Yıl: 2021 Cilt: 46 Sayı: 205 Sayfa Aralığı: 137 - 159 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2020.8698 İndeks Tarihi: 08-06-2021

Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği

Öz:
Araştırma, öyküleştirme yöntemiyle oluşturulan eğitim programının beş yaş çocuklarının eleştirel düşünme becerilerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma nicel model ve deneysel desen kullanılarak tasarlanmıştır. Araştırmaya 2017-2018 eğitim öğretim yılında Kırklareli Merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 22 deney, 21 kontrol grubunda olmak üzere 43 çocuk katılmıştır. Deney grubundaki çocuklara mevcut eğitim programlarına ek olarak 19.03.2018-22.05.2018tarihleri arasında öyküleştirme eğitim programı 10 hafta boyunca (haftada iki gün birer saat) araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Kontrol grubundaki çocuklar mevcut eğitim programlarına devam etmişlerdir.Araştırmada “kişisel bilgi formu” ve araştırmacı tarafından geliştirilen “5-6 Yaş Çocukları İçin Eleştirel Düşünme Becerileri Testi (ÇEDT)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde ön test, son test, kalıcılık testi, kontrol gruplu deneysel desen uygulanmıştır. Verilerin normal dağılıma sahip olması ve varsayımların homojenliğinin sağlandığı durumlarda deneysel işlemin etkisinin belirlenmesi amacıyla öntest ve sontestler arasında grup içi, gruplar arası ve ortak etkiyi beraber ele alabilen karışık desenler için iki faktörlü ANOVA yöntemi kullanılmıştır. Varsayımların sağlanmadığı durumlarda ise sontest ve öntest fark puanlarının deney ve kontrol gruplarına göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Bunun için normallik varsayımının sağlandığı durumlarda ilişkisiz örneklemler için t testi, aksi durumda ise Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, öyküleştirme yöntemiyle oluşturulan eğitim programının deney grubundaki çocukların eleştirel düşünme becerileri testi toplam puanında ve eleştirel düşünme becerileri testine ait yorumlama, açıklama, çıkarım, analiz, özdüzenleme alt boyutları puanlarında anlamlı bir farklılık yarattığı belirlenmiştir. Ortaya çıkan anlamlılığın etki büyüklüğü değerlendirildiğinde eleştirel düşünme becerileri testi toplam puanında yüksek; analiz ve öz düzenleme alt boyutunda orta üstü; çıkarım ve açıklama alt boyutunda orta; yorumlama alt boyutunda ise düşük düzeyde etki büyüklüğü bulunmuştur.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahlquist, S. (2016). Teaching young learners through Storyline: 'The more fun it is, the more you learn!'. Modern English Teacher, 1, 62-75.
  • Akköse, E. E. (2008). Okulöncesi eğitimi fen etkinliklerinde doğa olaylarının neden sonuç ilişkilerini belirlemede yaratıcı dramanın etkililiği. Yaratıcı Drama Dergisi, 3(6), 7-24.
  • Ayvacı, H. Ş. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerini kullanma yeterliliklerini geliştirmeye yönelik pilot bir çalışma. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 4(2), 1-24.
  • Başarer, D. (2017). Bir düşünme türü olarak mantıksal düşünme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 433-442.
  • Bell, S. (2007). The flexibility of the topic approach. The Netherlands: national institute for curriculum development. Report of the Seminar of Topic Based Approaches to Learnig and Teaching in Primary Education.
  • Bell, S. (2010). Project-based learning for the 21st century: Skills for the future. The clearing house: A Journal of Educational Strategies, 83(2), 39-43.
  • Beyer, B. K. (1987). Practical strategies for the teaching of thinking. Boston: Allyn and Bacon.
  • Bodrova, E. ve Leong, D. J. (2013). Zihin araçları: Erken çocukluk eğitiminde Vygotsky yaklaşımı (G. Haktanır, Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Bodur, H. (2010). İlköğretim ikinci sınıf hayat bilgisi dersinde içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Bookfield, D. D. (1987). Developing critical thinkers: Challenging adultss to explore alternative ways of thinking and acting. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
  • Bredekamp, S. (2015). Kültürel ve dilsel farklılıkları benimseme (Z. Öztürk, Çev.). Z. İnan ve T. İnan (Ed.), Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar içinde (s. 170-203). Ankara: Nobel.
  • Butler, H. A., Pentoney, C. ve Bong, M. P. (2017). Predicting real-world outcomes: Critical thinking ability is a better predictor of life decisions than intelligence. Thinking Skills and Creativity, 25, 38- 46.
  • Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom Taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 32(142), 3-14.
  • Büyüköztürk, Ş. (2011). Deneysel desenler: Öntest sontest kontrol gruplu desen ve veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Causey, C. B. (2016). Scientific reasoning in preschoolers (Doktora tezi). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi (UMI No. 10149553).
  • Chandra, J. S. (2008). A Vygotskykian perspective on promoting critical thinking in young children through mother-child interaction (Yayımlanmamış doktora tezi). Murdoch Üniversitesi, Perth.
  • Collier, E., Guanther, T. ve Veerman, C. (2002). Developing critical thinking skills through a variety of instructional strategies (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Saint Xavier University, Chicago, Illinois. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED469416.pdf adresinden erişildi.
  • Creswell, J. (1997). Creating worlds constructing meaning: The Scottish Storyline Method. Potsmouth, NH: Heinemann.
  • Daniel, M. ve Auriac, M. (2011). Philosopy, critical thinking and philolophy for children. Educational Philosophy and Theory, 43(5), 415-435.
  • Davis-Seaver, J. (1994). Critical thinking in young childeren (Doktora tezi). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi (UMI No. 9520525).
  • Davis-Seaver, J., Smith, T. ve Leflore, D. (2003). Constructivism: A path to critical thinking in early childhood. International Journal of Scholarly Academic Intellectual Diversity, 7(1), 1-7.
  • Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Demirel, Ö. (1999). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem.
  • Dewey, J. (1933). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Boston: MA: Heath.
  • Dovigo, F. (2016). Argumentation in preschool: A common ground for collaborative learning in early childhood. European Early Childhood Education Research Journal, 24(6), 818-840.
  • Duran, M. ve Dökme, İ. (2016). The effect of the inquiry-based learning approach on student's criticalthinking skills. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(12), 2887-2908.
  • Ennis, R. H. (1985). A logical basis for measuring critical thinking skills. Educational Leadership, 43(2), 44- 48.
  • Ennis, R. H. (1989). Critica thinking and subject specificity: Clarification and needed research. Educational Researcher, 18(4), 3-10. doi:10.3102/0013189X018003004
  • Epstein, A. S. (1993). Training for quality: Improving early childhood programs through systematic inservice training. Ypsilanti, Mich.: High/Scope Press.
  • Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assesment and instruction-executive summary-The Delphi Report. https://www.researchgate.net/publication/242279575 adresinden erişildi.
  • Facione, P. A. (1992). Critical thinking: What it is and why it counts. https://www.researchgate.net/publication/251303244 adresinden erişildi.
  • Fernández-Santín, M. ve Feliu-Torruella, M. (2020). Developing critical thinking in early childhood through the philosophy of Reggio Emilia. Thinking Skills and Creativity, 37, 1-10.
  • Florea, N. M. ve Hurjui, E. (2015). Critical thinking in elementary school children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 565-572.
  • Gürkaynak, İ., Üstel, F. ve Gülgöz, S. (2003). Eleştirel düşünme. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2010). Multivariate data analysis. Englewood Cliffs, NJ: Pearson‐Prentice‐Hall.
  • Halpern, D. F. (2003). Thoughts and knowledge: An introduction to critical thinking. New Jersey-London: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Harkness, S. (1997). The storyline method: How it all began. J. Creswell (Ed.), Creating words, constructing meaning: The Scottish Storyline Method içinde (s. xiii-xvii). Potsmouth: NH: Heinemann.
  • Harkness, S. (2007). Storyline-an approach to effective teaching and learning. S. Bell, G. White ve S. Harkness (Ed.), Storyline: Past, present and future içinde (s. 19-26). Glasgow: Enterprising Careers.
  • Hart, R. A. (2016). Çocukların katılımı (T. Şener Kılınç, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Heyman, G. D. (2008). Children's critical thinking when learning from others. Current Directions in Psychological Science, 17(5), 344-347.
  • Karadağ, F. ve Demirtaş, V. Y. (2018). Çocuklarla felsefe öğretim programı’nın okul öncesi dönemdeki çocukların eleştirel düşünme becerileri üzerindeki etkililiği. Eğitim ve Bilim, 43(195), 19-40. doi:10.15390/EB.2018.7268
  • Koç, C. (2007). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama, eleştirel düşünme ve sınıf içi etkileşim üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Kuhn, D. (1999). A developmental model of critical thinking. Educational Researcher, 28(2), 16-26.
  • León, J. M. (2015). A baseline study of strategies to promote critical thinking in the preschool classroom. GIST Education And Learning Research Journal, 10, 113-127.
  • Lewis, A. ve Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into Practice, 32(3), 131-137.
  • Lipman, M. (1988). Critical thinking-what can it be. Educational Leadership, 46(1), 38-43.
  • Lone, J. M. (2017). Filozof çocuk. İstanbul: Solo Unitas.
  • Louca, E. P. (2008). Metacognition and theory of mind. Newcastle, UK: Cambridge Scholars Publishing.
  • Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Ed. ve Çev.). Ankara: Pegem.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
  • Murphy, P. K., Rowe, M. L., Ramani, G. ve Silverman, R. (2014). Promoting critical-analytic thinking in children and adolescents at home and in school. Educational Psychology Review, 26(4), 561-578.
  • Nosich, G. M. (2016). Eleştirel düşünme ve disiplinler arası eleştirel düşünme rehberi (B. Aybek, Çev.), Ankara: Anı.
  • Oğuz, V. ve Köksal Akyol, A. (2015). Problem Çözme Becerisi Ölçeği (PÇBÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova University Faculty of Education Journal, 44(1), 105-122.
  • Potts, B. (1994). Strategies for teaching critical thinking. Practical Assessment, Research & Evaluation, 4(1), 3.
  • Scheau, I. (2012). The influence of critical thinking on pupil’s development and at the level of didactic activities. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 51(3), 552-556.
  • Solstad, A. G. (2006, Ekim). Storyline–a Strategy for Active Learning and Adapted Education-a partnership project between teacher education and practice schools. 31. ATEE Kongresi’nde sunulmuş bildiri (s. 97- 104), Bodø Universite Koleji, Nordland.
  • Şahhüseyinoğlu, D. (2010). Children as researchers: A report from 6 year old Turkish students ‘science’classroom. Procedia-Social and Behavioral Science, 2(2), 5152-5156.
  • Tepetaş Cengiz, G. Ş. (2015). Öyküleştirme yöntemi. M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (s. 265-284). Ankara: Eğiten Kitap.
  • Tonus, F. (2012). Argümantasyona dayalı öğretimin ilköğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme ve karar verme becerileri üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Tozduman Yaralı, K. (2019a). Gelişimsel açıdan eleştirel düşünme ve çocuklarda eleştirel düşünmenin desteklenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 454-479.
  • Tozduman Yaralı, K. (2019b). Okul öncesi çocukların eleştirel düşünme becerilerine öyküleştirme yöntemine dayalı eğitim programının etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Tozduman Yaralı, K. ve Güngör Aytar, F. A. (2018, Mayıs). Eleştirel düşünme perspektifinden okul öncesi eğitim programı. V. Uluslararası Avrasya Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Akdeniz Üniversitesi, Antalya. https://ejercongress.org/2018/ adresinden erişildi.
  • Tozduman Yaralı, K. ve Güngör Aytar, F. A. (2020). The critical thinking skills test for 5-6 year-old children (CTTC): A study of validity and reliability. Elementary Education Online, 19(3), 1439-1449.
  • Whitsed, N. (2004). Learning and teaching. Health Information & Libraries Journal, 21(1), 74-77.
  • Williams Howe, C. (2016). How to raise critical thinkers in a world that desperately needs them. http://www.parent.com adresinden erişildi.
  • Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı kuram ve öğrenme-öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1-2), 65-75.
  • Yiğit, E. Ö. ve Erdoğan, T. (2008). Sosyal bilgiler dersinde uygulanan öyküleştirme yönteminin ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeylerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 399-416.
APA Tozduman Yaralı K, GÜNGÖR AYTAR F (2021). Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. , 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
Chicago Tozduman Yaralı Kevser,GÜNGÖR AYTAR FATMA ABİDE Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. (2021): 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
MLA Tozduman Yaralı Kevser,GÜNGÖR AYTAR FATMA ABİDE Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. , 2021, ss.137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
AMA Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. . 2021; 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
Vancouver Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. . 2021; 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
IEEE Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F "Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği." , ss.137 - 159, 2021. 10.15390/EB.2020.8698
ISNAD Tozduman Yaralı, Kevser - GÜNGÖR AYTAR, FATMA ABİDE. "Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği". (2021), 137-159. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8698
APA Tozduman Yaralı K, GÜNGÖR AYTAR F (2021). Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. Eğitim ve Bilim, 46(205), 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
Chicago Tozduman Yaralı Kevser,GÜNGÖR AYTAR FATMA ABİDE Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. Eğitim ve Bilim 46, no.205 (2021): 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
MLA Tozduman Yaralı Kevser,GÜNGÖR AYTAR FATMA ABİDE Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. Eğitim ve Bilim, vol.46, no.205, 2021, ss.137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
AMA Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(205): 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
Vancouver Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(205): 137 - 159. 10.15390/EB.2020.8698
IEEE Tozduman Yaralı K,GÜNGÖR AYTAR F "Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği." Eğitim ve Bilim, 46, ss.137 - 159, 2021. 10.15390/EB.2020.8698
ISNAD Tozduman Yaralı, Kevser - GÜNGÖR AYTAR, FATMA ABİDE. "Öyküleştirme Yöntemiyle Oluşturulan Eğitim Programının Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkililiği". Eğitim ve Bilim 46/205 (2021), 137-159. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8698