Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi

BEDİRHAN ,Muhammed

Muhammed BEDİRHAN

(Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslâm Bilimleri Bölümü)

Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi

Yıl: 2020Cilt: 3Sayı: 1ISSN: 2667-4785Sayfa Aralığı: 94 - 110Metin Dili: Türkçe

51 0

Türkçe
İngilizce

Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi

Öz: Tasavvuf içerisinde gelişen metafizik anlayış, belirgin hâle geldiği ilk dönemlerden itibarençeşitli eleştirilerin odağında yer almıştır. Bu eleştiriler vahdet-i vücûd diye adlandırılan vebüyük ölçüde İbnü’l-Arabî (ö. 638/1240) ve sonrası dönemde sistemleşen metafizik anlayışıntasavvuf dünyasında etkin hâle gelmesiyle ivme kazanır. Son dönem Osmanlışeyhülislâmlarından biri olan Mustafa Sabri Efendi (1869-1954) de vahdet-i vücûd adıylasistemleşen bu metafiziği eleştirenler arasındadır. Eleştirileri genel ve özel ilâhiyat bahisleri,kozmoloji, meâd doktrini gibi ontolojik hususlar ile vahdet-i vücûda kaynaklık ettiği ileri sürülenkeşf ve müşâhedeye dayalı bilgi anlayışını kapsar.

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

Mustafa Sabri Efendi’s Understanding of Existence and His Crticisim on Wahdat al-Wujūd

Öz:The metaphysical doctrines that have emerged within Sufism have been subjected to various criticisms since the formative period of Sufism. These criticisms accelerated when the metaphysical doctrine called “Wahdat al-Wujūd” (Unity of Existence), which has been largely systematized during and after Ibn Arabi’s (d. 638/1240) time, became more prominent among the Sufis. Mustafa Sabri Efendi (1869-1954), a shaykh al-islam during the last period of the Ottoman Empire, is among those who criticized this metaphysical understanding which came to be systematized under the name of Wahdat al-Wujūd. His critique focuses on the theology of Wahdat al-Wujūd, its cosmological and eschatological aspects as well as on its epistemology which is based on unveiling (kashf) and witnessing (mushahada).

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

Belge Türü: DergiMakale Türü: Araştırma MakalesiErişim Formatı: Erişime Açık

Âmulî, Haydar. Nakdu’n-Nukûd fî Maʻrifeti’l-Vücûd -Câmiu’l-Esrâr ile birlikte-. Tahran: Encümen-i İran-Şinâsî-yi Fransa, 1989.
Bedirhan, Muhammed. Vahdet-i Vücûdu Savunmak. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2019.
Chittick, William. Varolmanın Boyutları. çev. Turan Koç, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
İbn Sînâ. eş-Şifâ, el-İlâhiyyât. Kahire: 1960.
İzutsu, Toshihiko. İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar Kavramlar. çev. Ahmet Yüksel Özemre. İstanbul: Kaknüs Yayıncılık, 1999.
Izutsu, Toshihiko. Sufism and Taoism: A Comparative Study of Key Philosophical Concepts. California: University of California Press, 1984.
Kılıç, Mahmud Erol. Şeyh-i Ekber, İstanbul: Sûfî Yayıncılık, 2009.
Mahadevan, T. M. P. & Radhakrishnan, Dr. S. The Philosophy Of Advaita. Madras: Ganesh & Co. (Madras) Private Ltd, 1957.
Mustafa Sabri Efendi. Mevkıfu’l-akl ve’l-ilm ve’l-âlim min Rabbi’l-Âlemîn ve ibadihi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’l-ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1401/1981.
Mustafa Sabri Efendi. Mevkıfu’l-beşer tahte sultâni’l-kader. Kahire: Matbaatü’s-Selefiyye, 1352.
Mustafa Sabri Efendi. Yeni İslâm Müctehidlerinin Kıymet-i İlmiyyesi. Dârülhilâfetilaliyye: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1335-1337.
Wolfson, Harry Austryn. Philo: Foundations of Religious Philosophy in Judaism, Christianity and Islam. Cambridge-Massachusetts: Harvard University Press, 1962.