Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1243 - 1265 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47846/TurkishStudies.46872 İndeks Tarihi: 27-05-2021

Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği

Öz:
İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye, savaşan ülkeler ile sınır komşusuydu. Her iki ittifak da Türkiye'yisavaşa sokmaya çalışmıştır. Türkiye, savaşa girmemiş ancak zor zamanlar geçirmiştir. Savaştan sonra ağırekonomik koşullar sebebiyle sanayi yatırımları durmuştur. Özellikle harp sanayi zarar görmüştür. Türkiye 18Şubat 1952 tarihinde NATO üyesi olmuştur. Ordusunu batı standartlarında modernize etmeyi başarmıştır. Ancakdışa bağımlılık çok artmıştır. Soğuk Savaş yıllarında yaşanan Küba ve U-2 Krizleri Türkiye'yi etkilemiştir.İzmir'de bulunan füzelerin habersiz geri çekilmesi ciddi bir sorundu. Amerikan Başkanı Johnson'un mektubu iseçok ağır bulunmuştur. Dönemin Hava Kuvvetleri Komutanları yeniden milli harp sanayiine dönülmesi için bazıprojeler başlatmışlardır. Amerika'da eğitilen personel ile başlatılan roket projesi ilk örnektir. Daha sonraOrgeneral Muhsin Batur tarafından başlatılan "Kendi uçağını kendin yap." kampanyası Türk milletine heyecanvermiştir. 1970'li yıllarda Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'nin temelleri atılmıştır. Yine aynı yıllarda kurulanKuvvet Komutanlıkları vakıfları önemliydi. Bir süre sonra Amerika ile görüşmeler yapılmış ve ortak bir uçaküretilmesi konusunda anlaşma yapılmıştır. F-16 olarak belirlenen uçaktan, 1987-2012 yılları arasında 308 adetüretilmiştir. Bu olay; Türkiye'nin yeniden milli harp sanayiini kurması ve ordusunu kendisinin modernize etmesibakımından önemliydi. Bir diğer yönü ise sivil sanayii alanına da önemli destek olmuştur. Birçok harp sistemisivil piyasada üretilmiştir. Şüphesiz bunlar önemliydi ama yetersizdi. Gelecekte gerçekleşecek daha büyük işleriçin iyi ve doğru bir adımdı.
Anahtar Kelime:

The Restructuring of the Stagnating Turkish War Industry with the Cyprus Issue and the F-16C/D Example

Öz:
During the Second World War years, Turkey was bordered by warring countries. Both the alliance, Turkey has tried to put the war. Turkey, have not entered the war, but had had a hard time. After the war, industrial investments ceased due to severe economic conditions. Especially the war industry was damaged. Turkey had been a NATO member on 18 February 1952. She managed to modernize his army to western standards. However, foreign dependency had increased a lot. Cuba experienced during the Cold War and the U-2 Crisis had affected Turkey. The retreat of missiles in Izmir was a serious problem. The letter of American President Johnson was found very heavy. The Air Force Commanders of the period started some projects to return to the national war industry. The rocket project started with the staff trained in the USA is the first example. Later, "Build your own plane," launched by General Muhsin Batur. Campaign excited the Turkish nation. The foundations of the Turkish Aviation and Space Industry were laid in the 1970s. Again, the Force Commands foundations established in the same years were important. After a while, negotiations were held with America and an agreement was made to produce a common plane. Between 1987 and 2012, 308 were produced from the aircraft designated as F-16. This event; Turkey's national armaments industry and re-establish the army was important to modernize itself. Another aspect had been an important support to the civil industry. Many warfare systems were produced in the civilian market. Of course these were important, but insufficient. It was a good and correct step for bigger things to happen in the future.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (CDAB). Fon Kodu: 030.01, Yer Kodu: 13.73.7.
  • TBMM, Kanunlar Dergisi, Yıl: 1971, C.LIV, Kanun No:1473.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: X, Cilt:15, İçtima: 3, İnikat: 22, Celse: 2, 28.12.1956.
  • HHA, Geçmişten günümüze hava gücünün kullanılması, Yayın Nu: 09/145, Harp Akademileri Basımevi.
  • T.C. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye dış politikasında 50 yıl İkinci Dünya Savaşı yılları (1939-1945). Dışişleri Yay., 1973.
  • Atatürkçülük Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri Birinci Kitap, Gnkur.Bsm.,1983.
  • Apuhan, R. Ş. (2007). Menderes. Timaş Yay.
  • Armaoğlu F. (2010). 20.Yüzyıl siyasi tarihi. Alkım Yayınları, 17. Baskı.
  • Batur, Z. (2019). Gökyüzü savaşçıları dünya-Türk havacılık tarihi. KASTAŞ Yayınları.
  • Belirgen, E. (2009). Lagari Hasan Çelebi (lhç) projesi. Anılar. Hv. Bas. ve Neş.Md.lüğü.
  • Friedman, G. (2015). Savaşın geleceği 21. Yüzyılda güç, teknoloji ve amerikan dünya egemenliği, Pegasus Yayınları,1. Baskı.
  • Gönlübol, M., SEZER, D. (1996). Olaylarla Türk dış politikası 1945-1965 dönemi. 9. Baskı. Siyasal Kitabevi.
  • Karpat, K. (2013). Kısa Türkiye tarihi 1800-2012.Timaş Yayınları, 2. Baskı.
  • Kaymaklı, H. (2006). Havacılık tarihinde Türkler-4, Hv. Bsm. ve Neş.Md.lüğü.
  • KURT, E. (2009). Hv.K.K.lığı Tarihçe Ş.Yayınları, Türk hava kuvvetleri uçak aileleri f-102 delta dagger 1968-1979, Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü.
  • Saray, M. (2000). Sovyet tehdidi karşısında Türkiye’nin NATO’ya girişi III. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın hatıraları ve belgeler. A.A.M.
  • Özdemir, Y. (1981). Atatürk ve Türk havacılığı. Hv. Bsm. ve Neş.Md.lüğü.
  • Taşan, M. (1987). Savunma sanayii ve Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu, MKEK Yay., Ankara.
  • Tokgöz, E. (2001). Türkiye’nin iktisadi gelişme tarihi (1914–2001). İmaj Yayınevi.
  • Uslu, N. (2000). Türk - Amerikan ilişkileri. 21. Yüzyıl Yayınları.
  • Uçarol, R. (2006). Siyasi tarih (1945–1999). Hv. Bas. veNeş. Md. lüğü.
  • Yalçın, D.-Tural, M.A. (2000). Türkiye Cumhuriyeti tarihi II. Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Yalçın, O. (2019). Türk hava harp sanayii tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3.Baskı.
  • Yalçın, D. (2002). Akbıyık, Y., Özkaya, Y., Bozkurt, G., Akbulut, D.A., Tokgöz, E., Turan, R., Köstüklü, N., Balcıoğlu, M., Tural, M.A., Eraslan, C., Avcı, C. Türkiye Cumhuriyeti tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Yalçın, O. (2009). Hava Kuvvetleri Komutanlığı filo tarihçeleri C-I-II-III-IV-V, Hv. Bsm. ve Neş. Md.lüğü.
  • Zaif, O. (2016). Hava harp tarihi. HHO Yayınları, 2. Baskı.
  • Akter, A., Erdoğan, D.İ. (2006). İkinci Dünya Savaşı sonrası Amerikan askeri yardımı: Truman doktrini ve Marshall planı. Onuncu Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri 20-22 Nisan 2005 İstanbul. Genelkurmay Basımevi. https://doi.org/10.33458/uidergisi.552613
  • Demir, S., Akgül, S., Demirtaş, S., Çağlar, İ. (Yay. Krl.), (2012). Korede Türk Muharebeleri. Genelkurmay Basımevi.
  • Erdemir, H. (2001). The origin of the Cyprus question: The British Policy on the creation of Cyprus Republic. Journal of International AffairsDecember 2001- February 2002 / Vol. - VI Num.4.
  • Erdemir, H. (2007). Adnan Menderes'in Kıbrıs üzerine konuşmalarını analizi. 6. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi, 24-26 Ekim 2007. Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları, 251-278.
  • Gardner, R. (Edited by Martin A. Schain), (2001). The Marshall Plan Fifty Years Later, The Marshall Plan.
  • Kayabalı, İ., Arslanoğlu, C. (1972). Devlet ve hükûmet başkanları ile türlü teşekküllerin, vatan ve milletin müdafaası ve Türkiye’de havacılığın benimsenmesi hakkındaki görüşleri. Türk Kültürü Dergisi, (116 Hava Kuvvetleri Sayısı). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. https://doi.org/10.34189/hbv.91.007
  • Nur, B.C. (2012). Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler, 9(34), 1-28.
  • Uçarol, R. (1999). İkinci Dünya Savaşı “Misak-ı Millî” ve Türkiye’nin savaşa girmemek için direnişi. Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri II İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1997- İstanbul. Gnkur. Bsm. https://doi.org/10.33458/uidergisi.552613
  • Yalçın, O. (2013). İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyet tehdidi karşısında kalan Türkiye'nin Batı ile işbirliği yapma süreci. Turkish Studies, 8(5), 919-958. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.4854
  • Yalçın, O. (2013). İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türk-Amerikan ilişkileri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (21), 89-118.
  • Yalçın, O. (2011). İkinci Dünya Savaşında İsmet İnönü ve Churchill arasında yapılan Adana görüşmesi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. (47) Bahar, 701-731. https://doi.org/10.1501/tite_0000000342
  • Yücel, M., Yılmaz, E. (1995). Kore Savaşı (1950-1953) Türkiye ve dünya açısından genel bir değerlendirmesi. Askeri Tarih Bülteni.
  • Yalçın, O. (2008?). Osman Yalçın (Hv.İkm.Yzb.) ve Necati Artan (E.Hv.Plt.Yb.) arasında görüşme, Hv.K.K.lığı Tarihçe Ş.Md.lüğü.
  • https://www.stratejikortak.com/2015/11/cin-tayvan-sorunu-nedir.html (E.T.: 19.02.2020).
  • Bayer, Yalçın, https:// www.hurriyet.com.tr/ ataturkun-kibris-vasiyeti-57874 (E.T.: 19.02.2020).
  • https:// www.turkishnews.com /tr/ content/2011/11/10/ataturk-ve-kibris/ (E.T.:19.02.2020).
  • https://ab.gov.tr/_105.html- (E.T.20.02.2020).
  • https://www.tusas.com/urun/f16-oncel-ii- (E.T.: 23.11.2020).
  • https://www.aksam.com.tr/guncel/nato-uyesi-ulkeler-hangileri-nato-nedir-ne-zaman-kuruldu/haber1013000- (E.T.:20.02.2020).
  • www.hurriyet.com.tr/ ekonomi/kusursuz- f-16-da-one-gecti. (E.T.: 09.10.2020).
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/General_Dynamics_F-16_Fighting_Falcon, (E.T.: 23.11.2020).
  • https://www.fikir.gen.tr/turkiyenin-natoya-resmen-girmesi-18-subat--1952, (E.T.: 27.11.2020).
APA yalçın o (2020). Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. , 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
Chicago yalçın osman Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. (2020): 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
MLA yalçın osman Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. , 2020, ss.1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
AMA yalçın o Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. . 2020; 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
Vancouver yalçın o Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. . 2020; 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
IEEE yalçın o "Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği." , ss.1243 - 1265, 2020. 10.47846/TurkishStudies.46872
ISNAD yalçın, osman. "Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği". (2020), 1243-1265. https://doi.org/10.47846/TurkishStudies.46872
APA yalçın o (2020). Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. Turkish Studies - Historical Analysis, 15(4), 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
Chicago yalçın osman Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. Turkish Studies - Historical Analysis 15, no.4 (2020): 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
MLA yalçın osman Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. Turkish Studies - Historical Analysis, vol.15, no.4, 2020, ss.1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
AMA yalçın o Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. Turkish Studies - Historical Analysis. 2020; 15(4): 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
Vancouver yalçın o Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği. Turkish Studies - Historical Analysis. 2020; 15(4): 1243 - 1265. 10.47846/TurkishStudies.46872
IEEE yalçın o "Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği." Turkish Studies - Historical Analysis, 15, ss.1243 - 1265, 2020. 10.47846/TurkishStudies.46872
ISNAD yalçın, osman. "Durağanlaşan Türk Harp Sanayiinin Kıbrıs Meselesi ile Yeniden Yapılanması ve F-16C/D Örneği". Turkish Studies - Historical Analysis 15/4 (2020), 1243-1265. https://doi.org/10.47846/TurkishStudies.46872