ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA

Eren, Tamer; ALAKAŞ, Hacı Mehmet; YAZICI, Emre

ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA

Emre YAZICI, (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kırıkkale, Türkiye)

Tamer EREN, (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi , Endüstri Mühendisliği, Kırıkkale, Türkiye)

Hacı Mehmet ALAKAŞ (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kırıkkale, Türkiye)

Endüstri Mühendisliği

14 7

Yıl: 2021 Cilt: 32 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 34 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-06-2021

ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA

Öz:

İşletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek için üretim sürecinde işgücü, makine vetaşıma sistemleri gibi kaynakları kullanmaktadırlar. Üretim sektöründe torna, frezeve işleme merkezleri gibi çeşitli makineler kullanılmaktadır. Talaşlı imalatsektöründe yer alan işletmeler için en önemli makine grubu işleme merkezleridir.İşleme merkezi seçim problemi imalat işletmeleri için büyük sermaye yatırımlarıgerektiren uzun dönemli ve stratejik bir karar problemidir. Bu çalışmada bir imalatişletmesi için alınması planlanan işleme merkezi seçim problemi ele alınmıştır. İşlememerkezi seçimini etkileyen kriterler literatür incelemesi ve alanında uzman kişiler ilegörüşülerek belirlenmiştir. Alternatifler ise uygulama yapılan imalat işletmesininsatın alma biriminde çalışan alanında uzman kişilerce tespit edilmiştir. Çok kriterlikarar verme yöntemleri kullanılarak üç alternatif arasından en uygun makineseçilmiştir. Çalışmada işlemem merkezlerinin değerlendirilmesi için 5 ana kriter ve11 alt kriter belirlenmiştir. Kriter ağırlıkları Analitik Ağ Süreci (AAS) yöntemi ilehesaplamıştır. Alternatifler ise PROMETHEE ve VIKOR yöntemleri kullanılaraksıralanmıştır ve en uygun makine belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

THE MACHINING CENTER SELECTION WITH METHODS OF MULTI CRITERIA MAKING DECISIONS: THE APPLICATION IN MANUFACTURING PLANT

Öz:

Businesses use resources such as labor, machinery, and transportation systems in the production process to carry out their activities. Various machines such as turning, milling and machining centers are used in the production sector. For businesses in the machining sector, the most critical machine group is machining centers. Machining center selection is a long term and strategic decision that requires a high amount of capital investments for manufacturing enterprises. In this study, selecting a machining center planned to be purchased for manufacturing enterprises is examined. The effective criteria for selecting the machining center are determined by the literature review and the interview with experts in this field. Alternatives has been determined by experts from the manufacturing enterprise's procurement unit where the application was made. The number of alternatives was reduced to three by making scoring among the determined alternatives. In this study has been determined five main criteria and eleven sub-criteria. Analytic Network Process (ANP) was used to find the weight of criteria. Two different methods were used to sort and select alternatives, namely PROMETHEE and VIKOR methods.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arslan, M. Ç., Çatay, B., & Budak, E. (2004). A decision support system for machine tool selection. Journal of Manufacturing Technology Management, 15(1), 101–109. Doi: https://doi.org/10.1108/09576060410512374
Bedir, N., ve Eren, T. (2015). AHP-PROMETHEE Yöntemleri Entegrasyonu ile Personel Seçim Problemi: Perakende Sektöründe Bir Uygulama. Social Sciences Research Journal, 4(4), 46–58. Doi: https://doi.org/10.21541/apjes.328325
Brans, J-P. (1982) L'ingenierie de la decision: Elaboration d'instruments d'aide a la decision. La Methode PROMETHEE, L’aide à la décision: Nature, Instruments et Perspectives d’Avenir, Université Laval, Québec, 183-213.
Brans, J.-P., & Smet, Y. De. (2016). PROMETHEE METHODS. Multiple criteria decision analysis, 187–219. Springer. Doi: https://doi.org/ 10.1007/978-1-4939-3094-4
Bülbül, S. E. ve Köse, A. (2016). Türk Sigorta Sektörünün PROMETHEE Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 187–210. Doi: https://doi.org/10.14780/iibd.29194
Cihan, Ş., Ayan, E., Eren, T., Topal, T., ve Yıldırım, E. K. (2017). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Ekokardiyografi Cihazı Seçiminin Yapılması. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(1). Doi: https://doi.org/10.17681/hsp.285651
Çimren, E., Çatay, B., & Budak, E. (2007). Development of a machine tool selection system using AHP. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 35(3–4), 363–376. Doi: https://doi.org/10.1007/s00170-006- 0714-0
Dağdeviren, M. (2008). Decision making in equipment selection: An integrated approach with AHP and PROMETHEE. Journal of Intelligent Manufacturing, 19(4), 397–406. Doi: https://doi.org/10.1007/s10845-008-0091-7
Dağdeviren, M., Dönmez, D., ve Kurt, M. (2006). Bir İşletmede Tedarikçi Değerlendirme Süreci İçin Yeni Bir Model Tasarımı ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 21(2), 247–255. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gazimmfd/issu e/6668/89359
Daǧdeviren, M., ve Eraslan, E. (2008). Promethee siralama yöntemi̇ i̇le tedari̇kçí seçi̇mi. ̇ Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 23(1), 69–75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gazimmfd/issu e/6675/88291
Ertuğrul, İ., ve Karakaşoğlu, N. (2009). Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20(1), 19–28. Erişim adresi: https://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekle r/c4692732b25c1ee_ek.pdf
Gürbüz, H., ve Uğurlular, A. (2016). En Uygun CNC Tezgahı Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı ve Uygulanması. Paper presented at the meeting of the 7th International Congress on Entrepreneurship (ICE 2016), Kırgızistan. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/ publication/308890449
Hamurcu, M., ve Eren, T. (2017). Raylı Sistem Projeleri Kararında AHS-HP ve AAS-HP Kombinasyonu. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3), 1–13. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gmbd/issue/31 064/371820
İç, Y. T., Kabacaoğlu, E., Tümay, Ç., ve Demirtaş, H. İ. (2018). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler İçin İşleme Merkezi Seçiminde Kullanılabilecek Bir Karar Destek Sistemi. MAKİNA Tasarim ve İmalat Dergi̇si̇, 16(2), 71–80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/matim/issue/4 9752/474174
İç, Y. T., ve Yurdakul, M. (2008). İşleme Merkezi Seçimine Yönelik Bir Karar Destek Sisteminin Geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 85–95. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gazimmfd/issu e/6675/88295
Karim, R., & Karmaker, C. (2016). Machine Selection by AHP and TOPSIS Methods. American Journal of Industrial Engineering, 4(1), 7-13. Doi: https://doi.org/10.12691/ajie-4-1-2
Kaya, İ., Kılınç, M. S., ve Çevikcan, E. (2007). MakineTechizat Seçim Probleminde Bulanık Karar Verme Süreci. Mühendis ve Makina, 49(576), 8– 14. Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/ sites/default/files/2cec96096d4281b_ek.pdf
Li, H., Wang, W., Fan, L., Li, Q., & Chen, X. (2020). A novel hybrid MCDM model for machine tool selection using fuzzy DEMATEL, entropy weighting and later defuzzification VIKOR. Applied Soft Computing Journal, 91, 106207. Doi: https://doi.org/10.1016/j.asoc.2020.106207
Lin, Z. C., & Yang, C. B. (1996). Evaluation of machine selection by the AHP method. Journal of Materials Processing Technology, 57(3–4), 253– 258. Doi: https://doi.org/10.1016/0924- 0136(95)02076-4
Macharis, C., Springael, J., Brucker, K. De, & Verbeke, A. (2020). PROMETHEE and AHP: The design of operational synergies in multicriteria analysis. Strengthening PROMETHEE with ideas of AHP. European Journal of Operational Research, 153(2004), 307–317. Doi: https://doi.org/ 10.1016/S0377-2217(03)00153-X
Nouri, F. A., Esbouei, S. K., & Antuchevıcıene, J. (2015). A Hybrid MCDM Approach Based on Fuzzy ANP and Fuzzy TOPSIS for Technology Selection. INFORMATICA, 26(3), 369–388. Doi: http://dx.doi.org/10.15388/Informatica.2015.53
Ömürbek, N., Karaatlı, M., Eren, H., ve Şanlı, B. (2014). AHP Temelli PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Hafif Ticari Araç Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 47–64. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/ 20813/222634
Opricovic, S. (1998). Multi-criteria optimization of civil engineering systems. (Ph. D Thesis), Faculty of Civil Engineering, Belgrade.
Opricovic, S., & Tzeng, G.-H. (2004). Compromise solution by MCDM methods : A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445–455. Doi: https://doi.org/10.1016/S0377- 2217(03)00020-1
Opricovic, S., & Tzeng, G.-H. (2007). Extended VIKOR method in comparison with outranking methods. European Journal of Operational Research, 178, 514–529. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2006.01.020
Özdağoğlu, A. (2014). Üretim Faaliyetinde Bulunan İşletmeler İçin CNC Torna Tezgahı Alternatiflerinin VIKOR ve TOPSIS Yöntemleri ile Karşılaştırılması. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 37–57. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/15457605-Uretimfaaliyetinde-bulunan-isletmeler-icin-cnc-tornatezgahi-alternatiflerinin-vikor-ve-topsisyontemleri-ile-karsilastirilmasi.html
Özdağoğlu, A., Yakut, E., ve Bahar, S. (2017). Entropi ve SAW Yöntemlerinin Bütünleştirilmesiyle Bir Süt Ürünleri Fabrikasında Makine Seçimi. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 341–359. Doi: https://doi.org/10.24988/deuiibf.2017321605
Paksoy, S. (2015). Ülke Göstergelerinin Vikor Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 153–169. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/ pub/esad/issue/38966/456085
Perçin, S. (2012). Bulanik Ahs Ve Topsis Yaklaşımının Maki̇ne Teçhizat Seç ̇ iṁ i̇ne Uygulanması. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 169–184. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/ 4389/60337
Saaty, T. L., & Vargas, L. G. (2006). Decision Making with the Analytic Network Process (Second Edu). Springer Science+Business Media. Erişim adresi: https://www.springer.com/gp/book /9781461472780
Şahin, İ. (2020). CNC Dik İşleme Merkezi Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. T.C. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Samvedi, A., Jain, V., & Chan, F. T. S. (2012). An integrated approach for machine tool selection using fuzzy analytical hierarchy process and grey relational analysis. International Journal of Production Research, 50(12), 3211–3221. Doi: https://doi.org/10.1080/00207543.2011.560906
Şenkayas, H., ve Hekimoğlu, H. (2013). Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi Problemine PROMETHEE Yöntemi Uygulaması. Verimlilik Dergisi, 2, 63–80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ verimlilik/issue/21763/233932
Tolun, B. G., ve Tümtürk, A. (2020). AHP ile Bütünleşik Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Makine Seçimi: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 21–34. Doi: https://doi.org/10.18657/yonveek.610281
Üstün, Ö., Özdemir, M. S., ve Demirtaş, E. A. (2005). Kıbrıs Sorunu Çözüm Önerlerini Değerlendirmede Analitik Serim Süreci Yaklaşımı. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 16(4), 2–13. Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/ sites/default/files/10f760a89db30aa_ek.pdf
Uyanık, A. S. (2006). Üç Eksenli Terco Yüzey İşleme Tezgahının Bilgisayar ile Kontrolü. (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Wu, Z., Ahmad, J., & Xu, J. (2016). A group decision making framework based on fuzzy VIKOR approach for machine tool selection with linguistic information. Applied Soft Computing Journal, 42(C). Doi: https://doi.org/ 10.1016/j.asoc.2016.02.007
Yavuz, M. (2010). Makina Ekipman Seçimine Aksiyomatik Tasarım Yaklaşımı. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz, K., Öztürk, Y., ve Burdurlu, E. (2017). Mobilya Endüstrisi Üretim Süreçlerinde Teknoloji Seçimi: Panel Ebatlama Makinesi Seçimi Örneklemesi. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 774–785. Doi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzceitbd/issu e/33124/364584

APA	YAZICI E, Eren T, ALAKAŞ H (2021). ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. , 34 - 54.
Chicago	YAZICI Emre,Eren Tamer,ALAKAŞ Hacı Mehmet ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. (2021): 34 - 54.
MLA	YAZICI Emre,Eren Tamer,ALAKAŞ Hacı Mehmet ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. , 2021, ss.34 - 54.
AMA	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. . 2021; 34 - 54.
Vancouver	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. . 2021; 34 - 54.
IEEE	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H "ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA." , ss.34 - 54, 2021.
ISNAD	YAZICI, Emre vd. "ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA". (2021), 34-54.

APA	YAZICI E, Eren T, ALAKAŞ H (2021). ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. Endüstri Mühendisliği, 32(1), 34 - 54.
Chicago	YAZICI Emre,Eren Tamer,ALAKAŞ Hacı Mehmet ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. Endüstri Mühendisliği 32, no.1 (2021): 34 - 54.
MLA	YAZICI Emre,Eren Tamer,ALAKAŞ Hacı Mehmet ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. Endüstri Mühendisliği, vol.32, no.1, 2021, ss.34 - 54.
AMA	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. Endüstri Mühendisliği. 2021; 32(1): 34 - 54.
Vancouver	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA. Endüstri Mühendisliği. 2021; 32(1): 34 - 54.
IEEE	YAZICI E,Eren T,ALAKAŞ H "ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA." Endüstri Mühendisliği, 32, ss.34 - 54, 2021.
ISNAD	YAZICI, Emre vd. "ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE İŞLEME MERKEZİ SEÇİMİ: İMALAT İŞLETMESİNDE UYGULAMA". Endüstri Mühendisliği 32/1 (2021), 34-54.