzasında uzun yıllar boyunca devam eden geleneğindaha önce yayınlanmamış parçalarıdır. Bu mezar taşları bölgedeki mezar taşı üslubunun küçük köy hazirelerine kadartaşındığını ve halk tarafından yüzyıllar boyunca benimsenerek kullanıldığı göstermesi bakımından önemlidir.
Anahtar Kelime:

ISLAMIC PERIOD TOMBSTONES FOUND IN MOLLAKÂSIM VILLAGE IN VAN

Öz:
Van Lake Basin contains the richest artifacts in Anatolia in terms of Turkish period tombstones. Tombstones located in centers such as Ahlat, Erciş and Gevaş exhibit different characteristics than tombstones in other regions of Anatolia. The sizes of the tombstones, the variety of sarcophagus, especially the compositions with symbolic meaning such as architectural, herbal, geometric ornaments and oil lamps, were constantly used in the gravestone inventory in the basin with different types. Mollakâsım Village tombstones on the northern shore of Van Lake also contain examples that reflect the styles of these centers. Architectural elements such as arches and stalactite seen on the gravestones in the village, oil lamp motifs with symbolic meanings, floral ornaments in the form of curved branches and grapes, types of writing and formal and construction techniques share common features with other tombstones in the Van Lake Basin. There are two exclusion areas in Mollakâsım Village that can reach today. The first of these is in the graveyard around the Kara Şeyh Tomb in the village 6 qualified historical graves were found in this area. The area continues to be used as a cemetery today. The second burial area is in a garden in the northeast of the village. In this area, which is known as Şeyh Ali Cemetery, a total of 8 graves, including 3 sarcophagi for 5 witnesses, were identified and examined. Some of the gravestones are probably underground in the exclusion area. The gravestones examined have been damaged over time. With their ornamentation and formal features, the tombstones examined in both burial sites are dated to a wide range of dates such as the Middle Ages and the Ottoman period. Mollakâsım Village gravestones are previously unpublished pieces of the tradition that has continued for many years in the Van Lake Basin. These tombstones are important in terms of showing that the tombstone style in the region has been carried to the small village areas and has been adopted and used by the people for centuries
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AĞAOĞLU S.2007. “Van Şehir Dokusu Ve Tarihi Eserlerinin Tahrip Edilmesinde Ermenilerin Rolü”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 35, Erzurum, s. 311-339.
  • ARVAS T. Z. 2017. “19. Yüzyılın Sonlarında Van Vilâyeti Vakıfları”, Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1/1, 2017, s.15-24
  • AYAZ BAŞAK M. 2008. Gevaş Mezar Taşları, Van. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
  • BAŞ G.-GÜL M. 2018. “Gevaş Dilmetaş Köyü Mezarlığı ve Mezar Taşları”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:1, S: 39, Van, s.323-348.
  • BAŞ G. v.d. 2019. İstanbul Davut Paşa Külliyesi Haziresi Ve Mezar Taşları, İstanbul.
  • ,BAŞAK O. 2010. “Gevaş Kümbet Mezarlığı’nda Bulunan Mezar Taşlarındaki Bezemelerinden Örnekler”, V. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, İstanbul, s.179-187.
  • BAŞAK, O. 2020. “Kümbet Mezarlığı ve İçerdiği Kültür Varlıkları”, Sanat ve Kültür Tarihi Araştırmaları (Ed. Ercan Çalış / Resul Yelen), İstanbul, s.252-290.
  • BİNGÜL Ş. 2016. “(H.1252/M.1836) Yılı Nüfus Sayımına Göre Van Kazasına Bağlı Müslim Köylerin Demografik Yapısı”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 9, Sayı XXVI,s.87-115.
  • ÇETİN, Y. 2011. “Patnos Tutak Çevresinde Türbe ve Tarihi Mezarlıklar”, IV. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu (Ed. Oktay Belli), Ankara, s.159-171.
  • ÇETİN, Y. ve BİNGÖL E.2020. “Erciş Tekler Mahallesi Mezarlığı’nda Bulunan Karakoyunlu Dönemi Mezar Taşları”, Iğdır Üniversitesi. Sosyal Bilimler Dergisi, S. 23, s.219-245.
  • Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri I, Yayın Nu: 49, Ankara,2001.
  • DURMA A.2014. Evliyalar Şehri Van, Samsun.
  • KALFAZADE, S. / ÖZKAN, E.1989. “Kandil ve Kandilin Motif Olarak Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.2, S:5, s.23-24.
  • KARAHAN, R., TEKİN, R., KULAZ M., REİSOĞLU S., İGİT İ., ORAL M., ALP A., 2019. Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı ve Mezar Taşları, Ankara.
  • KARAMAĞARALI, B., 1992. Ahlat Mezar Taşları, Ankara. LAQUEUR H. P., 1997.
  • Hüve’l Baki İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, İstanbul.
  • NAZA DÖNMEZ, E. E. 2011. “Türk Sanatında Mezartaşları ve Çeşmeler Üzerinde Yer Alan Mimari Ögeler Üzerine Bir Deneme”, Özsait Armağanı (Ayrı Basım), İstanbul, 2011, s. 307-318.
  • ÖGEL, S., 1994. Anadolu’nun Selçuklu Çehresi, İstanbul.
  • ÖZKURT, K.,2007. “Vangölü Çevresi Mezartaşlarında Kandil Motifi”, II. Van Gölü Havzası Sempozyumu Bildiri Kitabı(Edt. Oktay Belli), Ankara, s.132-142.
  • PEKTAŞ, K.,2001. Bitlis Tarihî Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Ankara.
  • ULUÇAM, A.,2000. Eski Erciş-Çelebibağı Mezarlığı ve Mezar Taşları, Ankara.
  • ULUÇAM, A., 2002. “Van Gölü Havzası’ndaki Tarihî Mezarlıklar ve Mezar Taşları”, Türkler Ansiklopedisi, C8, Ankara, s.353- 365.
  • YELEN, R., 2017. “İslam Sanatında Süsleme Sembolizmi Üzerine Yeni Yorumlar”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:2 Türk Kültür Dünyası Özel Sayısı, Van, s.470-492.
  • İNTERNET KAYNAKLARI
  • URL 1: https://korumakurullari.ktb.gov.tr/ Eklenti/45585,1--van-ili-tusba-ilcesi-mollakasimmahallesi-tarihi-mez-.pdf?0 erişim tarihi: 06.06.2020.
  • URL 2: Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivleri, İE,EV,66-7158,H-25-06-1134 erişim tarihi:13.06.2020.
APA YELEN R, BEKMEZ A (2020). VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. , 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
Chicago YELEN RESUL,BEKMEZ AYSEGÜL VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. (2020): 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
MLA YELEN RESUL,BEKMEZ AYSEGÜL VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. , 2020, ss.93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
AMA YELEN R,BEKMEZ A VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. . 2020; 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
Vancouver YELEN R,BEKMEZ A VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. . 2020; 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
IEEE YELEN R,BEKMEZ A "VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI." , ss.93 - 110, 2020. 10.22520/tubaked.2020.22.006
ISNAD YELEN, RESUL - BEKMEZ, AYSEGÜL. "VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI". (2020), 93-110. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.22.006
APA YELEN R, BEKMEZ A (2020). VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0(22), 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
Chicago YELEN RESUL,BEKMEZ AYSEGÜL VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 0, no.22 (2020): 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
MLA YELEN RESUL,BEKMEZ AYSEGÜL VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, vol.0, no.22, 2020, ss.93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
AMA YELEN R,BEKMEZ A VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2020; 0(22): 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
Vancouver YELEN R,BEKMEZ A VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2020; 0(22): 93 - 110. 10.22520/tubaked.2020.22.006
IEEE YELEN R,BEKMEZ A "VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI." TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0, ss.93 - 110, 2020. 10.22520/tubaked.2020.22.006
ISNAD YELEN, RESUL - BEKMEZ, AYSEGÜL. "VAN MOLLAKÂSIM KÖYÜ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI". TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 22 (2020), 93-110. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.22.006