Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 151 - 181 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16985/mtad.660163 İndeks Tarihi: 30-03-2021

KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944)

Öz:
Türkiye bulunduğu coğrafî konum itibarıyla deprem kuşağında yer almaktadır. Yüzyıllardan beri depremler olmakta, maddî ve manevî zararlar vermektedir. Özellikle Kuzey Anadolu fay hattında bulunan şehirler bu depremlerden etkilenmektedir. 21 Kasım 1939 Tercan (Erzincan) Depremi ile başlayan felaketler, 26-27 Aralık 1939 Erzincan Depremi ile devam etmiştir. Türkiye’yi sarsan 1939 Erzincan Depremi’nin etkileri, Karadeniz’de de hissedildi. Bu büyük deprem, Karadeniz’de Trabzon, Tokat, Samsun, Amasya, Ordu ve Giresun şehirlerinde etkili oldu. Deprem sonrasında çeşitli tedbirler alındı. Millî Yardım Komitesi kurularak deprem bölgelerinde faaliyetlerde bulunuldu. Çeşitli şehirlerde bulunan yardım komiteleri, Kızılay ve halkevleri aracılığı ile yardımlar toplanıyordu. Millî yardım komitelerinin dışında valilerin başkanlığında ayrı komisyonlar da kuruldu. Depremzedeler için özellikle Trabzon, Samsun, Zonguldak, Rize ve Çorum’da yardımlar yapıldı. Bu yardımlar yapılırken depremzedeler için kararnameler çıkartıldı. Aynı zamanda depremzedeler yararına kullanılmak için bütçeler tahsis edildi. Deprem sonrası radyo ve yazılı basında halkı yardıma teşvik için yazılar çıkmaktaydı. 1939’da yaşanan depremin ardından 1944 yılına kadar çeşitli depremler olmuştur. Çalışmamızda Karadeniz’e etkileri olan depremlerdeki zayiat ve yardımlar, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ve yerel gazetelere göre incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

EARTHQUAKES AND AIDS IN THE BLACK SEA (1939-1944)

Öz:
Turkey is located in seismic belt as a result of its geographical position. For centuries earthquakes have been occurring in this area and this causes material and non-material casualties. Especially the cities located on the North Anatolian Fault Line are influenced by these earthquakes. Disasters started with 21st of November 1939 Tercan (Erzincan) Earthquake and continued with 26-27th of December 1939 Erzincan Earthquake. Effects of 1939 Erzincan Earthquake were felt not only in Erzican but also in the Black Sea area. This major earthquake had been influent in cities Trabzon, Tokat, Samsun, Amasya, Ordu and Giresun at the Black Sea. After earthquake some precautions have been taken. National Aid Committee had been established and made some operations at earthquake areas. Aid Committees being found in several cities, get reliefs over The Red Crescent and Community Centers. Apart from the National Aid Committees, separate commissions were formed under the presidency of the governors. Some aids were made for the earthquake victims, especially in Trabzon, Samsun, Zonguldak, Rize and Çorum. This assistance was removed while the decree for earthquake victims. At the same time, budgets were removed for use in the name of earthquake victims. During these aids some decrees had been published for the earthquake victims. After earthquake at radio and at printed press articles encouraging people to help were published. After the earthquake that occured in 1939, several earthquakes occured untill 1944. In our study, casualties and aids in earthquakes having effects on the Black Sea were examined according to the Repuclic of Turkey Prime Ministry Republic Archive and local newspapers.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BCA; 30-10-0-0; 118-827-33, 08 Aralık 1939.
  • BCA; 30-10-0-0; 118-827-34, 27 Aralık 1939.
  • BCA; 490-1-0-0; 1586-473-1, 27 Aralık 1939.
  • BCA; 30-10-0-0; 119-843-5, 28 Aralık 1939.
  • BCA; 30-10-0-0; 119-844-11, 01 Ocak 1940.
  • BCA; 490-1-0-0; 1583-452-2, 16 Ocak 1940.
  • BCA; 490-1-0-0; 1585-468-1, 17 Ocak 1940.
  • BCA; 30-1-0-0; 121-769-1, 1939.
  • BCA; 30-18-1-2; 92-71-9; 17 Temmuz 1940.
  • BCA; 490-1-0-0; 998-855-1, 18 Mart 1943.
  • BCA; 490-1-0-0; 272-1089-1, 31 Aralık 1943.
  • BCA; 490-0-0; 5-22-5, 8 Şubat 1940.
  • BCA; 30-18-1-2; 104-6-15.
  • BCA; 30-18-1-2; 104-5-7.
  • BCA; 30-18-1-2; 103-74-13.
  • BCA; 30-18-1-2; 104-16-13.
  • BCA; 30-18-1-2; 101-18-15, 22 Mart 1943.
  • BCA; 30-18-1-2; 104-3-21.
  • BCA; 490-1-0-0; 1586-472-1, 4 Ocak 1940
  • BCA; 490-1-0-0; 1583-457-2.
  • BCA; 30-18-1-2; 95-46-10.
  • BCA; 30-18-1-2; 94-32-20.
  • BCA; 30-18-1-2; 95-63-2.
  • BCA; 30-10-00-00; 119-846-12-2, 27 Eylül 1940.
  • BCA; 30-18-1-2; 104-16-13.
  • BCA; 30-10-00-00; 120-849-18.
  • BCA; 30-10-00-00; 120-849-15, 19 Ağustos 1943.
  • BCA; 490-1-0-0; 1586-472-1, 15 Şubat 1944.
  • BCA; 30-18-1-2; 102-56-3.
  • BCA; 30-10-00-00; 120-849-16, 1 Şubat 1944.
  • BCA; 30-10-00-00; 120-849-18, 7 Şubat 1944.
  • BCA; 51-0-0-0; 4-30-6, 8 Mart 1944.
  • BCA; 30-10-00-00; 120-850-4, 9 Mart 1944.
  • BCA; 490-1-0-0; 1586-472-1.
  • BCA; 30-18-1-2; 105-26-17.
  • BCA; 30-18-1-2; 105-42-3.
  • “Adapazarı Felaketzedelerine 1639 Lira 75 Kuruş Toplandı”, Yeniyol, 14 Temmuz 1943.
  • “Afetlere Karşı Korunma Tedbirleri Alınacak”, Yeniyol, 21 Ağustos 1943.
  • “Erbaa’da Sarsıntıdan”, Yeniyol, 26 Aralık 1942.
  • “Erzincan’da Zelzele”, Yeniyol, 25 Kasım 1939.
  • “Felaketzedeler Menfaatine Maç”, Yeniyol, 17 Ocak 1940.
  • “Felaketzedeler Menfaatine Yapılan Futbol Maçları”, Yeniyol, 26 Ocak 1940.
  • “Felaketzedelere Trabzon’un Eşya ve Para Yardımı”, Yeniyol, 10 Ocak 1940.
  • “Felaketzedelere Yardım Komisyonu. Evleri Yıkılanlara Para Verildi”, Yeniyol, 31 Ocak 1940.
  • “Felaketzedelere Yardım Komisyonu Teşkil Edildi”, Yeniyol, 17 Ocak 1940.
  • “Felaketzedelere Yardım Ordu ve Giresun’a Tekrar Yiyecek ve Giyecek Eşya Sevkedildi”, Yeniyol, 17 Ocak 1940.
  • “Felaketzedelere Yardım”, Yeniyol, 26 Ocak 1940.
  • “Gece Şiddetli Üç Zelzele Oldu”, Yeniyol, 27 Aralık 1939.
  • “Gerede’de Yer Depremi Zayiatı Fazlalaştı!...”, Yeniyol, 5 Şubat 1944. “Maçka’da Felaketzede Yardımı”, Yeniyol, 3 Ocak 1940.
  • “Maçkada Felaketzedelere Yardım”, Yeniyol, 13 Ocak 1940. “Muhterem Trabzon Halkına”, Yeniyol, 30 Aralık 1939.
  • “Nakdî Yardım 28.306 Lira Eşya Mikdarı İse 16.914 Parça Teberruat Devam Etmektedir. Valimiz Gazetemize Beyanatı”, Yeniyol, 26 Ocak 1940.
  • “Sivas’a Şimdilik 10.000 Lira Çıkarıldı”, Yeniyol, 2 Ocak 1940.
  • “Sürmene’de Felaketzedelere Yardım”, Yeniyol, 6 Ocak 1940.
  • “Valimizin Beyanatı”, Yeniyol, 26 Ocak 1940.
  • “Vatandaş Şefkati”, Yeniyol, 26 Aralık 1942.
  • “Yer Sarsıntısı Felaketi”, Yeniyol, 30 Kasım 1943.
  • “Yine Yer Sarsıntısı Felaketi”, Yeniyol, 2 Şubat 1944.
  • “Yurdun Birçok Yerlerinden Zelzele Oldu. Kızılay Felaket Yerlerine Yardıma Koştu”, Yeniyol, 31 Temmuz 1940.
  • “Zelzele Felaketi”, Yeniyol, 13 Ocak 1940.
  • “Zelzele Felaketi”, Yeniyol, 23 Haziran 1943.
  • “Zelzele Felaketzedelerine Maçka’da Yardım”, Yeniyol, 29 Aralık 1943.
  • “Zelzele Felaketzedelerine Yardım Faaliyeti”, Yeniyol, 3 Temmuz 1943.
  • “Zelzele Felaketzedelerine Yardım”, Yeniyol, 7 Temmuz 1943.
  • “Zelzele”, Yeniyol, 25 Aralık 1943.
  • Tarakçıoğlu, R., “Zelzele Felaketzedelerine Karşı Trabzon’da Hamiyet Müsabakası”, Yeniyol, 2 Ocak 1940.
  • “Yer Sarsıntısı”, Yeşilgireson, 26 Aralık 1942.
  • “Zelzeleden Felakete Uğrayanlar İkinci Defa Yardım Edenler”, Rize, 10 Şubat 1941.
  • “Zelzeleden Felakete Uğrayanlara Yardım Edenler”, Rize, 13 Aralık 1940.
  • Atlı, Cengiz, “1939 Erzincan Depreminde İngilizlerin Yardımları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VII/34, s. 247-255.
  • Bulut, Ümit, Cumhuriyet Dönemi Depremlerin Basına Yansıması (1923-1983), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2017.
  • Haçin, İlhan, “1939 Erzincan Büyük Depremi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 88, (Mart 2014), s. 37-69.
  • İstanbul Kandilli Rasathanesi 1939 (Ekim, Kasım, Aralık) Meteoroloji, Sismoloji ve Mıknatıs Rasatları, İstanbul 1945.
  • Köksal, Ülkü, “Trabzon Hilal-i Ahmer (Kızılay) Cemiyeti (1918-1950)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 22, (2017), s. 161-208.
  • Özçelik, Fatih, “1944 Bolu-Gerede Depremi ve Sonuçları”, Akademik İncelemeler Dergisi, XII/2, (2017), s. 91-113.
  • Sakal, Fahri, “Tek Parti Devrinde Samsun’da Tabii Afetler”, Studies of The Ottoman Domain, V/8, (Şubat 2015), s. 1-20.
  • Sümertaş, Burhan, “Mehmed Şerefeddin Yaltkaya’nın (1879-1947) Târîh-i Kur’ân-ı Kerîm’i Üzerine Bir Değerlendirme”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39, Erzurum, (2013), s. 337-362.
  • Tekeli, İlhan – İlkin Selim, Savaşın İçinden Geleceğine Yönelen İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, III, İletişim Yayıncılık, İstanbul 2014.
  • Tekinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
  • Tosik Dinç, Fadime “Ulus Gazetesine Göre 1939 Erzincan Depremi”, Diyalektolog Ulusal Bilimler Dergisi, 13, (Kış 2016), s. 1-21.
  • Tuğluoğlu, Fatih, “1939 Büyük Anadolu Zelzelesi ve Erzincan Vilayetinde Yardım Faaliyetleri”, History Studies, VII/4, (December 2015), p. 113-136.
  • Unat, Kadri, “1943 Adapazarı-Hendek Depremi ve Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 63, (Güz 2018), s. 365-385.
  • Üzen, İsmet, “1939 Erzincan Depreminin Tokat’taki Yansımaları”, Karadeniz Araştırmaları, 27, (Güz 2010), s. 89-104.
  • Atlı, Cengiz, “Türk Siyasi Hayatının Ardında Kalan İsim: Mustafa Abdulhalik Renda”, History Studies, V/5, (September 2014), p. 31-50. http://www.historystudies.net/dergi/tar201512b919d.pdf [Erişim tarihi: 03.03.2019].
  • “Peyik depremi Yozgat’tan ne götürdü?”, İleri Gazetesi, 2 Ağustos 2010. http://www.ilerigazetesi.com.tr/ guncel/peyik-depremi-yozgattan-ne-goturdu-h682.html [Erişim tarihi: 20.12.2018].
  • “Türkiye’de Diri Fay Sistemleri ve Depremsellik”, https://deprem.afad.gov.tr/depremdetay?eventID=409896 [Erişim tarihi: 17.01.2019].
  • Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/ [Erişim tarihi 29.01.2018].
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, “Ord. Prof. Dr. Mehmet Şerafeddin Yaltkaya”, https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/ Person/PresidentDetail/26/ord-prof-dr-mehmet-serafeddin-yaltkaya [Erişim tarihi: 25.02.2019].
  • “Zonguldak bomba üstünde”, Halkpostası, http://www.halkpostasi.com/zonguldak-bomba-ustunde-n-1338. aspx [Erişim tarihi: 20.04.2016].
  • http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/ [Erişim tarihi 26.01.2019].
  • T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığı, “Deprem Nedir?”, https://www.afad.gov.tr/tr/4379/Deprem-Nedir [Erişim tarihi: 02.02.2019].
  • TBMM,https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc021/karartbmmc021/karartbmmc02101164.pdf [Erişim tarihi: 30.01.2019].
  • Trabzon Valiliği, “Cumhuriyet Dönemi Valileri”, http://www.trabzon.gov.tr/kurumlar/trabzon.gov.tr/ eskivaliler/cumhuriyetsonrasi1.pdf [Erişim tarihi: 24.02.2019].
  • Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük, bk. http://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi: 27.06.2019].
  • Yılmaz, Ali, Kemalettin Şahin ve M. Hazım Şahin, “Depreme Bağlı Yeri Değiştirilen Bir Şehir: Erbaa, Tokat”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VI/24, s. 414-425. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt6/cilt6sayi24_pdf/yilmaz_ali_kemalettinsahin.pdf [Erişim tarihi: 26.06.2019].
APA ERAY BIBER T (2019). KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). , 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
Chicago ERAY BIBER TUGBA KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). (2019): 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
MLA ERAY BIBER TUGBA KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). , 2019, ss.151 - 181. 10.16985/mtad.660163
AMA ERAY BIBER T KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). . 2019; 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
Vancouver ERAY BIBER T KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). . 2019; 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
IEEE ERAY BIBER T "KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944)." , ss.151 - 181, 2019. 10.16985/mtad.660163
ISNAD ERAY BIBER, TUGBA. "KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944)". (2019), 151-181. https://doi.org/10.16985/mtad.660163
APA ERAY BIBER T (2019). KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 6(2), 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
Chicago ERAY BIBER TUGBA KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi 6, no.2 (2019): 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
MLA ERAY BIBER TUGBA KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.151 - 181. 10.16985/mtad.660163
AMA ERAY BIBER T KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 6(2): 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
Vancouver ERAY BIBER T KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 6(2): 151 - 181. 10.16985/mtad.660163
IEEE ERAY BIBER T "KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944)." Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 6, ss.151 - 181, 2019. 10.16985/mtad.660163
ISNAD ERAY BIBER, TUGBA. "KARADENİZ’DE DEPREMLER VE YARDIMLAR (1939-1944)". Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi 6/2 (2019), 151-181. https://doi.org/10.16985/mtad.660163