AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”

COBUTOĞLU, Serap Aslan

AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”

Serap Aslan COBUTOĞLU (Çankırı Karatekin Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü)

Türklük Bilimi Araştırmaları

22 5

Yıl: 2019 Cilt: 1 Sayı: 45 Sayfa Aralığı: 11 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-04-2021

AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”

Öz:

Tarih boyunca Kafkasya üzerinde büyük devletlerarasındakihâkimiyet mücadelesinin hiç eksilmediği görülür. Tanzimat dönemi yazarlarından Ahmet Mithat Efendi de bazı eserlerinde bu mücadelenin 19.yüzyıldaki görünümüne göç olgusu etrafında okuru tanık kılar. Kafkasya’nın tarih boyunca büyük devletlerin dikkatini çeken bir coğrafyada olduğu bilinciyle konuya yaklaşan yazarın romanlarındaki göç olgusunun,coğrafi uzantılarıyla beraber tarihî, siyasi, beşerî, kültürel, etnik ve ekonomik yönünün açığa çıkarılması bu çalışmanın amaçları arasındadır. Buçerçevede çalışmada Ahmet Mithat Efendi’nin (1844-1912) Kafkasya’yıkonu alan Kafkas (1878) ve Gürcü Kızı Yahut İntikam (1888) romanlarıüzerinden göç olgusu, bir huzursuzluk ve yer değiştirme problemi etrafında incelenmiş, asırlar ötesinden yurt edinilen Kafkas coğrafyasındaki özgürlük-sürgünlük öyküsü, tarihî, siyasi, ekonomik ve kültürel cepheleriyleortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelime:

The Geography of Migration in Ahmet Mithat Efendi’s Novels: From the Freedom to the Exile “Caucasia”

Öz:

Throughout history, the struggle for dominance among the great states on the Caucasus has never diminished. Ahmet Mithat Efendi (1844-1912), a writer of the Tanzimat period, presents the appearance of this struggle in the 19th century in some of his works around the migration phenomenon. The purpose of this study is to expose the historical, political, human, cultural, ethnic and economic aspects of the immigration phenomenon of the author’s novels along with their geographical extensions. In this framework, the phenomenon of migration through the novels of Kafkas (1878) and Gürcü Kızı Yahut İntikam (1888) about the Caucasia by Ahmet Mithat Efendi were examined around a problem of restlessness and displacement and a story of freedom-exile in the Caucasus geography with its political, economic and cultural fronts.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahmet Mithat Efendi (2000), Çengi/Kafkas/Süleyman Muslî, (Haz. Erol Ülgen, Fatih Andı), TDK Yay., Ankara.
Ahmet Mithat Efendi (2003), Haydut Montari/Diplomalı Kız/Gürcü Kızı Yahut İntikam/Rikalda Yahut Amerika’da Vahşet Âlemi, (Haz. Erol Ülgen, Fatih Andı, Kâzım Yetiş), TDK Yay., Ankara.
Ahmet Mithat Efendi (2002), Menfa (Sürgün Hatıraları), (Haz. Handan İnci), Arma Yay., İstanbul.
ASLAN, Cahit, “Bir Soykırımın Adı 1864 Büyük Çerkes Sürgünü”, 1-33, http://www.oguzyurdu.net/arastirma/birsoykiriminadi.pdf, (Erişim: 20. 06. 2014).
ASLAN COBUTOĞLU, Serap (2014), Ahmet Midhat Efendi’nin Romanlarında Edebiyat Coğrafyası: Karadeniz ve Çevresi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
AYTAÇ, Ömer (2006), “Mekân(ın) Sosyolojisi: Toplumsalın Yeniden Kuruluşu”, Sosyoloji ve Coğrafya, (Haz. Ertan Eğribel, Ufuk Özcan), Kızılelma Yay., İstanbul, s. 876-895.
BAYDAR, Mustafa (1954), Ahmet Midhat Efendi Hayatı Sanatı Eserleri, Varlık Yay., İstanbul.
BERKOK, İsmail (1958), Tarihte Kafkasya, İstanbul Mat., İstanbul.
BERZEG, Nihat (2006), Çerkesler Kafkas Sürgünü: Vatansız Bırakılan Bir Halk, Chiviyazıları Yay., İstanbul.
BİLGE, Sadık M. (2012), Osmanlı Çağında Kafkasya 1454-1829, Kitabevi Yay., İstanbul.
BİLGİN, Nuri, “Sosyal Düşüncede Kent Kimliği”, idealkent, S. 3, Mayıs 2011, s. 20- 47.
Cevdet Kudret (1962), Ahmet Midhat, TDK Yay., Ankara.
DEMİR, Ali F. (2003), Türk Dış Politikası Perspektifinden Güney Kafkasya, Bağlam Yay., İstanbul.
DERVİŞCEMALOĞLU, Bahar (2012), “Anlatıda Mekân”, Yeni Türk Edebiyatı, S. 5, s. 67-86.
ENGİNÜN, İnci (2000), “Edebiyatımızda Rus Tipleri”, Araştırmalar ve Belgeler, Dergâh Yay., İstanbul, s. 313-321.
ERİKLİ, Fırat (2013), “Rusya Almanları Almanya’dan Orta Asya’ya ve Sibirya’ya”, TDD, S. 2/2, s. 375-396.
ERKAN, Aydın O. (1999), Tarih Boyunca Kafkasya, Chiviyazıları Yay., İstanbul.
ERKAN, Süleyman (1996), Kırım ve Kafkasya Göçleri 1878-1908, KATÜ Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay., Trabzon.
ESEN, Nüket (2003), “Ahmet Midhat: Hayat, Külliyat”, Türklük Bilgisi Araştırmaları, C. 27, S. 2, s. 127-131.
GÖKÇE, Cemal (1979), Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya Siyaseti, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı Yay., İstanbul.
KARPAT, Kemal (2004), “21 Mayıs Konferansı”, Nart, S. 37, s. 12-14.
KARPAT, Kemal (2010), Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, (Çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yay., İstanbul.
TÜBAR XLV / 2019-Bahar / Dr. Öğr. Üyesi Serap ASLAN COBUTOĞLU
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1993), Osmanlılar’ın Kafkasya Ellerini Fethi (1451- 1590), TTK Yay., Ankara.
KING, Charles (2008), Karadeniz, (Çev. Zülal Kılıç), Kitap Yay., İstanbul.
McCARTHY, Justin (2012), Ölüm ve Sürgün Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821-1922), (Çev. Fatma Sarıkaya), TTK Yay., Ankara.
MUHAMMEDOĞLU, Aliyev S. vd. (2001), “Kafkasya”, DİA, S. 24, s. 157-162.
OKAY, Orhan (2008), Batı Medeniyeti Karşısında Ahmed Midhat Efendi, Dergâh Yay., İstanbul.
ÖZDEMİR, Fatih (2009), Türk Romanında Ruslar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
ÖZTUNA, Yılmaz (1986), Osmanlı Devleti Tarihi, C. 2, Faisal Finans Kurumu Yay., İstanbul.
PAPŞU, Murat (2004), Vatanından Uzaklara Çerkesler, Chiviyazıları Yay., İstanbul.
PARLATIR, İsmail (1987), Tanzimat Edebiyatında Kölelik, TTK Yay., Ankara.
POROS, Maritsa V. vd. (2017), Göç Meselesinde Temel Kavramlar, Hece Yay., Ankara.
RADO, Şevket (1986), Ahmet Midhat Efendi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
SAYDAM, Abdullah (1997), Kırım ve Kafkas Göçleri, 1856-1876, TTK Yay., Ankara.
SPENCER, Edmund (2014), Türkiye, Rusya, Karadeniz ve Çerkezistan, (Çev. Dilek Cenkçiler), TTK Yay., Ankara.
TAVKUL, Ufuk (2002), Etnik Çatışmaların Gölgesinde Kafkasya, Ötüken Yay., İstanbul.
TAVKUL, Ufuk (2009), Kafkasya’da Kültürel Etkileşim, TDK Yay., Ankara.

APA	COBUTOĞLU S (2019). AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. , 11 - 26.
Chicago	COBUTOĞLU Serap Aslan AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. (2019): 11 - 26.
MLA	COBUTOĞLU Serap Aslan AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. , 2019, ss.11 - 26.
AMA	COBUTOĞLU S AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. . 2019; 11 - 26.
Vancouver	COBUTOĞLU S AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. . 2019; 11 - 26.
IEEE	COBUTOĞLU S "AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”." , ss.11 - 26, 2019.
ISNAD	COBUTOĞLU, Serap Aslan. "AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”". (2019), 11-26.

APA	COBUTOĞLU S (2019). AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 1(45), 11 - 26.
Chicago	COBUTOĞLU Serap Aslan AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. Türklük Bilimi Araştırmaları 1, no.45 (2019): 11 - 26.
MLA	COBUTOĞLU Serap Aslan AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. Türklük Bilimi Araştırmaları, vol.1, no.45, 2019, ss.11 - 26.
AMA	COBUTOĞLU S AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2019; 1(45): 11 - 26.
Vancouver	COBUTOĞLU S AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2019; 1(45): 11 - 26.
IEEE	COBUTOĞLU S "AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”." Türklük Bilimi Araştırmaları, 1, ss.11 - 26, 2019.
ISNAD	COBUTOĞLU, Serap Aslan. "AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA GÖÇ COĞRAFYASI: ÖZGÜRLÜKTEN SÜRGÜNLÜĞE “KAFKASYA”". Türklük Bilimi Araştırmaları 1/45 (2019), 11-26.