KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU

YILDIZ ALTIN, KÜBRA

doi:10.12981/mahder.630667

KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU

Kübra YILDIZ ALTIN (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Halkbilimi Bölümü, Nevşehir, Türkiye)

Motif Akademi Halkbilimi Dergisi

16 1

Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 1052 - 1068 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12981/mahder.630667 İndeks Tarihi: 25-03-2021

KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU

Öz:

Bilimsel çalışmaların ilk basamağında yer alan terminoloji, aynı şeyleri farklı terimlerleifade etmeyi önleyen ve bu sayede anlaşma ortamı sağlayan bir alan bilgisi sunar. Bu açıdanterminolojiye hâkim olmak, aynı zamanda, alan bilgisine hâkim olmak anlamına gelmektedir.Her bilim alanında olduğu gibi sosyal bilimler alanında da terminoloji zaman ve mekâna bağlıolarak kendini güncellemekte ve yeni kavramlar eklenmektedir. Sosyal bilim alanı içinde yeralan mit biliminde de bu güncellemeler yapılmaktadır. Türk mit biliminde halen üzerinde fikirbirliği sağlanamamış bazı terimler bulunmaktadır. Bunlardan biri olan “kült” terimi,günümüze kadar teolojik bir bakış açısı içinde değerlendirilmiştir. Ayrıca buradaki mevcutkült tanımlamaları “bağlamı” göz ardı etmektedir. Bu bakış açısı ise kült ile ilgili olarak “tapmave/veya ibadet” karşılıklarının kullanımını yaygınlaştırmış durumdadır. Dahası bu türtanımlamalar, mit araştırmaları bağlamında, alanı temsil kabiliyetine sahip değildir. Kült içinverilen karşılıklar, kültün meydana geliş sürecini anlama noktasında da yeterli bir açıklamasağlamamaktadır. Dolayısıyla Türk mitolojisinde yeni bir kült tanımlamasına ihtiyaç vardır.Söz konusu eksikliğin giderilmesinin amaçlandığı ve külte ilişkin yeni bir tanımlamanınönerildiği bu çalışmada kült, öncelikli olarak, kullanıldığı bağlama göre değerlendirilmiş,ardından külte yapısal ve işlevsel açıdan yaklaşılmıştır. Bu değerlendirmeler ve yapısalişlevselcilik temelinde yapılan sorgulamalar, kült ve kültür arasında bir ilişki olabileceğiniortaya çıkartmıştır. Çalışmada ele alınan bu ilişki aracılığıyla “kültürün kült(sel) kökenleri”tespit edilebilmiştir. Bu süreçte literatürdeki kült tanımları incelenmiş, konuyu tartışmayaaçacak bir biçimde ve mit araştırmalarında kullanılmak üzere yeni bir kült tanımlamasıönerilmiştir. Son olarak kültün mit bilimi araştırmaları -ve hatta günümüz kültür çalışmalarıiçin önemi ortaya konulmuştur

Anahtar Kelime:

BETWEEN CULT AND CULTURE: TOWARDS A NEW CULT IDENTIFICATION

Öz:

Terminology in the first step of scientific studies prevents the expression of the same objects in different terms and in this way, a field information that provides an environment of agreement presents. To dominate terminology also means dominating the field knowledge. However, terminology provides an opportunity to help prevent conceptual clutter in field knowledge. As in every field of science, the terminology of the social sciences is updated in time and space and new concepts are added. These updates are also made in the mythology within the field of social science. There are still some terms in Turkish mythology that have not been agreed upon. One of them is the cult term and it has been evaluated from a theological perspective until today. Also, it is seen that the current definitions of cult in Turkish mythology ignore the “context”. This point of view has expanded the use of “worship and/or prayers” provisions in relation to cult. Moreover, such definitions are not capable of representing the area in the context of myth research. Provisions for cult do not provide an adequate explanation for the understanding of the occurrence of cult. Therefore, a new cult definition is needed in Turkish mythology. In this study, the said deficiency was tried to be eliminated and a new definition of the cult has been proposed. In the study, the cult was evaluated primarily according to the context in which it was used, and then it was approached structurally and functionally. As a result of these evaluations and inquiries on the basis of structural functionalism, it was found that there might be a relationship between cult and culture. “The cult(ic) origins of culture” could be determined through this relationship in the study. In this process, the definitions of cult in the literature were examined. Then, it was proposed to define a new cult to be used in myth researches and to open the subject to discussion. Finally, the importance of the cult for mythology research -and even for today’s cultural studies- will be revealed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKYURT, Metin (1998). M. Ö. 2. Binde Anadolu’da Ölü Gömme Adetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ASSMANN, Jan (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BARKER, Eileen (1986). “Religious Movements: Cult and Anticult since Jonestown”. Ann. Rev. Sociol., 12, 329-346.
BELTING, Hans (1994). Likeness and Presence: A History of the Image before the Era of Art. (Trans.: Edmund Jephcott), Chicago and London: The University of Chicago Press.
BUSS, Martin J. (1964). “The Meaning of “Cult” and the Interpretation of the Old Testament”. Journal of the American Academy of Religion, 4, 317-325.
COWAN, Douglas E. and BROMLEY, David G. (2015). Cults and New Religions: A Brief History. Oxford: Wiley Blackwell Pub.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2001). “Ata”. Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü I, Ankara: AYK Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
DAVIS, Dena S. (1996). “Joining a Cult: Religious Choice or Psychological Aberration”. J.L. & Health, 11, 145-172.
EDARA, Inna R. (2017). “Religion: A Subset of Culture and an Expression of Spirituality”. Advances in Anthropology, 7, 273-288.
EISTER, Allan W. (1972). “An Outline of a Structural Theory of Cults”. Journal for the Scientific Study of Religion, 4, 319-333.
FAULKNER, Quentin (1996). “Cult and Culture at the Millennium: Exploratory Notes on the New Religion”. Soundings: An Interdisciplinary Journal, 79, 399-420.
FLOOD, Finbarr B. (2002). “Between Cult and Culture: Bamiyan, Islamic Iconoclasm, and the Museum”. The Art Bulletin, 84, 641-659.
GEERTZ, Clifford (1973). The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books, Inc.
HALTON, Eugene (2014). “Kültürün Kültsel Kökenleri”. Kültür Kuramı, (Çev.: Cumhur Atay), İstanbul: Pales Yayıncılık.
HARRISON, Jane E. (1913). Ancient Art and Ritual. London: Williams and Norgate.
HOLDSWORTH, Clare (2015). “The Cult of Experience: Standing Out from the Crowd in an Era of Austerity”. Area, 1-7.
IBRAHIM, Murtala (2013). “The Rise and Proliferation of New Religious Movements (NRMs) in Nigeria”. International Journal of Humanities and Social Science, 3, 181-190.
IBRAYEV, Şakir (2005). “Kazak Mitleri ve Mitik Efsaneleri Hakkında”. (Çev.: Metin Arıkan), Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2, s. 353-358.
INSOLL, Timothy (2005). “Archaeology of Cult and Religion”, Archaeology-The Key Concepts. (Ed.: Colin Renfrew and Paul Bahn), London and New York: Routledge.
JENSEN, Adolf E. (1963). Myth and Cult among Primitive Peoples. (Trans. M. T. Choldin and W. Weissleder), Chicago: The University of Chicago Press.
KELLY, Greg and Mcfarlane, Heather (2007). “Culture or Cult? The Mythological Nature of Occupational Therapy”. Occupational Therapy International, 14, 188-202.
LARSON, Bob (1983). Larson’s Book of Cults. Wheaton. Illinois: Tyndale House Publishers.
LOWERY, R. H. (1991). The Reforming Kings: Cults and Society in First Temple Judah. England: Sheffield Academic Press.
LVOVA, E. L. ve diğerleri (2013). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri-Kâinat ve Zaman, Nesneler Dünyası. (Çev.: Metin Ergun), Konya: Kömen Yayınları.
MALINOWSKI, Bronislaw (1990). Büyü, Bilim ve Din. (Çev.: Saadet Özkal), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
MISCALL, Peter D. (2011). “Review of Jacob Taubes, From Cult to Culture: Fragments Toward a Critique of Historical Reason, Stanford: Stanford University Press, 2010”. The Bible and Critical Theory, 7, 98-100.
NEAL, Lynn S. (2011). “They’re Freaks!: The Cult Stereotype in Fictional Television Shows, 1958–2008”. Nova Religio: The Journal of Alternative and Emergent Religions, 14, 81-107.
NELSON, Geoffrey K. (1969). “The Spiritualist Movement and the Need for a Redefinition of Cult”. Journal for the Scientific Study of Religion, 8, 152-160.
OCAK, Ahmet Y. (2002). Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
OCH, Dana (2019). “The Mainstream Cult of Fifty Shades of Grey: Hailing Multiple Women Audiences”. Communication Culture & Critique, 12, 213–229, doi:10.1093/ccc/tcz017.
OLSON, Paul J. (2006). “The Public Perception of ‘Cults’ and ‘New Religious Movements’”. Journal for the Scientific Study of Religion, 45, 97-106.
PANAGIOTIDOU, Olympia (2016). “Religious Healing and the Asclepius Cult: A Case of Placebo Effects”. Open Theology, 2, 79-91.
PANCHENKO, Alexander (2004). “New Religious Movements and the Study of Folklore: The Russian Case”. Folklore, 28, 111-126.
PAVLOS, Andrew J. (1964). The Cult Experience. England: Greenwood Press.
PFEIFER, Jeffrey E. (1992). “The Psychological Framing of Cults: Schematic Representations and Cult Evaluations”. Journal of Applied Social Psychology, 22, 531-544.
POLIAKOVA, O. O. ve ASOTSKYI, V. V. (2019). “Dionysus Cult as a Prototype of Autonomous Gender”. Anthropological Measurements of Philosophical Research, 15, 155-165.
RICHARDSON, James T. (1979). “From Cult to Sect: Creative Eclecticism in New Religious Movements”. The Pacific Sociological Review, 22, 139-166.
RICHARDSON, James T. (1993). “Definitions of Cult: From Sociological-Technical to Popular-Negative”. Review of Religious Research, 34, 348-356.
SANDWITH, Corinne (2004). “Contesting a ‘Cult(ure) of Respectability’: Anti‐ Colonial Resistance in the Western Cape, 1935–1950”. Current Writing: Text and Reception in Southern Africa, 16, 33-60.
SERED, Susan S. (1995). “Rachel’s Tomb: The Development of a Cult”. Jewish Studies Quarterly, 2, 103-148.
SEYMOUR-SMITH, Charlotte (1987). Macmillan Dictionary of Anthropology. London: The Macmillan Press Ltd.
SHILS, Edward (2003). “Gelenek”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 25, s. 101-131.
SHTERIN, Marat and RICHARDSON, James T. (2000). “Effects of the Western AntiCult Movement on Development of Laws Concerning Religion in PostCommunist Russia”. Journal of Church and State, 42, 247-271.
SMITH, Philip (2007). Kültürel Kuram. (Çev.: Selime Güzelsan ve İbrahim Gündoğdu), İstanbul: Babil Yayınları.
SWANTKO, Jean A. (2000). “The Twelve Tribes’ Communities, the Anti-Cult Movement, and Government’s Response”. Social Justice Research, 12, 341- 364.
VOGT, von Ogden (1951). Cult and Culture: A Study of Religion and American Culture. New York: The Macmillan Company.
WALLACE, Anthony F. C. (1956). “Revitalization Movements”. American Anthropologist, 58, 264-281.
WINICK, Charles (1957). Dictionary of Anthropology. London: Peter Owen Limited.
YILDIRIM, Dursun (1991). “Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri”. Millî Folklor, 11, s. 13-21.
YOSHIHIDE, Sakurai (2000). “Cult Controversy and Anti-Cult Movement in Japan since 1995: Case Study of a New Religions Cult, The Tenchi-Seikyo, Affiliated with the Unification Church”. The Annual Report on Cultural Science, 101, 193- 226.
COLLIN, Glenn (1982). “The Psychology of the Cult Experience”. The New York Times, https://www.nytimes.com/1982/03/15/style/the-psychology-of-the-cultexperience.html (Erişim: 10/11/2019).
EDWARDS, Ben (2018). “What is a Cult?”. Detroit Baptist Theological Seminary, https://dbts.edu/2018/11/16/what-is-a-cult/ (Erişim: 06/11/2019).

APA	YILDIZ ALTIN K (2019). KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. , 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
Chicago	YILDIZ ALTIN KÜBRA KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. (2019): 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
MLA	YILDIZ ALTIN KÜBRA KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. , 2019, ss.1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
AMA	YILDIZ ALTIN K KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. . 2019; 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
Vancouver	YILDIZ ALTIN K KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. . 2019; 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
IEEE	YILDIZ ALTIN K "KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU." , ss.1052 - 1068, 2019. 10.12981/mahder.630667
ISNAD	YILDIZ ALTIN, KÜBRA. "KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU". (2019), 1052-1068. https://doi.org/10.12981/mahder.630667

APA	YILDIZ ALTIN K (2019). KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
Chicago	YILDIZ ALTIN KÜBRA KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12, no.28 (2019): 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
MLA	YILDIZ ALTIN KÜBRA KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.12, no.28, 2019, ss.1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
AMA	YILDIZ ALTIN K KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2019; 12(28): 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
Vancouver	YILDIZ ALTIN K KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2019; 12(28): 1052 - 1068. 10.12981/mahder.630667
IEEE	YILDIZ ALTIN K "KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12, ss.1052 - 1068, 2019. 10.12981/mahder.630667
ISNAD	YILDIZ ALTIN, KÜBRA. "KÜLT VE KÜLTÜR ARASINDA: YENİ BİR KÜLT TANIMLAMASINA DOĞRU". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12/28 (2019), 1052-1068. https://doi.org/10.12981/mahder.630667