Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi
Yıl: 2020 Cilt: 3 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 94 - 110 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-06-2021
Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi
Öz: Tasavvuf içerisinde gelişen metafizik anlayış, belirgin hâle geldiği ilk dönemlerden itibarençeşitli eleştirilerin odağında yer almıştır. Bu eleştiriler vahdet-i vücûd diye adlandırılan vebüyük ölçüde İbnü’l-Arabî (ö. 638/1240) ve sonrası dönemde sistemleşen metafizik anlayışıntasavvuf dünyasında etkin hâle gelmesiyle ivme kazanır. Son dönem Osmanlışeyhülislâmlarından biri olan Mustafa Sabri Efendi (1869-1954) de vahdet-i vücûd adıylasistemleşen bu metafiziği eleştirenler arasındadır. Eleştirileri genel ve özel ilâhiyat bahisleri,kozmoloji, meâd doktrini gibi ontolojik hususlar ile vahdet-i vücûda kaynaklık ettiği ileri sürülenkeşf ve müşâhedeye dayalı bilgi anlayışını kapsar.
Anahtar Kelime: Mustafa Sabri Efendi’s Understanding of Existence and His Crticisim on Wahdat al-Wujūd
Öz: The metaphysical doctrines that have emerged within Sufism have been subjected to various criticisms since the formative period of Sufism. These criticisms accelerated when the metaphysical doctrine called “Wahdat al-Wujūd” (Unity of Existence), which has been largely systematized during and after Ibn Arabi’s (d. 638/1240) time, became more prominent among the Sufis. Mustafa Sabri Efendi (1869-1954), a shaykh al-islam during the last period of the Ottoman Empire, is among those who criticized this metaphysical understanding which came to be systematized under the name of Wahdat al-Wujūd. His critique focuses on the theology of Wahdat al-Wujūd, its cosmological and eschatological aspects as well as on its epistemology which is based on unveiling (kashf) and witnessing (mushahada).
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Âmulî, Haydar. Nakdu’n-Nukûd fî Maʻrifeti’l-Vücûd -Câmiu’l-Esrâr ile birlikte-. Tahran: Encümen-i İran-Şinâsî-yi Fransa, 1989.
- Bedirhan, Muhammed. Vahdet-i Vücûdu Savunmak. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2019.
- Chittick, William. Varolmanın Boyutları. çev. Turan Koç, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
- İbn Sînâ. eş-Şifâ, el-İlâhiyyât. Kahire: 1960.
- İzutsu, Toshihiko. İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar Kavramlar. çev. Ahmet Yüksel Özemre. İstanbul: Kaknüs Yayıncılık, 1999.
- Izutsu, Toshihiko. Sufism and Taoism: A Comparative Study of Key Philosophical Concepts. California: University of California Press, 1984.
- Kılıç, Mahmud Erol. Şeyh-i Ekber, İstanbul: Sûfî Yayıncılık, 2009.
- Mahadevan, T. M. P. & Radhakrishnan, Dr. S. The Philosophy Of Advaita. Madras: Ganesh & Co. (Madras) Private Ltd, 1957.
- Mustafa Sabri Efendi. Mevkıfu’l-akl ve’l-ilm ve’l-âlim min Rabbi’l-Âlemîn ve ibadihi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’l-ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1401/1981.
- Mustafa Sabri Efendi. Mevkıfu’l-beşer tahte sultâni’l-kader. Kahire: Matbaatü’s-Selefiyye, 1352.
- Mustafa Sabri Efendi. Yeni İslâm Müctehidlerinin Kıymet-i İlmiyyesi. Dârülhilâfetilaliyye: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1335-1337.
- Wolfson, Harry Austryn. Philo: Foundations of Religious Philosophy in Judaism, Christianity and Islam. Cambridge-Massachusetts: Harvard University Press, 1962.
| APA | Bedirhan M (2020). Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. , 94 - 110. |
| Chicago | Bedirhan Muhammed Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. (2020): 94 - 110. |
| MLA | Bedirhan Muhammed Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. , 2020, ss.94 - 110. |
| AMA | Bedirhan M Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. . 2020; 94 - 110. |
| Vancouver | Bedirhan M Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. . 2020; 94 - 110. |
| IEEE | Bedirhan M "Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi." , ss.94 - 110, 2020. |
| ISNAD | Bedirhan, Muhammed. "Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi". (2020), 94-110. |
| APA | Bedirhan M (2020). Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 94 - 110. |
| Chicago | Bedirhan Muhammed Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 3, no.1 (2020): 94 - 110. |
| MLA | Bedirhan Muhammed Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, vol.3, no.1, 2020, ss.94 - 110. |
| AMA | Bedirhan M Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2020; 3(1): 94 - 110. |
| Vancouver | Bedirhan M Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2020; 3(1): 94 - 110. |
| IEEE | Bedirhan M "Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi." Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 3, ss.94 - 110, 2020. |
| ISNAD | Bedirhan, Muhammed. "Mustafa Sabri Efendi’nin Varlık Anlayışı ve Vahdet-i Vücûd Eleştirisi". Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 3/1 (2020), 94-110. |
