Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 247 - 266 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-05-2021

Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar

Öz:
Hat sanatı bir yazma eseri oluşturan en önemli sanat koludur. Bu sanatın icra edilmesi sırasında çok çeşitli aletler ve malzemeler kullanılmaktadır. Bunlar arasında kamış kalem, mürekkep, lika, hokka, divit, kalemtıraş, makta, kâğıt, makas, mühre, kubur ve çekmece sayılabilir. Bu çalışmayla, Ankara Etnografya Müzesinde bulunan ve henüz bir yayına konu olmayan maktalar incelenerek, hat malzemeleri ve aletleri hususunda az bilinen eserler gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Sedef, fildişi, kemik ve demirden yapılan mevcut maktalar, dikdörtgen formlu olup, üzerlerinde kalemin yerleştirileceği bir yuvaya sahiptirler. Ajur ve zemin oyma tekniğinin görüldüğü maktalarda süsleme olarak geometrik, bitkisel ve nesneli kompozisyonlar ile yazı tercih edilmiştir. Bir eserin üzerinde tarih ve bir kısmının üzerinde de sanatkârının isminin yazılıbulunduğu maktaların hepsinin Geç Dönem Osmanlı yapımı olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelime:

Cutting Slabs (Maktas) in Ankara Ethnography Museum

Öz:
Calligraphy is the most important branch of art that forms manuscripts. Asperforming this art various equipments and materials are used. Among these;reed pen, ink, lycra, ink pot, inkwell, sharpener, cutting slab (makta), paper,scissor, burnishing tool (mühre), case (kubur), drawer (çekmece) can be counted.In the scope of this research, maqtas (Turkish Makta) which are being holded inAnkara Museum of Ethnography and haven’t subjected to any publication thatare known little in calligraphy equipments and materials are tried to berevealed. Maktas which are made by pearl, ivory, bone and iron are in shape ofrectangle and have a hole in their center to position the pen. Openworktechnique (Ajour), surface carving can be seen in cutting slabs (maktas) and inthese, geometrical, verbal and calligraphy compositions are preferred asornaments. One of them carries the date and some of the others carry the nameof artists. It can be seen that these cutting slabs (maktas) are products of lateOttoman era.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, M. Ş., (1999), Türk Hat Sanatı (Araç, Gereç ve Formlar), İstanbul.
  • Berk, S., (2006), Hat Sanatı Tarihçe, Malzeme ve Örnekler, İstanbul.
  • Derman, M. U., (1974), “Kalemtıraş ve Maktalar”, İlgi, Sayı:19, İstanbul, s.40-43.
  • Derman, M. U., (1987), “Kalemtıraş ve Makta”, Aletler ve Adetler, İstanbul, s.45- 46.
  • Derman, M. U., (1999), “Maktalar”, Sanat Kültür Antika, Sayı:12, İstanbul, s.136- 139.
  • Derman, M. U., (2001), Osmanlı Hat Sanatı, İstanbul.
  • Derman, M. U., (2003), “Makta”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C:27, Ankara, s.454.
  • Derman, M. U., (2009), “Hat Sanatında Kullanılan Alet ve Malzemeler”, Hat ve Tezhip Sanatı, Ankara, s.224.
  • Devellioğlu, F., (1964), Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Ankara.
  • Koç, S., (1991), “Ankara Etnografya Müzesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C:3, İstanbul, s.210.
  • Özen, M. E., (1985), Yazma Kitap Sanatları Sözlüğü, İstanbul.
  • Özönder, H., (2003), “Makta”, Ansiklopedik Hat ve Tezhip Sanatları Deyimleri, Terimleri Sözlüğü, Konya, s.123.
  • Şemseddin Sami, (1985), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul.
  • Ünver, S., (2010), Türk Süsleme Sanatları II, İstanbul.
  • Yazır, M. B., (1974), Medeniyet Âleminde Yazı ve İslâm Medeniyetinde Kalem Güzeli, Ankara.
  • URL-1: http://www.tdk.gov.tr (Erişim: 21.12.2019)
APA KARA H, Aygör E (2020). Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. , 247 - 266.
Chicago KARA Hacer,Aygör Erkan Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. (2020): 247 - 266.
MLA KARA Hacer,Aygör Erkan Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. , 2020, ss.247 - 266.
AMA KARA H,Aygör E Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. . 2020; 247 - 266.
Vancouver KARA H,Aygör E Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. . 2020; 247 - 266.
IEEE KARA H,Aygör E "Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar." , ss.247 - 266, 2020.
ISNAD KARA, Hacer - Aygör, Erkan. "Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar". (2020), 247-266.
APA KARA H, Aygör E (2020). Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(30), 247 - 266.
Chicago KARA Hacer,Aygör Erkan Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 15, no.30 (2020): 247 - 266.
MLA KARA Hacer,Aygör Erkan Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, vol.15, no.30, 2020, ss.247 - 266.
AMA KARA H,Aygör E Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2020; 15(30): 247 - 266.
Vancouver KARA H,Aygör E Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2020; 15(30): 247 - 266.
IEEE KARA H,Aygör E "Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar." Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15, ss.247 - 266, 2020.
ISNAD KARA, Hacer - Aygör, Erkan. "Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Maktalar". Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 15/30 (2020), 247-266.