Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 109 - 128 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/JGEOG2020-0046 İndeks Tarihi: 10-05-2021

Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını

Öz:
Kayaköy Polyesi Fethiye’nin 6 km güneyinde deniz seviyesinden 140 m yükseklikte, 5 km uzunluğunda, 2 km eninde ve 5 km2 alana sahip dolomitler içinde oluşmuş dış drenaja kapalı tipik bir karstik depresyondur. Kayaköy Polyesi Havzası ise 43 km2 alan kaplayıp doğuda yer alan Ovacık-Hisarönü ovalarını da kapsar ve havzanın suları polyenin batısında tespit edilen iki düden ile dış drenaja bağlanır. 31 Ocak 2019 tarihinde Fethiye ve yakın çevresinde aşırı yağışlar sonucu Kayaköy Polyesi’nde oluşan taşkın, yerleşmeler ile tarım alanlarını sular altında bırakmış, taşkının etkisi birkaç ay süre ile devam etmiştir. Bu taşkının afete dönüşmesinde yağış faktörü, karstik süreçler ve arazi kullanım özelliklerinin etkilerini araştırılmış ve çözüm önerileri getirilmiştir. Bu kapsamda arazi çalışmaları, insansız hava aracı, uydu görüntüleri ve meteoroloji istasyonlarının verilerinden elde edilen mekânsal veriler coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analiz edilmiş, sonuç harita ve çıktılar oluşturulmuştur. Elde edilen veriler sonucunda taşkının oluşmasında kısa sürede gelişen kuvvetli sağanak yağışların yanında havzadaki hızlı yapılaşma sonucunda doğal sızma ve eğim koşullarının değişmesi, taşkın koruma yapılarının işlevini yitirmesi, düdenlerin tıkanması ya da beton kuyulara dönüştürülmesi etkili olmuştur. Taşkın oluşumunu tetikleyen bu yanlış arazi uygulamaları devam ettiği sürece taşkının tekrarlanabileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

An Example for the Disasters Caused by Improper Land Use: The Kayaköy Polje Flood of January 31, 2019

Öz:
Kayaköy Polje is a typical karst depression 6 km south of the city of Fethiye, extending for a length of 5 km, with a width of 2 km, and covering an area of 5km2at 140 m from the sea level. On January 31, 2019, heavy rainfall occurred in Fethiye, which is on the southwestern coast of Turkey, flooding settlementsand agricultural areas on the nearby Kayaköy Polje. Following the process whereby a flood escalates into a disaster, a study was performed to investigatethe roles of precipitation, karst processes, and land use, and solutions were proposed. Within the scope of the land surveying work that followed, the spatialinformation obtained with the help of drones, satellite images, and data collected by meteorological stations were analyzed using geographic informationsystems to create maps and other outputs. These findings implicated rapid development in the basin, in addition to the strong torrents that accelerated ina very short time, causing flooding in the region. The development activities altered the natural drainage and slope conditions, rendering flood protectionstructures useless, clogging sinkholes, or turning them into concrete wells. It was concluded that as long as improper land use, which triggered the flood,continued, flood and other disasters were bound to repeat.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akarsu ve Dere Yataklarının Islahı. (2010, 20 Şubat). Resmi Gazete (Sayı: 27499). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2010/02/20100220-17.htm
  • Akşit, O. (1967). Likya tarihi. İstanbul: İ.Ü Edebiyat Fak. Yayını:1218.
  • Avşarcan, B. (1992). Fethiye körfezi ve çevresinin jeomorfolojisi. İstanbul: Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.
  • Bahadır, M. (2014). Samsun’da meydana gelen 4 Temmuz ve 6 Ağustos 2012 taşkınlarının klimatik analizi. Coğrafya Dergisi, (29), 28–50.
  • Bonacci, O. (2013). Poljes, Ponors and Their Catchments. In: John F. Shroder (Editor-in-chief), Frumkin, A. (Volume Editor). Treatise on Geomorphology, Vol 6, Karst Geomorphology, San Diego: Academic Press; 2013. (112-120). DOI: 10.1016/B978-0-12-374739-6.00103-2
  • Banko, G. (1998). “A Review of Assessing the Accuracy of Classifications of Remotely Sensed Data and of Methods Including Remote Sensing Data in Forest Inventory. Working Papers ir98081, International Institute for Applied Systems Analysis.
  • Bilici, Ö., & Everest, A. (2017). 29 Aralık 2016 Mersin selinin meteorolojik analizi ve iklim değişikliği bağlantısı. Doğu Coğfraya Dergisi, (9), 246–260.
  • Biricik, A. S., Bozyiğit, R., & Kurt, H. (1998). Kayaköy polyesi ve yakın çevresinin jeomorfolojisi (Fethiye-Muğla). Marmara Coğrafya Dergisi, 2, 150–173.
  • Bozcu, M., Yağmurlu, F., & Şentürk, M. (2007). Fethiye-Burdur fay zonunun bazı neotektonik ve paleosismolojik özellikleri, GB Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 31(1), 25–48.
  • Buldur, A., Pınar, A., & Başaran, A. (2007). 05-07 Mart 2004 Tarihli Göksu nehri taşkını ve Silifke’ye etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 139–160.
  • Cheyette, F. L. (2014). The mediterranean climate. John Wiley & Sons, Ltd.
  • Congalton, R., & Green, K. (2009). Assessing the accuracy of remotely sensed data principles and practices. Boca Raton: CRC Press Taylor&Francis Group.
  • Dere Yatakları ve Taşkınlar. (2006, 9 Eylül). Resmî Gazete (Sayı: 26284). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006 /09/20060909-3.htm
  • Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilât ve Vazifeleri Hakkında Kanun. (1953, 25 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 8592). Erişim Adresi:https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/8592.pdf
  • Die. (1988). Genel nüfus sayımı, 20.10.1985: Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri: Muğla. Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
  • Doğan, U. (1996). Polye ve Fluvio-Karstik Depresyonlar (Seydişehir’in Güneybatısından Örnekler). Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 5, 229–246.
  • Doğanay, S., Alım, M., & Altaş, T. (2006). Atmosfer kökenli doğal afetlere bir örnek: 10 Ağustos 2005 Erzurum seli. Doğu Coğrafya Dergisi, (16), 305–322.
  • Erinç, S. (1971). Jeomorfoloji II, Genişletilmiş 2. baskı,İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1628, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 23, İstanbul.
  • Esri. (2020). Band Combinations for Landsat 8. Esri: https://www.esri. com/arcgis-blog/products/product/imagery/band-combinations-for-landsat-8/ (Son Erişim 02.05.2020) adresinden alındı
  • Flocas, H., Simmonds, I., Kouroutzoglou, J., Keay, K., Hatzaki, M., Bricolas, V., & Asimakopoulos, D. (2010). On cyclonic tracks over the eastern mediterranean. Journal of Climate, 23(19), 5243–5257.
  • Ford, D. C. & Williams, P. W. (1989). Karst geomorphology and hydrology (Vol. 601). London: Unwin Hyman.
  • Ford, D. C. & Williams, P. W. (2007). Karst Hydrogeology and Geomorphology. Wiley, Chichester, 562.
  • Fural, Ş., & Cürebal, İ. (2019). Elmalı’da (Antalya) Yağışın tetiklediği sel, taşkın ve çamur akıntısı afetlerinin jeomorfolojik analizi. Jeomorfolojik araştırmalar Dergisi, (3), 49–61.
  • Gams, I. (1978). The polje: the problem of definition. Zeitschrift fuer Geomorphologie, N F 22-2, 170–181.
  • Gams, I. (2005). Tectonics impact on poljes and minor basins (Case studies of Dinaric Karst). Acta Carsologica, 34(1), 25-41.
  • Güneysu, A. C., Ozaner, S., & Erkal, T. (1996). Ölüdeniz Lagünü (fethiye) yakın çevresinin jeomorfolojisi ve karst ortamının özellikleri. Türk Coğrafya Deregisi, 31, 305–312.
  • Hazir, İ., Akgül, M., Alkaya, M., & Dağdeviren, M. (2016). 27 Ocak - 14 Mart 2012 Tarihleri Arasında Hatay İli Amik Ovasında Meydana Gelen Taşkınların Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu. Rize.
  • IPCC. (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 1st Ed. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
  • İzbırak, R. (1977). Sistematik Jeomorfoloji, Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
  • Jennings, J. N. (1985). Karst Geomorphology. Géographie Physique et Quaternaire, 39(3), 327.
  • Kopar, İ., Polat, S., Hadımlı, H., & Özdemir, M. (2005). 4-6 Mart Pulur çayı (Ilıca-Erzurum) sel-taşkın afeti. Doğu Coğfrafya Dergisi, (13), 187–218.
  • Lu, D., & Weng, Q. (2007). A survey of image classification methods and techniques for improving classification performance. International Journal of Remote Sensing, 28(5), 823–870.
  • McFeeters, S. K. (1996). The use of the Normalized Difference Water Index (NDWI) in the delineation of open water features. Int. J. Remote Sens., 17, 1425–1432.
  • Nazik, L. (2004). The karst regions of Turkey (According to the Morphogenesis and Morphometric Properties). Proceeding of Int. Symp. on Earth System Sciences, 77–82, Istanbul-Turkey.
  • Özdemir, H. (2006). Havran Çayı’nın (Balıkesir) Taşkın sıklık analizinde gumbel ve log pearson tip III dağılımlarının karşılaştırılması. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(1), 41–52.
  • Özdemir, H. (2007). Farklı Senaryolara göre taşkın risk analizi: Havran çayı örneği (Balıkesir). TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (s. 155–167). Ankara.
  • Özdemir, H., & Bayrakdar, C. (2007). 16 Kasım Tuzla Deresi taşkının nedenleri üzerine bir araştırma. Türk Coğrafya Dergisi, 123–140.
  • Özdemir, H. (2011). Havza morfometrisi ve taşkınlar, Fiziki coğrafya araştırmaları: Sistematik ve bölgesel. D. Ekinci (Ed.), Havza morfometrisi ve taşkınlar içinde (s. 507–526). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu Yayınları.
  • Özdemir, H., & Elbaşı, E. (2015). Benchmarking land use change impacts on direct runoff in ungauged urban watersheds. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 79-82, 100–107.
  • Şahin, K. (2002). Çarşamba ovası ve yakın çevresinde sel afeti (27 Mayıs 2000). Türk Coğrafya Dergisi, (39), 79–95.
  • Şenel, M. (1997). Türkiye jeoloji haritaları Fethiye L 8 Paftası. Ankara: MTA.
  • Şi̇mşek, M., Doğan, U., Öztürk, M. (2020). Polyelerin Sınıflandırılması ve Toroslardan Örnekler. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 5, 1–14.
  • Trenberth, K. E., Dai, A., Rasmussen, R. M., & Parsons, D. B. (2003). The Changing Character of Precipitation. Bulletin of the American Meteorological Society, 84(9), 1205–1218.
  • Turoğlu, H., & Özdemir, H. (2005). Bartın’da Sel ve Taşkınlar: Sebepler, etkiler, önleme ve zarar azaltma önerileri. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Turoğlu, H. (2011). Flashfloods and Floods in Istanbul. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(1), 39–46.
  • Uşkay, S., & Aksu, S. (2002). Ülkemizde taşkınlar, nedenleri, zararları ve alınması gereken önlemler. (421). İMO.
  • Uzun, A. (1995). Erzurum çevresindeki sellere bir örnek: 16 Ağustos 1994. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 246–260.
  • Xu, H. (2006). Modification of normalised difference water index (NDWI) to enhance open water features in remotely sensed imagery. Int. J. Remote Sens., 27, 3025–3033.
  • Wetherald, R. T., Manabe, S. (2002). Simulation of hydrologic changes associated with global warming. Journal of Geophysical Research, 107(D19).
  • Yalçınlar, İ. (1995). Altmışbir kişiyi öldüren İzmir sel afeti. Türk Coğrafya Dergisi, (30), 1–6.
  • Yılmaz, E. ve Çiçek, İ. (2016). Thornthwaite climate classification of Turkey<p>Türkiye Thornthwaite iklim sınıflandırması, Journal of Human Sciences, 13(3), 3973–3994.
  • Zeybek, H. (1998). 22 Mayıs 1998 havza sel-taşkın felaketi. Ondokuz Mayıs Üniv. Eğitim Fakülte Dergisi, (11), 157–164.
  • www.haberturk.com/tr (Erişim: 31.01.2019)
  • https://www.ntv.com.tr/ (Erişim: 31.01.2019).
  • https://gercekfethiye.com/ (Erişim: 31.01.2019).
  • https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mugla/ gezilecekyer/kayakoy
  • https://www.mgm.gov.tr/ (Erişim: 27.08.2020)
  • https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari/ Thornthwaite.pdf (Erişim 25.12.2018).
  • https://www.wetterzentrale.de/reanalysis.php?map, K. C.
  • https://www.wetterzentrale.de/ reanalysis.php?jaar
APA Bayrakdar C, Döker M, Keserci F (2020). Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. , 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
Chicago Bayrakdar Cihan,Döker Mehmet Fatih,Keserci Ferhat Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. (2020): 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
MLA Bayrakdar Cihan,Döker Mehmet Fatih,Keserci Ferhat Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. , 2020, ss.109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
AMA Bayrakdar C,Döker M,Keserci F Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. . 2020; 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
Vancouver Bayrakdar C,Döker M,Keserci F Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. . 2020; 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
IEEE Bayrakdar C,Döker M,Keserci F "Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını." , ss.109 - 128, 2020. 10.26650/JGEOG2020-0046
ISNAD Bayrakdar, Cihan vd. "Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını". (2020), 109-128. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0046
APA Bayrakdar C, Döker M, Keserci F (2020). Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya dergisi (e-dergi), 0(41), 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
Chicago Bayrakdar Cihan,Döker Mehmet Fatih,Keserci Ferhat Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya dergisi (e-dergi) 0, no.41 (2020): 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
MLA Bayrakdar Cihan,Döker Mehmet Fatih,Keserci Ferhat Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya dergisi (e-dergi), vol.0, no.41, 2020, ss.109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
AMA Bayrakdar C,Döker M,Keserci F Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya dergisi (e-dergi). 2020; 0(41): 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
Vancouver Bayrakdar C,Döker M,Keserci F Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya dergisi (e-dergi). 2020; 0(41): 109 - 128. 10.26650/JGEOG2020-0046
IEEE Bayrakdar C,Döker M,Keserci F "Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını." Coğrafya dergisi (e-dergi), 0, ss.109 - 128, 2020. 10.26650/JGEOG2020-0046
ISNAD Bayrakdar, Cihan vd. "Polyelerde Hatalı Arazi Kullanımların Sebep Olduğu Afetlere BirÖrnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını". Coğrafya dergisi (e-dergi) 41 (2020), 109-128. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0046