FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)

Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı-1 (e-dergi) Sayfa Aralığı: 72 - 93 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)

Öz:
Bu çalışma, Siirt ili örneğinde şeyhlik kurumunun (şeyhlerin) kanaat önderliği faaliyetlerindeki bağlayı-cılığını ele almaktadır. Çalışmada şeyhlerin toplumun kanaatlerinin şekillenmesinde etkisi geçmiş ile kıyaslanarak var olan dönüşümün nedenleri araştırılmıştır. Nitel bir alan araştırması olan çalışmada veriler mülakat tekniği ile toplanmıştır. Örneklem seçiminde amaçlı örneklem ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılmıştır. 24’ü (şeyh, müderris, şeyh ailesi üyesi ve tarikat mensubu) şeyhlik kurumu ile bağlantılı; 26’sı ise herhangi bir tarikat bağı olmayan kişiler olmak üzere toplam 50 kişi ile mülakat ya-pılmıştır. Veriler analiz edilirken betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, şeyhlerin kanaat önderliğinde yaşanan değişim altı başlık altında toplanmıştır: a. Şartlı bağlayıcılık (şeyhin kanaatini kendisine pratik yarar sağlayacaksa kabul etme), b. şeyhin önerisine uygun davranmama, c. kuşaklar arası farklılaşma, d. ihtiyacı olunca şeyhi hatırlama, e. arabuluculukta etki yitimi ve f. müritlerin siyasal tercihlerinin şekillenmesinde etki yitimi. Şeyhlerin bağlayıcılığının azalmasında ise beş içsel beş de dışsal faktörün etkili olduğu tespit edilmiştir. İçsel faktörler: a. şeyhlerin toplum ile iç içe olmamaları, b. siyaset ile yakın ilişki içinde olmaları, c. şeyhliğin yetkin olmayan kişiler tarafından temsil edilmesi, d. soy şeyhliğinin (şeyhliğin babadan oğula geçmesi) artması ve e. şeyhlerin ekonomik faaliyetlerde bulunmaları. Dışsal faktörler: a. eğitim seviyesinin artması, b. göç ve şehirleşme, c. bireyselleşme, d. ideolojik yaklaşımlar ve e. PKK’nın şeyhlere yönelik kara propagandası ve yeni aktörlerin ortaya çıkma-sı olmak üzere beş de dışsal faktörün etkili olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime:

FROM FARD TO SUNNAH: THE TRANSFORMATION IN SHEIKHS’ LEADERSHIP (THE SIIRT SAMPLE)

Öz:
The present study discusses the bindingness of sheikdom (sheiks) in opinion leadership ac-tivities in the case of Siirt. The current influence of sheikdom in shaping public opinion was compared with the past, and the reasons behind the transformation in this influence were inves-tigated. In this qualitative field study, data collection was carried out using the interview method. Purposeful and snowball sampling methods were used in the sample selection process. A total of 50 individuals, 24 of which were associated with sheikdom and 26 of which had no cultic association, were interviewed. Descriptive analysis was used to analyze the data. At the end of the study, the transformation in the opinion leadership of sheiks was subsumed under six cat-egories: a. Conditional bindingness (adopting the sheik’s opinion on condition that it provides practical self-benefit), b. failure to comply with the sheik’s suggestions, c. intergenerational differentiation, d. remembering the sheik when needed, e. loss of influence in intermediacy, and f. loss of influence over shaping the political preferences of disciples. It was determined that five internal factors and five external factors were effective in sheikdom’s loss of influence. The internal factors can be listed as: a. Sheiks’ disconnection from society, b. their close rela-tions with politics, c. representation of sheikdom by incompetent individuals, d. the increase in inherited sheikdom (the passing of sheikdom from father to son), and e. sheiks engaging in eco-nomic activities. The external factors can be listed as: a. the increase in the level of education, b. migration and urbanization, c. individualization, d. ideological approaches, and e. the black propaganda carried out against sheiks by PKK and the emergence of new actors.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktaş, A. (2020). Şeyhlik Kurumunun Sosyal ve Dini Pratikler Üzerindeki Etkileri(Siirt Örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi SBE.
  • Bourdieu, P. (1986). The Forms Of Capital. J. Richsrdson içinde, Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (s. 241-258). New York: Greenwood.
  • Bruinessen, M. V. (1993). Kürdistan Üzerine Yazılar (2 b.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Bruinessen, M. V. (2015). Ağa, Şeyh, Devlet (9 b.). (B. Yalkut, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ertit, V. (2014). “Sekülerleşmenin Hızlandırıcısı Olarak Kentleşme”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (41). 243-254.
  • Ertit, V. (2019). Sekülerleşme Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları.
  • Goffman, E. (2018). Damga (3 b.). (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, & S. Ağırnaslı, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
  • Özel Koca, N. (2017). Kayıt Dışı Ekonomi: Tefecilik (Siirt Örneği). Siirt: Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Pekasil, T. (2013). “Dini Statü Tiplerinde Farklılasma: Cizre Örneğinde Seyh, Molla ve Seyyidler”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. 2(4): 24-54.
  • Peker, Ö., & Aytürk, N. (2000). Etkli Yönetim Becerileri. Ankara: Yargı Yayınları.
  • Ulutaş, E. (2015). “Toplumsal Bir Tip: Kanaat Önderi”. Konya: Selçuk Üniversitesi SBE.
APA Aktaş A (2020). FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). , 72 - 93.
Chicago Aktaş Ahmet FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). (2020): 72 - 93.
MLA Aktaş Ahmet FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). , 2020, ss.72 - 93.
AMA Aktaş A FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). . 2020; 72 - 93.
Vancouver Aktaş A FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). . 2020; 72 - 93.
IEEE Aktaş A "FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)." , ss.72 - 93, 2020.
ISNAD Aktaş, Ahmet. "FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)". (2020), 72-93.
APA Aktaş A (2020). FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). Muhafazakar Düşünce Dergisi, 16(Özel Sayı-1 (e-dergi)), 72 - 93.
Chicago Aktaş Ahmet FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). Muhafazakar Düşünce Dergisi 16, no.Özel Sayı-1 (e-dergi) (2020): 72 - 93.
MLA Aktaş Ahmet FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). Muhafazakar Düşünce Dergisi, vol.16, no.Özel Sayı-1 (e-dergi), 2020, ss.72 - 93.
AMA Aktaş A FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). Muhafazakar Düşünce Dergisi. 2020; 16(Özel Sayı-1 (e-dergi)): 72 - 93.
Vancouver Aktaş A FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği). Muhafazakar Düşünce Dergisi. 2020; 16(Özel Sayı-1 (e-dergi)): 72 - 93.
IEEE Aktaş A "FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)." Muhafazakar Düşünce Dergisi, 16, ss.72 - 93, 2020.
ISNAD Aktaş, Ahmet. "FARZİYETTEN SÜNNETE: ŞEYHLERİN KANAAT ÖNDERLİĞİNDE DÖNÜŞÜM (Siirt İli Örneği)". Muhafazakar Düşünce Dergisi 16/Özel Sayı-1 (e-dergi) (2020), 72-93.