Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği
Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 11 - 27 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-04-2021
Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği
Öz: Toplumlar, tarih boyunca çeşitli nedenlere bağlı olarak birbirleriyle temaskurmuştur. Ticaret, savaş, göç vb. yollarla sağlanan temasların sonuçları ensomut şekliyle dilde görülür. Türkçe tarihte birçok farklı dille karşılaşmıştır.Çince, Sanskritçe gibi komşu dillerle başlayan ilişkiler; yaşanan sosyokültüreldeğişimlerin neticesi olarak önce İran dilleri ve Arapçayla; ardından Rumca,İtalyanca, Fransızca gibi Batı dilleriyle sürmüştür. XX. asırda ise siyasi veekonomik sebeplerle Rusça ve İngilizceyle teması olmuştur. Bugün popülerkonulardan biri de Türkiye Türkçesinde İngilizce ve Fransızca kelimelerinkullanımında görülen artıştır. Konuşma dilinde ve iş yeri adlarındakarşılaşılan artış, rahatsız edici boyuttadır. Bu çalışma, Batı kökenlisözcüklerin standart dildeki durumunu görmek amacıyla yapılmıştır. Bununiçin çoksatan bir roman seçilmiştir: Kuşlar Yasına Gider (Hasan Ali Toptaş,2019). Çalışmada belgesel tarama yöntemi kullanılmıştır. Eserde 10 dilden 391çeşit kelime vardır. Bunlar toplam 1240 kez geçmiştir. Alıntıların romandakitoplam kelime sayısı içindeki oranı 0,0266’dır. İlk sırada Fransızca kökenlisözcükler vardır (%70). İngilizceden alınma sözcükler, beklenenin aksine,azdır (%2). Örneklerin neredeyse tamamı kültür (ihtiyaç) alıntısıdır. Metindeözgün biçimiyle yazılmış alıntı yoktur. Alıntılanan sözcüklerin çoğu isimtüründendir.
Anahtar Kelime: In The Context Of Language Contact Western Original Words In Popular Turkish Novels: Example Of Kuşlar Yasına Gider
Öz: All societies have been involved in various kinds of relationships throughout history. Results of the contacts, which are established by means of trade, war, migration are seen openly in the language. Throughout history, Turkish language has been interacting with many languages. The relationship between the Turkish people and their neighbours (Chinese, Sanskrit, etc.) begins with Arabic and Iranian languages, followed by Greek, Italian, French etc., depending on the sociocultural changes experienced by the Turks. In the 20th century, the direction of relations shifted to Russian and English for political and economic reasons. Today, one of the popular topics is increase in the usage of English and French words in Turkish. The increase in the spoken language and workplace names is disturbing. This study is carrying out to see the status of West original words in the standard language through a popular novel. For this, a bestselling novel is chosen: Kuşlar Yasına Gider (Hasan Ali Toptaş, 2019). Documentary scanning method is used in the study. There are 391 kinds of words in 10 languages in the work. These have passed a total of 1240 times. The rate of quotations in the total number of words is 0,0266. French origin words are in the first place (70%). Contrary to expectations, words taken from English are few (2%). Almost all of the examples are cultural quotes. There is no excerpt written in its original form in the text. Most of the loan words are noun.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Adamović, Milan (2009), Floransalı Filippo Argenti’nin Notlarına Göre 16. Yüzyıl Türkçesi, Çev.: Aziz Merhan, Ankara: TDK Yayınları.
- Ahmed Hamdi (1325), Lugât-ı Ecenebiyye, Trabzon: Serasi Matbaası.
- Ahmed İhsan (1313), “âtıfet-i Seniyye-i Hazret-i Pâdişâhî ve Tedâvî-i Mecruhîn-i Askeriyyede Röntgen Şu’aâtı”, Servet-i Fünûn, No 326 (29 Mayıs 1313/10 Haziran 1897), s. 210-211.
- Akyıldız, Ali (2007), “Para”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34. C, s. 163-166.
- Ayverdi, İlhan (2011), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 4. bs. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
- Ar, Mustafa Selçuk (1944), “Çivi Yazılı Kaynaklara Göre Türkçe-Etice-Hurrice Arasındaki Bağlar Üzerinde Yeni Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C II, S 4, s. 633-639.
- Aydın, İbrahim Hakkı (2005), “Molla Fenârî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 30. C, s. 245-247.
- Birecik, Fahrünnisa (2003), “Tütün Kâğıdı”, Tütün Kitabı (Editör: Emine Gürsoy-Naskali), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Boz, Erdoğan (2011), Çağdaş Türkçe Sözlüklerde Batı Kökenli Sözcüklerin Köken Dili ve Biçimi Sorunu,” Sözlükbilimi Yazıları, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Buran, Ahmet (2001), “Yabancı Diller Karşısında Türkçe”, Türk Yurdu, S 162-163, s. 79-82.
- Ceylan, Ömür (2007), Kuşlar Divanı Osmanlı Şiir Kuşları, 2. bs, İstanbul: Kapı Yayınları.
- Cin, Ali (2012), Süheyl ü Nev-bahâr, Konya: Eğitim Yayınevi.
- Clauson, Gerard (2002), Studies in Turkic and Mongolic Linguistics, Routledge Curzon: London and New York.
- Çağbayır, Yaşar (2007), Ötüken Türkçe Sözlük, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Devellioğlu, Ferit (1958), Türk Argosu, Ankara: TDK Yayınları.
- Doğan, Mehmet (2011), Doğan Büyük Türkçe Sözlük, 23. bs., Ankara: Yazar Yayınları.
- Eker, Süer (2009), “Dil temasları, Dil Politikaları ve Türk Dillerinde Çeşitlenme”, Türk Dili El Kitabı, ed.: Mustafa Durmuş, Ankara: Grafiker Yayınları.
- Eker, Süer (2010a), “Türkçe-Farsça Dil İlişkilerinde Anlam Kopyaları Üzerine Notlar”, Sosyoloji Yazıları I, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Eker, Süer (2010b), “Orhon Yazıtları: İran dilleriyle İlk Temaslar ve Benzer Birkaç Öge Üzerine”, III. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1. Cilt, s. 321-332.
- Ercilasun, Ahmet Bican (2007), “Türkçenin En Eski Komşuları”, Makaleler, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Erdal, Marcel (2004), “Türkçenin Hurrice’yle Paylaştığı Ayrıntılar”, V. Uluslararası Türk Kurultayı Bildirileri I, Ankara: TDK Yayınları.
- Eren, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, 2. bs., Ankara: Bizim Büro Ofset. Halaçoğlu, Yusuf (1981), “Osmanlı İmparatorluğunda Menzil Teşkilatı Hakkında Bazı Mülahazalar”, Osmanlı Araştırmaları II, s. 123-132.
- Karaağaç, Günay (1997), “Alıntı Kelimeler Üzerine Düşünceler”, Türk Dili, S 552, s. 499-510.
- Karaağaç, Günay (2015), Türkçenin Alıntılar Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Kahraman, Seyit Ali (2011), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 8. Kitap 2. Cilt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kiremit, Mehmet (1999), Mir’âtü’l-Memâlik (Seydi Ali Reis), Ankara: TDK Yayınları.
- Önler, Zafer (1999), Celâlüddin Hızır (Hacı Paşa) Müntahab-ı Şifâ II Sözlük, İstanbul: Simurg Yayıncılık.
- Özön, Mustafa Nihat (1962), Türkçe Yabancı Kelimeler Sözlüğü, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
- Öztürk, Mürsel ve Örs, Derya (2009), Burhân-ı Katı (Mütercim Asım Efendi), Ankara: TDK Yayınları.
- Róna-Tas, András (2013), Türkolojiye Giriş, çev.: İsa sarı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Sarı, Mustafa (2008), Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi, Ankara: TDK Yayınları.
- Sezgin, Fatin (1993), Dil ve Edebiyatta İstatistik ve Bilgisayar Uygulamaları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Sezgin, Fatin (1999), “Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Tarih İçindeki Seyri” Osmanlı, (Editör: Güler Eren), C 4, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Sezgin, Fatin (2019), Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yoğunluğu, 2. bs., Ankara: TDK Yayınları.
- Şemsettin Sami (1317), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası.
- Şimşek, Yakup (2019), “Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban Romanında Batı Kökenli Sözcükler”, Dede Korkut, C 8, S 20, s. 180-201.
- Tansel, Fevziye Abdullah (1967), Namık Kemal’in Mektupları I, Ankara: TTK Yayınları.
- Tietze, Andreas (2002), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, 1. Cilt, İstanbul-Wien: Simurg.
- Tietze, Andreas (2009), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, 2. Cilt, Wien: OAW.
- Tietze, Andreas (2018a), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, 5. Cilt, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
- Tietze, Andreas (2018b), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, 6. Cilt, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
- Toparlı, Recep (2000), Lehce-i Osmânî, (Ahmet Vefik Paşa), Ankara: TDK Yayınları.
- Toptaş, Hasan Ali (2019), Kuşlar Yasına Gider, 69. bs., İstanbul: Everest Yayınları.
- Tulum, Mertol (2011), 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: TDK Yayınları.
- Tuna, Osman Nedim (1997), Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ile Türk Dili’nin Yaşı Meselesi, Ankara: TDK Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (1945), Türkçe Sözlük, 1. bs., Ankara: TDK Yayınları.
- Türk Dil Kurumu, (2009), Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-VI, 3. bs.. Ankara, TDK Yay.
- Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, 11. bs., Ankara: TDK Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (2015), Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
- Uysal, İdris Nebi (2013), Üss-i İnkılap (Ahmet Mithat Efendi), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ünver, İsmail (1991), “Yabancı Diller Etkisinden Kurtarılamayan Türkçemiz”, Türk Dili, S 470, s. 77-79.
| APA | UYSAL İ (2020). Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. , 11 - 27. |
| Chicago | UYSAL İDRİS NEBİ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. (2020): 11 - 27. |
| MLA | UYSAL İDRİS NEBİ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. , 2020, ss.11 - 27. |
| AMA | UYSAL İ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. . 2020; 11 - 27. |
| Vancouver | UYSAL İ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. . 2020; 11 - 27. |
| IEEE | UYSAL İ "Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği." , ss.11 - 27, 2020. |
| ISNAD | UYSAL, İDRİS NEBİ. "Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği". (2020), 11-27. |
| APA | UYSAL İ (2020). Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 29(29), 11 - 27. |
| Chicago | UYSAL İDRİS NEBİ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 29, no.29 (2020): 11 - 27. |
| MLA | UYSAL İDRİS NEBİ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, vol.29, no.29, 2020, ss.11 - 27. |
| AMA | UYSAL İ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 29(29): 11 - 27. |
| Vancouver | UYSAL İ Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 29(29): 11 - 27. |
| IEEE | UYSAL İ "Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği." TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 29, ss.11 - 27, 2020. |
| ISNAD | UYSAL, İDRİS NEBİ. "Dil İlişkileri Bağlamında Popüler Türk Romanlarındaki Batı Kökenli Kelimeler: Kuşlar Yasına Gider Örneği". TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 29/29 (2020), 11-27. |
