Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar

Akman, Berrin; yazıcı, dila; usta, miraç barış

doi:doi:10.17827/aktd.855705

Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar

Dila Nur YAZICI, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Samsun, Türkiye)

Berrin AKMAN, (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Miraç Barış USTA (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Arşiv Kaynak Tarama Dergisi

78 21

Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 267 - 275 Metin Dili: Türkçe DOI: doi:10.17827/aktd.855705 İndeks Tarihi: 09-05-2021

Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar

Öz:

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)olan çocukların erken dönemde tanılanarak, yoğun bir eğitime alınmaları, bu çocukların gelişimi için son derece önemlidir. Günümüzde OSB’li çocukların tarama, tanılama ve değerlendirilmesinde pek çok ölçme aracı kullanılmaktadır. Elbette ki tek bir ölçme aracı tanılama sürecinde kullanılmamalı, pek çok ölçme aracı ve yöntem işe koşulmalıdır. Bu araştırmada öncelikle tarama, tanılama ve değerlendirmenin tanımları yapılmış, ardından her tanım sonradında OSB’li çocukların tarama, tanılama ve değerlendirilmesinde dünyada ve ülkemizde kullanılan bazı ölçme araçları tanıtılmıştır.

Anahtar Kelime:

Psychometric Tools Used in Screening, Diagnosis, and Evaluation of Children with Autism

Öz:

Early diagnosis and intensive education of children with Autism Spectrum Disorder (ASD) is essential for thedevelopment of these children. Today, many measurement tools are used in screening, diagnosing, and evaluatingchildren with ASD. Of course, not a single measurement tool should be used in the diagnostic process, but manymeasurement tools and methods should be employed. In this research, definitions of screening, diagnosis, andevaluation are made, after each definition, some measurement tools used in screening and diagnosis, and evaluation ofchildren with ASD are introduced.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Yazıcı DN, Akman B. An investigation of pre-school teachers' opinions about the inclusion of children with autism. Ankara Unıversıty Faculty Of Educatıonal Scıences Journal Of Specıal Education. 2018;19:105-28.
2. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub. 2013.
3. Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child. 1943;2:217-50.
4. Aksoy V, Şahin Ş. Otizm spektrum bozukluğu (OSB): Tarama, tanılama ve değerlendirme. Pegem Atıf İndeksi. 2017:230-59.
5. Matson JL, Goldin RL. Diagnosing young children with autism. Int J Dev Neurosci. 2014;39:44-8.
6. Kiss IG, Feldman MS, Sheldrick RC, Carter AS. Developing autism screening criteria for the brief infant-toddler social-emotional assessment (BITSEA). J Autism Dev Disord. 2017;47:1269-77.
7. Sucuoğlu B. Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların değerlendirilmesi. In: Elif Tekin İftar (ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri. Ankara:Vize. 2014:81-118.
8. Singh A, Yeh CJ, Blanchard SB. Ages and stages questionnaire: a global screening scale. Boletín Médico Del Hospital Infantil de México (English Edition). 2017;74:5-12.
9. Colwyn T. Aitken K, Papoudi D, Roberts J. Children with autism: Diagnosis and intervention to meet their needs (2nd ed.). London: Jessica Kingsly Publisher. 1986.
10. Bricker D, Squires J, Kaminski R, Mounts L. The validity, reliability, and cost of a parent-completed questionnaire system to evaluate at-risk infants. J Pediatr Psychol. 1988;13:55-68.
11. Kapci EG, Kucuker S, Uslu RI. Ages & Stages Questionnaires (Turkish Version). Ankara, Eğiten Kitapevi. 2015.
12. Akman B, Yazıcı, D. Standardize testler. Gelişimsel tanı ve değerlendirme yöntemleri. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları. 2016.
13. Fairbairn N, Galea C, Loughran-Fowlds A, Hodge A, Badawi N, Walker K. Prediction of three-year outcomes using the Bayley-III for surgical, cardiac and healthy Australian infants at one year of age. Early Hum Dev. 2018;117:57-61.
14. Salvia, J, Ysseldyke J, Witmer S. Assessment: In special and inclusive education. Cengage Learning. 2012.
15. Zago T, Pinto F, Ribeiro Leite H, Nunes Santos, J Souza Morais RL Erken çocukluk döneminde çocuklarda nöropsikomotor gelişim ve biyolojik ve çevresel risk faktörleri arasındaki ilişki. Revista CEFAC. 2010;19:320-9.
16. Öz-Göçer C. Çok düşük doğum ağırlıklı riskli pretermlerin nörogelişimsel sorunları ve nörolojik morbiditeye etki eden faktörlerin araştırılması (Uzmanlık tezi). Sağlık Bakanlığı Bakırköy Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, Türkiye. 2006.
17. Savasir I, Sezgin N, Erol N. Handbook of Ankara developmental screening inventory. Ankara, Turkish Psychologists Association Publication. 1994.
18. Hilton-Mounger A. Battelle Developmental Inventory: 2nd Edition. In: Goldstein S, Naglieri JA (eds). Encyclopedia of Child Behavior and Development. Springer, Boston, MA. 2011:61-62.
19. Elbaum B, Gattamorta KA, Penfield RD. Evaluation of the Battelle developmental inventory, screening test for use in states’ child outcomes measurement systems under the Individuals with Disabilities Education Act. Journal of Early Intervention. 2010;32:255-73.
20. Doig KB, Macias MM, Saylor CF, Craver JR, Ingram PE. The Child Development Inventory: A developmental outcome measure for follow-up of the high-risk infant. J Pediatr. 1999;135:358-62.
21. Montgomery ML, Saylor CF, Bell NL, Macias MM, Charles JM, Pappu Katikaneni LD. Use of the Child Development Inventory to screen high-risk populations. Clin Pediatr. 1999;38:535-9.
22. Baron-Cohen S, Allen J, Gillberg C. Can autism be detected at 18 months?: The needle, the haystack, and the CHAT. Brit J Psych. 1992;161:839-43.
23. Baron-Cohen S, Wheelwright S, Cox A, Baird G, Charman T, Swettenham J, Drew A, Doehring P. Early identification of autism by the Checklist for Autism in Toddlers (CHAT). J R Soc Med. 2000;93:521-5.
24. Charman T, Baron-Cohen S, Baird G, Cox A, Wheelwright S, Swettenham J, Drew A. Commentary: The modified checklist for autism in toddlers. J Autism Dev Disord. 2001;1-31:145.
25. Ünlü E. Otizm spektrum bozukluğunda tarama, tanılama ve değerlendirme. In: Ümit Şahbaz (ed.). Zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu. Ankara: Vize. 2017.
26. Robins DL, Fein D, Barton ML, Green JA. The Modified Checklist for Autism in Toddlers: an initial study investigating the early detection of autism and pervasive developmental disorders. J Autism Dev Disord. 2001;31:131-44.
27. Kara B, Mukaddes NM, Altınkaya I, Güntepe D, Gökçay G, Özmen M. Using the Modified Checklist for Autism in Toddlers in a well-child clinic in Turkey: Adapting the screening method based on culture and setting. Autism. 2014;18:331-338.
28. Swinkels SH, Dietz C, van Daalen E, Kerkhof IH, van Engeland H, Buitelaar JK. Screening for autistic spectrum in children aged 14 to 15 months. I: the development of the Early Screening of Autistic Traits Questionnaire (ESAT). J Autism Dev Disord. 2006;36:723-732.
29. Dietz C, Swinkels S, van Daalen E, van Engeland H, Buitelaar JK. Screening for autistic spectrum disorder in children aged 14–15 months. II: Population screening with the Early Screening of Autistic Traits Questionnaire (ESAT). Design and general findings. J Autism Dev Disord. 2006;36:713-722.
30. Bayhan P. Erken Müdahalede Her Şeyin Başlangıcı: Çocuk Gelişimi, Tarama, Değerlendirme ve Tanılama. Erken Müdahalede İlk Aşama: Tanılama kitabı. Ankara, Hacettepe yayınları. 2016.
31. Lord C, Rutter M, Le Couteur A. Autism Diagnostic Interview-Revised: a revised version of a diagnostic interview for caregivers of individuals with possible pervasive developmental disorders. J Autism Dev Disord. 1994;24:659-685.
32. Babinska K, Tomova A, Celušáková H, Babkova J, Repiska G, Kubranska A, Filčíková D, Siklenkova L, Ostatnikova D. Fecal calprotectin levels correlate with main domains of the autism diagnostic interview-revised (ADI-R) in a sample of individuals with autism spectrum disorders from Slovakia. Physiol Res. 2017;66:517-522.
33. Kim SH, Lord C. New autism diagnostic interview-revised algorithms for toddlers and young preschoolers from 12 to 47 months of age. J Autism Dev Disord. 2012;42:82-93.
34. Zander E, Willfors C, Berggren S, Coco C, Holm A, Jifält I, Kosieradzki R, Linder J, Nordin V, Olafsdottir K, Bölte S. The interrater reliability of the autism diagnostic interview-revised (ADI-R) in clinical settings. Psychopathol. 2017;50:219-27.
35. Krug DA, Arick JR, Almond PJ. Behavior checklist for identifying severely handicapped individuals with high levels of autistic behavior. J Child Psychol Psychiatry. 1980;21:221-229.
36. Krug DA. Autism screening instrument for educational planning, background and development. Autism: Diagnosis, instruction, management and research. Austin, TX, Proed. 1979.
37. Yılmaz Irmak, T, Tekinsav S, Aydın A, Sorias O. Otizm davranış kontrol listesinin (ABC) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2007;14:13-23.
38. Marteleto MR, Pedromônico MR. Validity of autism behavior checklist (ABC): preliminary study. Braz J Psychiatry. 2005;27:295-301.
39. Eaves RC, Milner B. The criterion-related validity of the childhood autism rating scale and the autism behavior checklist. J Abnorm Child Psychol. 1993;21:481-491.
40. Volkmar FR, Cicchetti DV, Dykens E, Sparrow SS, Leckman JF, Cohen DJ. An evaluation of the autism behavior checklist. J Autism Dev Disord. 1988;18:81-97.
41. Le Couteur A, Rutter M, Lord C, Rios P, Robertson S, Holdgrafer M, McLennan J. Autism diagnostic interview: a standardized investigator-based instrument. J Autism Dev Disord. 1989;19:363-387.
42. Rellini E, Tortolani D, Trillo S, Carbone S, Montecchi F. Childhood Autism Rating Scale (CARS) and Autism Behavior Checklist (ABC) correspondence and conflicts with DSM-IV criteria in diagnosis of autism. J Autism Dev Disord. 2004;34:703- 738.
43. Schopler E, Reichler RJ, DeVellis RF, Daly K. Toward objective classification of childhood autism: Childhood Autism Rating Scale (CARS). J Autism Dev Disord. 1980;10:91-103.
44. Karren BC. A Test Review: Gilliam, JE. Gilliam Autism Rating Scale-(GARS-3). J Psych Assess. 2017;35:342-346.
45. McAfee OD, Leong DJ. Assessing and guiding young children's development and learning. Allyn & Bacon, A Viacom Company. 2011.
46. Kargın T. Okul öncesi eğitimde performans değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanması. Editör: Bülbin Sucuoğlu, Hatice Bakkaloğlu. Okul öncesinde kaynaştırma. Ankara: Kök yayınları; 2011:77-132.
47. Karakelle S, Ertuğrul Z. Zihin Kuramı ile Çalışma Belleği, Dil Becerisi ve Yönetici İşlevler Arasındaki Bağlantılar Küçük (36- 48 ay) ve Büyük (53-72 ay) Çocuklarda Farklılık Gösterebilir mi?. Turk Psikoloji Dergisi. 2012;27:11-25.
48. Güven S, Topbaş S. Adaptation of the Test of Early Language Development-(TELD-3) into Turkish: Reliability and validity study. International Journal of Early Childhood Special Education.2014;6,151-176.
49. Bishop DV, Baird G. Parent and teacher report of pragmatic aspects of communication: use of the Children's Communication Checklist in a clinical setting. Dev Med Child Neurol. 2001;43:809-818.
50. Norbury CF, Nash M, Baird G, Bishop DV. Using a parental checklist to identify diagnostic groups in children with communication impairment: a validation of the Children's Communication Checklist-2. Int J Lang Commun Disord. 2004;39:345-364.
51. Volden J, Phillips L. Measuring pragmatic language in speakers with autism spectrum disorders: Comparing the Children’s Communication Checklist—2 and the Test of Pragmatic Language. Am J Speech Lang Pathol. 2010;204-212.
52. Diken Ö. Pragmatic Language Skills of Children with Developmental Disabilities: A Descriptive and Relational Study in Turkey. Eurasian J Edu Res. 2014;55:109-22.
53. Diken Ö. Describing and Comparing Pragmatic Language Skills of Turkish Students with Typical Development and Inclusive Education Students with Mild Intellectual Disability. International Journal of Progressive Education. 2019;15:157-166.
54. Alev G, Diken IH, Ardıç A, Diken Ö, Şekercioğlu G, Gilliam J. Adaptation and Examining Psychometrical Properties of Pragmatic Language Skills Inventory (PLSI) in Turkey. Elementary Education Online. 2014;13:258-73.
55. Alpas B, Akcakin M. Vineland Adaptive Behavior Scales (Survey Form): adaptation, validity and reliability for infants of 0-47 months of age. Turkish J Psychol. 2003;18:57-71.

APA	yazıcı d, Akman B, usta m (2020). Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. , 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
Chicago	yazıcı dila,Akman Berrin,usta miraç barış Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. (2020): 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
MLA	yazıcı dila,Akman Berrin,usta miraç barış Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. , 2020, ss.267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
AMA	yazıcı d,Akman B,usta m Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. . 2020; 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
Vancouver	yazıcı d,Akman B,usta m Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. . 2020; 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
IEEE	yazıcı d,Akman B,usta m "Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar." , ss.267 - 275, 2020. doi:10.17827/aktd.855705
ISNAD	yazıcı, dila vd. "Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar". (2020), 267-275. https://doi.org/doi:10.17827/aktd.855705

APA	yazıcı d, Akman B, usta m (2020). Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(4), 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
Chicago	yazıcı dila,Akman Berrin,usta miraç barış Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 29, no.4 (2020): 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
MLA	yazıcı dila,Akman Berrin,usta miraç barış Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, vol.29, no.4, 2020, ss.267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
AMA	yazıcı d,Akman B,usta m Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29(4): 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
Vancouver	yazıcı d,Akman B,usta m Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29(4): 267 - 275. doi:10.17827/aktd.855705
IEEE	yazıcı d,Akman B,usta m "Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar." Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29, ss.267 - 275, 2020. doi:10.17827/aktd.855705
ISNAD	yazıcı, dila vd. "Otizmli Çocukları Tarama, Tanılama, Değerlendirmede KullanılanPsikometrik Araçlar". Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 29/4 (2020), 267-275. https://doi.org/doi:10.17827/aktd.855705