Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması
Yıl: 2020 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 38 - 67 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31121/tader.691549 İndeks Tarihi: 24-03-2021
Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması
Öz: Ulûmü’l-Kur’ân’ın önemli konularından biri olan muhkem ve müteşâbihin birlikte zikredildiği Âl-i İmrânsûresinin 7. âyetinde ifade edildiğine göre Kur’an’ın bir kısım âyetleri kitabın esasını teşkil eden muhkem, birkısmı da müteşâbihtir. Muhkem âyetlerin delalet ettiği mana açıkça anlaşılırken, müteşâbihler açıkça anlaşılmamaktadır.Kur’ân’da hangi âyetlerin muhkem, hangilerinin müteşâbih olduğunun belirtilmemesi ve müteşâbihâyetlerin farklı yorumlara imkân vermesi tartışmaların temelini oluşturmaktadır. Bu da çeşitli görüşve ekole mensup âlimleri farklı yaklaşımlara yönlendirmektedir. Bu çalışmada Ehl-i sünnet âlimlerindenZürkānî ile İbâzî müfessirlerden Ettafeyyiş’in muhkem ve müteşâbih konusundaki görüşlerinin mukayeselibir tarzda ele alınması amaçlanmaktadır. Araştırmanın temel sorusu Zürkānî’nin ve çağdaşı Ettafeyyiş’inmuhkem ve müteşâbih konusundaki görüşlerinin neler olduğu şeklinde belirlenmiştir. Bu bağlamdaZürkānî’nin Menâhilü’l-irfân’ı, Ettafeyyiş’in Teysîr ve Himyân adlı eserleri mukayeseli olarak incelenmiştir.Zürkānî’nin usûl, Ettafeyyiş’in tefsir kaleme alması, konunun alt başlıklarında farklı hususlara değinmelerinede zemin hazırlamıştır. Araştırma sonucu her iki âlimin muhkem ve müteşâbihle ilgili yaklaşımları benzerolmakla birlikte müteşâbihin tesbit ve te’vîlinde görüşlerinin farklılaştığı anlaşılmıştır. Bu da her iki âliminkendi mezhebi doğrultusunda hareket ettiğini göstermektedir.
Anahtar Kelime: Opinions of Zurkānī and Attafayyish About Muhkam and Mutashābih: A Comparative Study
Öz: According to the 7th verse of the Al-i Imran in which muhkam and mutashābih that are the substantial subjects of the Quranic Sciences (Ulum al-Qur’an) are mentioned together, some verses that constitute the essence of the Qur'an are muhkam and some verses are mutashābih. While the meaning of the muhkam verses is clearly understood, the mutashābih verses are not comprehended fairly. The fact that the verses in the Qur'an are not specified whether they are muhkam and mutashābih and the mutashābih verses allow different interpretations form the basis of the discussions. This leads scholars from different views and schools to different approaches. In this study, it is aimed to examine the views of Zurkānī, one of the Ahl-i sunnah scholars and Attafayyish, one of Ibadi’s commentators, about muhkam and mutashābih in a comparative manner. The main question of the research is determined as what are the views of Attafayyish and his contemporary Zurkānī on the subject of muhkam and mutashābih. In this context, the Zurkānī’s Manahilu’l-irfān and Attafayyish’s Taysīr and Himyān were examined comparatively. Zürkānî's writing of a methodological work and Ettafeyyiş's writing of exegesis also paved the way for them to address different issues in the subtitles of the subject. As a result of the research, it is understood that the approaches of both scholars about muhkam and mutashābih are similar, but their views about mutashābih differ in aspect of determination and interpretation. It also shows that both scholars act in accordance with their school of thoughts.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnavud, vd. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, ts.
- Beyyûd, İbrahim b. Ömer. fî Rihâbi’l-Kur’ân. thk. İsa b. Muhammed Belhâc. 25 Cilt. Gardâye/Cezayir: Matbaatü’l-Arabiyye, 2. Basım, 2006.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîh. thk. Muhammed b. Züheyr b. en- Nâsır. Beyrut: Dâr-u tavkı’n-necât, 1422/2001.
- Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 23. Basım, 2012.
- Durmuş, Zülfikar. “Mu’tezilî Müfessir Zemahşerî’nin Muhkem ve Müteşâbih’e İlişkin Görüşlerinin Analitik İncelenmesi”. Marife Dergisi 3/3 (Kış 2003), 259-273.
- Ebu’l-Havârî, Muhammed b. Havârî el-Umânî. Kitâbu’d-dirâye ve kenzü’l-gınâye ve müntehe’l-gâye ve bülûgu’l-kifâye fî tefsîri hamsimie aye. thk. Muhammed Zenâti Abdurrahman. 2 Cilt. Maskat: Mektebetü’l- İstikâme, 1411/1991.
- Eskikurt, Ayşegül – Çağlayan Altun, Reyhan. “Klasik ve Modern Dönemde Ulûmu’l-Kur’an Çalışmaları Karşılaştırması”. Asos Journal 4/28 (Temmuz 2016), 84-105.
- Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf. Teysîru’t-tefsîr. thk. İbrahim b. Muhammed Talây. 17 Cilt. Cezayir: Dâru’t-Tevfîkıyye, 2011.
- Ettafeyyiş. Himyânü’z-zâd ilâ dâri’l-me‘âd. thk. Abdu’l-hâfız Şelebi. 21 Cilt. Saltanat-ı Umân: Vizâratü’t-Türâsi’l-Kavmî ve’s-Sekâfe. 2. Basım, 1403/1983.
- Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Me‘âni’l-Kur’ân. thk. Ahmed en-Necâtî, v.dğr. 3 Cilt. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, ts.
- Halîlî, Ahmed b. Hamd. Cevâhiru’t-tefsîr envârun min beyâni’t-tenzîl (Cüz’ü hâs). Saltanat-ı Umân: Mektebetü’l- İstikâme, 1425/2004.
- Hizmetli, Sabri. “Ettafeyyiş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/500-501. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
- Hevvârî, Hûd b. Muhakkem. Tefsîru kitâbillâhi’l-azîz. thk. Belhâc b. Saîd Şerîfî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Garbi’l-İslâmî, 1990.
- İbn Ebî Hâtim er-Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Es‘ad et-Tayyib. 10 Cilt. Suudi Arabistan: Mektebetü Mustafa el-Bâz, 3. Basım, 1419.
- İbni Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsüddin. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1419.
- Kindî, Saîd b. Ahmed b. Saîd. et-Tefsîru’l-müyesser. thk. Mustafa b. Muhammed Şerîfî, Muhammed b. Musa Bâbâ‘ammî. 3 Cilt. Saltanat-ı Umân: y.y, 1418/1998.
- Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbu’t-tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM, 2003.
- Mertoğlu, Mehmet Suat. “Zürkânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/579-580. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
- Müslim, Ebü'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi‘u’s-Sahîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyâi'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1955, “İlim”, 1.
- Müttakī, Abdilmelik b. Kadîhân el-Hindî. Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl. thk. Bekrî Hayyânî, Saffet es-Sekkā. 16 Cilt. b.y: Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 1401/1981.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ. el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 18. Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t- Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.
- Önen, Hacı. “İbn Kesir ve Taberî’nin Muhkem-Müteşabih ile İlgili Görüşlerinin Mukayesesi”. EKEV Akademi Dergisi 18/60 (Yaz 2014), 309-320.
- Râzî, Fahreddin. Mefâtîḥu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- San‘anî, Abdurrazzâk. Tefsîru Abdurrazzâk. thk. Mahmûd Abduh. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1419.
- Sebt, Halid b. Osman. Kitâbü Menâhili’l-irfân li’z-Zürkânî; Dirâse ve Takvîm. Kahire: Darü İbn Affan, 2001.
- Subhî es-Sâlih. Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaadet, ts.
- Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 2 Cilt. b.y: el-Heyetü’l-Mısrıyyeti’l-Amme, 1974.
- Syamsuddin, Sahiron. “Muhkem ve Müteşabih: Kur’an’ı Kerim’in 3. Sure 7. Ayeti Hakkında Taberî ve Zemahşerî’nin Yorumları Üzerine Analitik Bir Çalışma”. çev. Yavuz Fırat. Bilimname 5/12 (2007), 201-219.
- Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-Kebîr. thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, 1404/1983.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kurʾân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et- Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1422/2001.
- Vînten, Mustafa b. Nâsır. Arâü’ş-Şeyh Muhammed b. Yusuf Ettafeyyiş el-Akadiyye. Gardâye: el- Matba‘at’ül-Arabiyye, 1996.
- Yayla, Mansur. “Sünnî-Şiî Geleneğinde Muhkem ve Müteşâbih Olgusu -İbn Âşûr ve Tabâtabâî Örneği-”. İlahiyat Akademi 10 (Aralık 2019), 107-144.
- Yeşilyurt, Temel. “Ru’yetullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/311-314. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
- Yıldız, İbrahim. Kur’ân İnsan ve Yanılgı. Bursa: Emin Yayınları, 2019.
- Zerkeşî, Bedreddîn. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1957.
- Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Nevvâf el-Cerrâh. 2 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 2008.
| APA | altun f, Çağlayan Altun r (2020). Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. , 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| Chicago | altun fatih,Çağlayan Altun reyhan Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. (2020): 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| MLA | altun fatih,Çağlayan Altun reyhan Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. , 2020, ss.38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| AMA | altun f,Çağlayan Altun r Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. . 2020; 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| Vancouver | altun f,Çağlayan Altun r Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. . 2020; 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| IEEE | altun f,Çağlayan Altun r "Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması." , ss.38 - 67, 2020. 10.31121/tader.691549 |
| ISNAD | altun, fatih - Çağlayan Altun, reyhan. "Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması". (2020), 38-67. https://doi.org/10.31121/tader.691549 |
| APA | altun f, Çağlayan Altun r (2020). Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. Tefsir Araştırmaları Dergisi, 4(1), 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| Chicago | altun fatih,Çağlayan Altun reyhan Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. Tefsir Araştırmaları Dergisi 4, no.1 (2020): 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| MLA | altun fatih,Çağlayan Altun reyhan Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. Tefsir Araştırmaları Dergisi, vol.4, no.1, 2020, ss.38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| AMA | altun f,Çağlayan Altun r Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. Tefsir Araştırmaları Dergisi. 2020; 4(1): 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| Vancouver | altun f,Çağlayan Altun r Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması. Tefsir Araştırmaları Dergisi. 2020; 4(1): 38 - 67. 10.31121/tader.691549 |
| IEEE | altun f,Çağlayan Altun r "Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması." Tefsir Araştırmaları Dergisi, 4, ss.38 - 67, 2020. 10.31121/tader.691549 |
| ISNAD | altun, fatih - Çağlayan Altun, reyhan. "Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması". Tefsir Araştırmaları Dergisi 4/1 (2020), 38-67. https://doi.org/10.31121/tader.691549 |
