Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1039 - 1054 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47846/TurkishStudies.45419 İndeks Tarihi: 27-05-2021

Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932)

Öz:
Edward Hallett Carr, “What is History” adlı kitabında “tarih geçmiş ve gelecek arasında bitmeyen birdiyalogdur” demektedir. Bu diyalog çoğu zaman yeni nesillere ciltlerce yazılan tarih kitapları aracığıyla değilgenç dimağlara çocukluklarından itibaren verilen tarih ders kitapları aracılığı ile de taşınmaktadır. Özellikle1912-1913 Balkan Savaşları’nın getirdiği siyasi şartlar, Türkçülük akımının tarih ders kitaplarında da önemlibir etkiye sahip olmasına neden olmuştur. Cumhuriyet’in kurulmasıyla Türkiye’de tarih çalışmaları millîdevlet ve onun takip ettiği milliyetçilik fikriyle gelişmiştir. Romanya, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan veArnavutluk gibi önce özerk sonra bağımsız olan devletlerin elden çıkması, yitirilen Rumeli toprakları vebitmek bilmeyen göç dalgalarının olumsuz etkisi, tarih ders kitapları yazıcılığında da kendini göstermiştir.Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ve Cumhuriyet’in ilk on yılında Romanya ilk, orta ve lise tarih derskitaplarında genellikle “Osmanlı’nın Balkanlar Fütuhatı” bölümlerinde Eflak ve Boğdan’ın fethindenbaşlayarak kronolojik bir tarihi sistematik içinde ele alınmış, bu durum Türk gençlerinin akıllarında RomanyaDevleti ve milletine dair belirgin bir algı oluşmasında çok ciddi bir rol oynamamıştır. Bu makalede, 1908-1932 yılları arasında Türkiye’deki ilk ve ortaokul tarih ders kitaplarında, diğer Balkan Devletlerine oranladevletlerarası ikili ilişkilerin daha gelişmiş olduğu Romanya’nın ne şekilde ele alındığını ortaya koymakamaçlanmıştır. İkili ilişkilerin tarih ders kitaplarına yansıyıp yansımadığını anlamak ve Türkiye-Romanyadostluk ilişkilerinin geliştirilmesinde tarih ders kitaplarından nasıl yararlanılması gerektiğine ilişkin önerilersunmak da makalenin amaçları arasındadır.
Anahtar Kelime:

Perception of Romania in The Primary And Secondary School History Textbooks from The Second Constitution to The Republic (1908-1932)

Öz:
Edward Hallett Carr says, “history is an endless dialogue between past and future” in his book named “What is History”. And this dialogue is conveyed to young minds through history textbooks given to them since their childhood periods, not through the history books written in large volumes. The political conditions arisen with the effect of the 1912-1913 Balkan Wars caused the Turkism to have a significant effect in history textbooks. History studies in Turkey have developed with the nation-state and the nationalism idea it followed with the establishment of the Republic. The negative effect of Rumelian lands, which got out of hand first as self-governing states then as independent states such as Romania, Serbia, Greece, Bulgaria and Albania and the endless migration waves manifested itself in historiography. Romania is generally discussed in the section of “the Conquests of the Ottoman Empire in Balkans” in a chronological and historical systematic starting from the conquest of Moldavia (Eflak) and Walachia (Boğdan), and this situation hasn’t played a significant role in the formation of an adequate perception of Romania in the minds of Turkish youths. This article aims to show how Romania, with which international bilateral relations were more advanced compared with the other Balkan states, is discussed in the first and secondary school history textbooks in Turkey between 1908 and 1932. Understanding whether bilateral relations are reflected in the history textbooks and presenting suggestions on how to use history textbooks in the development of friendship relations between Turkey and Romania are also among the objectives of the article.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdurrahman Şeref (1897). Tarih-i devlet-i Osmaniye. Karabet Matbaası.
  • Ahmed Cevat Emre, Mehmed Asım (1924). Anadolu yavrusunun kitabı: Devre-i mutavassıta. Tüccarzade İbrahim Hilmi Evkâf-ı İslamiye Matbaası.
  • Ali Reşad (1915). Çocuklara tarih dersleri: İslâm, Türk ve Osmanlı meşahiri, Matbaa-i Amire.
  • Ali Reşad (1925). Yeni tarih-i umumî: İstanbul'un fethinden zamanımıza kadar Türkiye tarihi, C.3. Yeni Matbaa.
  • Ali Reşad (1924). Yeni tarih-i umumî. C.2. Yeni Matbaa.
  • Ali Reşad (1926). Yeni tarih-i umumî. C.1. kurun-ı ula ve kurun-ı vusta. Yeni Matbaa.
  • Ali Reşad (1926). Asr-ı hazır tarihi. Milli Matbaa.
  • Ali Reşad, Ali Seydi (1911). Tarih-i Osmanî. İkdam Matbaası.
  • Ali Seydi (1923). Devlet-i Osmaniye tarihi, C.1. Dersaadet- Kanaat Matbaası.
  • Altınay, A. R. (1914.) Muhtasar tarih-i umumî, küçüklere tarih dersleri. Matbaa-i Hayriye ve Şürekâsı.
  • İlk mektep müfredat programı (1924). Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti İlk Tedrisat Dairesi.
  • İlk mektep müfredat programı (1926). Milli Matbaa.
  • İlk mektep müfredat programı (1927). (2.bs.). Devlet Basımevi.
  • İlk mektep müfredat programı (1930). Devlet Matbaası.
  • İlk, orta tedrisat mektepleri müfredat programı (1922). T.B.M.M. Hükümet-i Umur-ı Maarif Vekâleti.
  • Mekatib-i ibtidaiye ders müfredatı; altı, beş, dört ve üç dershane ve muallimli mekteplere mahsus (1329/1913). Matbaa-i Amire.
  • Mekatib-i ibtidaiye ders müfredatı; bir ve iki dershaneli ve muallimli mekteplere mahsus (1329/1913). Matbaa-i Amire.
  • Sabri Cemil (1910). Küçük tarih-i Osmani. Kütüphane-i İslam ve Askeri- İbrahim Hilmi.
  • Saru, İ. Ş. (1926) (2. bs). Cumhuriyet çocuklarına tarih dersleri. İkdam Matbaası.
  • Yaşaroğlu, A. H. (1927). Bizim tarih. Gündoğdu Matbaası.
  • 1 Mart 1924 Mustafa Kemal Paşa Meclis Açılış Konuşması. TBMMZC, D.2, İ.S.II, C.7, (1.3.1341) 6.
  • 1 Kasım 1926 Mustafa Kemal Paşa Meclis Açılış Konuşması. TBMMZC, D.2, İ.S.IV, C.27, (1.11.1926) 4.
  • 1 Kasım 1933 Mustafa Kemal Paşa Meclis Açılış Konuşması. TBMMZC, D.4, İ.S.III, C.18, (1.11.1933) 3.
  • Akbayrak, H. (2012). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e tarih yazımı. Kitabevi Yayınları. Alkan, M. Ö. (2004). İmparatorluktan Cumhuriyet’e modernleşme ve ulusçuluk sürecinde eğitim. (Der. H. Kemal Karpat) Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiyesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Alp, H. (2016). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de ilköğretim ve müfredat programları (1913-1936). Nobel Bilimsel Eserler.
  • Carr, E.H. (2004). Tarih nedir. İletişim Yayınları.
  • Cüceloğlu, D. (2019). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları, 37.bs. Remzi Kitabevi.
  • Çapa, M. (2002). Cumhuriyet’in ilk yıllarında tarih öğretimi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (29-30), Mayıs-Kasım, 39-55. https://doi.org/10.1501/tite_0000000266
  • Çapa, M. (2004). Türkiye’de 1930 öncesi tarih öğretimi. Toplumsal Tarih, (129), 80-87.
  • Çapa, M. (2016). İkinci Meşrutiyet’ten günümüze Balkanların tarih ders kitaplarındaki yeri: Balkan savaşları örneği. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, (27), 1-20.
  • Erkan, S. (2017). Osmanlı döneminde tarih öğreniminin tarihçesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(7), 395-424. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697853
  • Ersanlı, B., B. (2015). İktidar ve tarih, Türkiye’de “resmi tarih” tezinin oluşumu (1929-1937), (6.bs.). İletişim Yayınları.
  • İnalcık, H. (1999). Türkiye'de modern tarihçiliğin kurucuları. XIII. Türk Tarih Kongresi, 4-8 Ekim 1999, C.1, 1-70.
  • Kocatürk, Ö. (2015). Türk milli takımı ve Galatasaray’ın Romanya milli takımına karşı futbol müsabakaları (17 & 19 Nisan 1914). International Periodical for The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic 10(13) Fall, 141-190. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.8711
  • Koçak, K. (1998). Cumhuriyet’ten günümüze tarih anlayışı ve ortaöğretim kurumlarında tarih öğretimi (1923-1992) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Malkoç, E. (2011). Büyük savaş öncesi üniversitelilerin diyalog örneği: Türk ve Romen büyük savaş öncesi üniversitelilerin diyalog örneği: Türk ve Romen öğrencilerin 1914 gezileri. Türkoloji Kültürü, 4/8, 109-123. https://doi.org/10.17518/caty.01311
  • Malkoç, E. (2019). Osmanlı-Romanya ilişkilerinde 1910 yaz rüzgarı. S. Kıranlar & E. Malkoç (Eds). Yakın dönem Türkiye araştırmaları içinde (s. 187-203).
  • Toprak, Z. (2017). Türkiye’de akademik tarihçiliğin genel durumu: Bir bilanço denemesi. A.
  • Şimşek & A. Aköz (Eds) Türkiye’de akademik tarihçilik içinde (s. 25-37). Kronik Kitap. https://doi.org/10.12658/d0173 Şimşek, A. & Aköz, A. (Eds) (2011). Türkiye’de tarih yazımı. Yeditepe Yayınları.
  • Yazıcı, Fatih (2011) Cumhuriyet dönemi tarih ders kitaplarında tarih yazımı. A. Şimşek ve A. Aköz (Eds) Türkiye’de tarih yazımı içinde. (s. 197-219). Yeditepe Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786050370546.08
APA Alp H (2020). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). , 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
Chicago Alp Hayrünisa Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). (2020): 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
MLA Alp Hayrünisa Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). , 2020, ss.1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
AMA Alp H Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). . 2020; 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
Vancouver Alp H Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). . 2020; 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
IEEE Alp H "Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932)." , ss.1039 - 1054, 2020. 10.47846/TurkishStudies.45419
ISNAD Alp, Hayrünisa. "Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932)". (2020), 1039-1054. https://doi.org/10.47846/TurkishStudies.45419
APA Alp H (2020). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). Turkish Studies - Historical Analysis, 15(4), 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
Chicago Alp Hayrünisa Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). Turkish Studies - Historical Analysis 15, no.4 (2020): 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
MLA Alp Hayrünisa Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). Turkish Studies - Historical Analysis, vol.15, no.4, 2020, ss.1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
AMA Alp H Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). Turkish Studies - Historical Analysis. 2020; 15(4): 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
Vancouver Alp H Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932). Turkish Studies - Historical Analysis. 2020; 15(4): 1039 - 1054. 10.47846/TurkishStudies.45419
IEEE Alp H "Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932)." Turkish Studies - Historical Analysis, 15, ss.1039 - 1054, 2020. 10.47846/TurkishStudies.45419
ISNAD Alp, Hayrünisa. "Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İlk ve Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Romanya Algısı (1908-1932)". Turkish Studies - Historical Analysis 15/4 (2020), 1039-1054. https://doi.org/10.47846/TurkishStudies.45419