Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri

BAL, RIDVAN

Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri

Rıdvan BAL (Girilmemişş)

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

218 3

Yıl: 2021 Cilt: 21 Sayı: Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı) Sayfa Aralığı: 25 - 42 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-06-2021

Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri

Öz:

Bu çalışmanın amacı işgale uğrayan Anadolu topraklarında gerçekleştirilen bağımsızlık savaşına giden sürecin başlangıcını incelemektir. Türk halkının mücadelesini, Türk Kurtuluş Savaşını (İstiklal Harbini) anlatan yayınların ve dokümanların analizi, bu çalışmanın araştırma yöntemini oluşturmuştur. Kuva-yı Milliye olarak adlandırılan oluşum, bölgesel kurtuluş için bir araya gelmiş vatansever insanların kurduğu ve merkezî bir komutanlığa bağlı olmayan silahlı direniş gruplarıdır. Bir çeşit gerilla savaşı uygulayan, genellikle kendilerini emir komuta eden liderlerinin ya da yaşadıkları bölgelerin adı ile anılan bu kuvvetler, başlangıçta işgal kuvvetlerine ciddi zararlar vermiştir. Büyük Millet Meclisi’nin açılışından itibaren askerî harekâta yönelik uygulamalar hayata geçirilmeye başlanmış, bu doğrultuda Kuva-yı Milliye’nin sonlandırılıp düzenli orduya geçiş kararı alınmıştır. Düzenli ordu saflarına katılmayı reddeden Çerkez Ethem isyan etmiş, tüm uyarı ve görüşmelere rağmen bu girişimi barış yoluyla çözülememiştir. Batı ve Güney Cephelerine bağlı birliklerden oluşan bir takip kuvveti ile Kuva-yı Seyyare’ye karşı başlatılan harekât, isyancıların saf dışı bırakılmaları, bazılarının teslim olarak düzenli ordu saflarına katılışı ve bir bölümünün de Çerkez Ethem ile beraber Yunan ordusuna sığınmasıyla sonuçlandırılmıştır. Bu gelişmeleri bir fırsata çevirmek isteyen Yunan Küçük Asya ordusu 6 Ocak 1921 günü ileri harekâta geçerek İnönü’ye ulaşmıştır. Şiddetli muharebelerin yaşandığı İnönü’de yer yer Türk mevzilerini ele geçiren Yunan birlikleri, takviye kuvvetlerinin gelmemesi ve Türk askerlerinin savunma hattında güçlü direnişi nedeniyle 10/11 Ocak’tan itibaren eski mevzilerine geri çekilerek savaşı sonlandırmıştır. Batı Cephesinde Yunan ordusuna karşı icra ettiği ilk muharebeden galip çıkan düzenli ordu birliklerinin bu başarısı gelecek savaşlar için umut vermiş ve tüm ulusun moralini yükseltmiştir.

Anahtar Kelime:

Transition Period from Kuva-yı Milliye to Regular Army and Its Effects on the First Battle of İnönü

Öz:

The aim of this study is to examine the instance of the process that lead to the war of independence in the occupied Anatolian lands. The formations called as National Forces (Kuva-yı Milliye) are armed resistance groups which are formed by patriotic people who have come together for regional liberation and are not under a military command. Beginning from the opening of the Grand National Assembly, new decisions for military operations have started to be implemented. The decision to terminate National Forces and transfer to the regular army has been taken in this period. Çerkez Ethem, one of the most important leaders of the National Forces, rebelled by refusing to join the regular army. An operation was launched against Mobile Forces (Kuva-yı Seyyare) of Ethem, which ended in the elimination of the rebels. At the end of the operation some surrendered and joined to the regular army and some of them taking refuge in the Greek army with Çerkez Ethem. Greek Asia Minor army troops that wished to make this instance an advantage, attacked forward to west direction on January 6, 1921 and reached İnönü. They captured some Turkish defense positions around İnönü where fierce battles took place. However, due to the non-arrival of Greek reinforcements and the strong resistance of the Turkish troops in the defense lines, they retreated to their initial positions and ended the war. The success of the Turkish regular army units which won their first battle against the Greek army on the Western Front, gave hope for future battles and raised the morale of the Turkish nation.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abadan, Y. (1972). Mustafa Kemal ve çetecilik, İstanbul: Varlık Yayını.
Akcan, E. (2015). Millî Mücadele’den sonra Demirci Mehmet Efe. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 57, 1-16. Erişim adresi: https://dergipark. org.tr/tr/download/articlefile/623772.
Altay, F. (1949). İstiklal harbimizde süvari kolordusu. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. Altay, F. (1970). 10 yıl savaş ve sonrası. İstanbul: İnsel Yayınları.
Armaoğlu, F. (1983). 20. yüzyıl siyasi tarihi 1914-1980. Ankara: İş Bankası Yayını.
Atatürk, M. K. (2011). Nutuk. Z. Korkmaz (Yay. haz.). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Atay, F. R. (1955). Atatürk’ün bana anlattıkları. İstanbul: Sel Yayınları.
Aydemir, Ş. S. (1977). Tek adam Mustafa Kemal, C.2, (6. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). (1921). Kuvve-i Seyyare eski kumandanı Ethem ve kardeşleri Tevfik ile Reşit’in vatana ihanetlerinden dolayı hükümetin bu konudaki resmî açıklamasını havi karar. 30. 18. 1. 1. / 2. 27. 3. (1337/1921, 08 Ocak).
Bayur, Y. H. (1973). Türkiye Devletinin dış siyasası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Burgaç, M. (2018). Gediz Taarruzu ve Sonuçları. History Studies, 10(1), 47-60. Erişim adresi: http://www.historystudies.net/dergi//gediz-taarruzu-ve-sonuclari2018024ac240d.pdf.
Cebesoy, A. F. (2011). Bilinmeyen hatıralar, Kuva-yı Milliye’nin iç yüzü. O. S. Kocahanoğlu (Yay. haz.). İstanbul: Temel Yayınları.
Coşkun, A. (1996). Kuva-yı Milliye’nin kuruluşu, İstanbul: Cumhuriyet Yayını.
Cura, B. (2004). Demirci Mehmet Efe (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: file:/// C:/ Users/User/Downloads/145824%20(1).pdf.
Dinçer, H. (2011). TBMM’nin açılması ve yeni Türk Devletinin kuruluşu. T. F. Ertan (Ed.). Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi içinde (s. 113-123). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Ercan, Y. (1985). Kuva-yı Milliye'nin yapısı ve niteliği üzerine bir tahlil. İkinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri içinde (s. 229-239). Ankara: Genelkurmay Başkanlığı.
Erdem, N. (2009). Yunan tarihçiliğinin gözüyle Anadolu harekâtı 1919-1923 (Doktora Tezi). Erişim adresi: file:///C:/Users/User/Downloads/239189.pdf.
Erdem, Ş. C. (2002). Sadrazam Damat Ferit Paşa (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/T0047581.pdf.
Eroğlu, H. (2009). Türk İnkılâp Tarihi, (3. bs.). Ankara: Savaş Yayınevi.
Demirel, S. (2019). Türkçe telaffuz sözlüğü. İstanbul: RTÜK Yayını.
Ertuna, H. (1974). Türk İstiklal Harbi C. 6, İstiklal Harbinde ayaklanmalar (1919-1921). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Ethem, Ç. (2000). Anılarım. İstanbul: Berfin.
Genelkurmay Başkanlığı (1966), Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, C. 2, Ks. 3. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Genelkurmay Başkanlığı (1984), Türk Silahlı Kuvvetleri tarihi, TBMM hükümeti dönemi, C. 4, Ks. 1.Ankara: Genelkurmay Basımevi.
İnönü, İ. (2006). Hatıralar. İstanbul: Bilgi Yayınları.
Kaya, H. (2013). Millî Mücadele ve Refet (Bele) Paşa. KHO Bilim Dergisi, 23(2), 21-59. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/khobilim/issue/34211/378190.
Keskin, A. (2020). Ankara’da yeni bir meclis açılması ve mebusların seçimine ilişkin belge. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 18(32), 185-189. Erişim adresi: https:// dergipark.org.tr/en/pub/askeritarih/issue/56159/773313.
Kocatürk, U. (2000). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi kronolojisi 1918-1938, (3. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Kurat, A. N. (1990). Türkiye ve Rusya. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
Kurşun, Z. (1993). Çerkez Ethem. İslâm Ansiklopedisi C. 8 içinde (s. 275-276). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayını.
Kuvayımilliye. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr .
Macmillan, M. (2004). Paris 1919. (B. Dişbudak, Çev.). Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Nadi, Y. (1978). Kurtuluş Savaşı anıları. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
Okur, M. (2011). Gümrü, Moskova ve Kars antlaşmaları çerçevesinde Ermeni sorunu üzerine genel bir değerlendirme. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 73-90. Erişim adresi: https://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/008/6_0.pdf.

APA	BAL R (2021). Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. , 25 - 42.
Chicago	BAL RIDVAN Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. (2021): 25 - 42.
MLA	BAL RIDVAN Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. , 2021, ss.25 - 42.
AMA	BAL R Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. . 2021; 25 - 42.
Vancouver	BAL R Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. . 2021; 25 - 42.
IEEE	BAL R "Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri." , ss.25 - 42, 2021.
ISNAD	BAL, RIDVAN. "Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri". (2021), 25-42.

APA	BAL R (2021). Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı)), 25 - 42.
Chicago	BAL RIDVAN Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 21, no.Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı) (2021): 25 - 42.
MLA	BAL RIDVAN Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.21, no.Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı), 2021, ss.25 - 42.
AMA	BAL R Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 21(Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı)): 25 - 42.
Vancouver	BAL R Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 21(Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı)): 25 - 42.
IEEE	BAL R "Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, ss.25 - 42, 2021.
ISNAD	BAL, RIDVAN. "Kuva-yı Milliye’den Düzenli Orduya Geçiş Süreci Gelişmeleri ve Birinci İnönü Savaşı’na Etkileri". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 21/Özel Sayı (İnönü Savaşları'nın 100. Yıl Dönümü Özel sayısı) (2021), 25-42.