Yıl: 2020 Cilt: 10 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 263 - 283 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-06-2021

OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI

Öz:
Osmanlı Devleti’nde dergiler bir okul vazifesini icra etmiş ve dergilerin yayım politikasının önemli unsurlarından biri de halkı eğitmek olmuştur. Dergilerin halkı bilgilendirdiği konulardan biri de iktisadi meselelerdir.Osmanlı Devleti’nde modern iktisat düşüncesinin halka yayılmasında önemli aracılardan biri de dergilerolmuştur. Halk dergiler vasıtasıyla ekonomi ilmiyle tanışmış ve bu ilmin kurallarını dergilerde çıkan ekonomikonularındaki yazılar ile ekonomi kitap tefrikalarından öğrenmiştir. Dergilerde birçok iktisadi kitabın tefrikasıyapılmıştır. Yayımlanan kitapların dilinin basit olması ve soru-cevaplı yani karşılıklı konuşma şeklinde verilmesi bu tefrikalarla amacın iktisat ilminin öğretilmesi olmuştur. II. Abdülhamit döneminin önemli bir fen veedebiyat dergisi olan Hazine-i Evrak dergisinde de iktisatla alakalı iki kitabın tefrikası yapılmıştır. Kitaplardanbiri modern iktisadi anlayışla yazılmış kitabın bir kısmının “Ekonomi Politik: İlmi Emval-i Milliye” başlığıylaverilmesidir. Diğeri de Suphi Paşa’nın 1865’te padişaha sunduğu geleneksel görüş doğrultusunda yazılanmaliyeyle ilgili risalesidir. Bu iki tefrika ile Hazine-i Evrak dergisi okurlarına ekonomiyle ilgili konularda halkıeğitmeyi amaçlamıştır. Çalışmada bu iki tefrikanın içeriği verilerek derginin ekonomi anlayışı aktarılmıştır.
Anahtar Kelime:

ECONOMIC COMMUNICATION IN THE OTTOMAN PRESS (HAZİNE-i EVRAK MAGAZINE): MAHMUD CELALEDDIN'S ECONOMIC POLICY AND LAYİHA OF SUPHI PASHA

Öz:
In the Ottoman State, magazines performed a school duty and one of the important elements of the publication policy of the magazineswas to educate the public.One of the issues that magazines inform the public is economic issues. Magazines have been one of the important mediators in the spread of modern economic thought in the Ottoman Empire. The people got acquainted with the science of economics through magazines and learned the rules of this science from the books of economics through articles on economics published in magazines. Many magazines have been serialized in magazines. The language of the published books is simple and it is given in the form of question-answer, that is, mutual speech, and the aim is to teach the science of economics. In the journal Hazine-i Evrak, an important science and literature journal of the II. Abdulhamid era, two books related to economics were also serialized. One of the books is that a part of the book written with a modern economic understanding is given under the title of "Political Economy: İlm-i Emval-i Milliye". The other one is the treatise about the finance written by Suphi Pasha in line with the traditional view of the sultan in 1865. With these two serials, Hazine-i Evrak magazine aimed to educate the public on economic issues on their readers. In this study, the concept of economy of the magazine is given by giving the contents of these two serials.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Hazine-i Evrak, (13 Mayıs 1881a). Birinci Dönem, 1.
  • (24 Aralık 1881b). Birinci Dönem, 33.
  • (27 Ocak 1883). İkinci Dönem, 1,
  • (22 Şubat 1886). Üçüncü Dönem, 16.
  • (1981). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi c.4. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Mahmud Celaleddin, (20 Mayıs 1881/5 Kasım, 1881/12 Kasım 1881). Ekonomi Politik: İlm-i Emval-i Milliye. Hazine-i Evrak, 2, 26, 27.
  • Suphi Paşa, (20 Ağustos 1281/27 Ağustos 1281/10 Eylül 1881/17 Eylül 1881). Suphi Paşa Hazretlerinin Layihasından 1, 2, 3, 4. Hazine-i Evrak. 15, 16, 18, 19.
  • Akün, Ö. F. (1998). Hazine-i Evrak. İslam Ansiklopedisi c.17, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayımları.
  • Akyıldız, A. (2009). Suphi Paşa Abdüllatif. İslam Ansiklopedisi c.37, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Babinger, F. (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Berkes, N. (1975). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi c.2, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • Birinci, A. (2001). Tarihin Gölgesinde, İstanbul: Dergah Yayınları
  • Çakır, C. (2013). Bir Tanzimat Bürokrat ve Düşünürü Abdüllatif Suphi Paşa ve Islahat Layihası. Osmanlı’nın İzinde Mehmet İpşirli Armağanı c.1, İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Çakmak, D. (2011). Osmanlı iktisat Düşüncesinin Evrimi, İstanbul: Libra Yayıncılık.
  • Çakmakçıoğlu, S., (2008). Koçi Bey Risaleleri, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • Demir, K. (2016). Kadimden Moderne Osmanlı İktisat Düşüncesi, Jasss Studies, 42, 205-223.
  • (2017). Modern İktisat Düşüncesinin Osmanlı’ya Girişi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sos yal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, 205-243.
  • (2018a). Modern İktisadın Öğretilmesinde Gazetelerin Rolü ve Gazetelerdeki İktisadi Tefrikaları (1860-1870), Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 30, 260-280.
  • (2018b). Osmanlı’da Sa’y u Amel Tartışmaları, Erciyes İletişim Yayınları, 5/3.
  • (2019a). Ahmet Mithat Efendi’de Say u Amel Düşüncesi ve Rakım Efendi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 164-182.
  • (2019b). İlk Yerli İktisatçı Mehmet Şerif Efendi’nin İktisadi Görüşleri, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 557-580.
  • Fındıkoğlu, Z. (1946). İktisat Tedrisatı Tarihçesi, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
  • Genç, H. & Özgür, M. E. (2011). Osmanlı’da Bir Politik İktisad Kitabı Tasarrufat-ı Mülkiye Serendi Arşizen, İstanbul: Kitapevi Yayınları.
  • Georgeon, F. (2006). Osmanlı Türk Modernleşmesi (1900-1930), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Gökyay, O. Ş. (1982). Katip Çelebi Yaşamı Kişiliği ve Yapıtlarından Seçmeler, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Koloğlu, O. (2010). Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
  • Kurdakul, N. (1997). Tanzimat Dönemi Basınında Sosyo-Ekonomik Fikir Hareketleri. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
  • Kütükoğlu, M. S. (2003). Layiha. İslam Ansiklopedisi c.27, Ankara, Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Mardin, Ş. (1990). Siyasal ve Sosyal Bilimler Makaleler II, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Okay, C. (1999). Suphi Paşa (Samipaşazade). Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (1980). Osmanlılarda İlk Telif İktisat Elyazması, Yapıt Toplumsal Araştırmalar Dergisi, 46(1), 37-44.
  • Öz, M. (1997). Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumcuları, İstanbul: Dergah Yayınları.
  • Özen, İ. (1975). Suphi Abdullatif Paşa, Bursalı Mehmet Tahir Efendi Osmanlı Müellifleri 1299- 1915, İstanbul: Meral Yayınları.
  • Sayar, A. G. (1987). Marjinalizmin Türkiye’ye Girişine Dair Notlar, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 45(1-4), 415-423.
  • (2000). Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • (2003). İlk İktisat Muallimi: Serendi Arşizen, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (29), 115-127.
  • Süreyya, M. (1996). Sicil-i Osmani yahud Tezkire-i Meşahir-i Osmaniye, Haz: Aktan A. vd., İstanbul: Sebil Yayınevi.
  • Şener, A. (1994). Osmanlı Mali Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu Ankara 31 Ekim-3 Kasım 198,. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Tevetoğlu, F. (1971). Hazine-i Evrak. Türk Ansiklopedisi C.19. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Tütengil, C. O. (1965). Türkçe’de İlk İktisat Kitabı Konusu ve Yeni Bir Eser Üzerine Notlar, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 25(1-2), 141-150.
  • Uğur, A. (1982). Lütfi Paşa Asafname. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Uysal, S. S. (1961). Abdulhak Şinasi Hisar, İstanbul: Sermet Matbaası.
  • Ülken, H. Z. (1966). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi c.1, Konya: Selçuk Yayınları.
APA Demir K (2020). OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. , 263 - 283.
Chicago Demir Kenan OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. (2020): 263 - 283.
MLA Demir Kenan OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. , 2020, ss.263 - 283.
AMA Demir K OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. . 2020; 263 - 283.
Vancouver Demir K OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. . 2020; 263 - 283.
IEEE Demir K "OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI." , ss.263 - 283, 2020.
ISNAD Demir, Kenan. "OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI". (2020), 263-283.
APA Demir K (2020). OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 263 - 283.
Chicago Demir Kenan OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 10, no.20 (2020): 263 - 283.
MLA Demir Kenan OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, vol.10, no.20, 2020, ss.263 - 283.
AMA Demir K OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 10(20): 263 - 283.
Vancouver Demir K OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 10(20): 263 - 283.
IEEE Demir K "OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI." Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10, ss.263 - 283, 2020.
ISNAD Demir, Kenan. "OSMANLI BASININDA İKTİSADİ TEFRİKACILIK (HAZİNE-i EVRAK DERGİSİ): MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI". Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 10/20 (2020), 263-283.