Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 703 - 728 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.40097 İndeks Tarihi: 12-05-2021

Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme

Öz:
Tıpkı bireylerin hafızası gibi toplumların da hafızası bulunmaktadır. İnsanlar üzerinde etki oluşturan ve nesilden nesle ritüel, tören, simge veya farklı iletişim yöntemleriyle aktarılan geçmiş olay, birtakım değişimler yaşadıktan sonra topluma sunulmaktadır. Salt saflığıyla aktarılmayan geçmiş olayın, kimi zaman seçilmiş bir parçası aktarılır, kimi zaman görmezden gelinir, kimi zaman ise konjonktüre göre yeniden inşa edilir. Günümüzde büyük kitlelere, geçmiş olayı en etkili biçimde hatırlatma görevini kitle iletişim araçları üstlenmiştir. Yani bilinçler medya ile şekillendirilmiş ve aktarılan ideolojinin karşısında veya yanında oldukları fark etmeksizin, medyanın oluşturduğu gündem ile hemhal olmuşlardır. Bu durumu egemen güçler medya yöneticiliğini üstlenerek, kendi çıkarları doğrultusunda kullanmıştır. Medyanın özgürlüğü ve yerine getirmeyi vadettiği fonksiyonlarını göz önünde tuttuğumuzda, toplumu yönlendirmede yadsınamaz bir güce sahip olan geçmişi, erk sahibinin ideolojisi çerçevesinde hatırlatacağı aşikârdır. Çalışmada toplum üzerinde derin bir etkiye sahip olan 28 Şubat sürecinde yaşananlar, 1998 yılından bugüne, gazeteler tarafından topluma hangi yönleriyle, nasıl hatırlatıldığı ve ne tür kamuoyu oluşturulmaya çalışıldığı incelenmiştir. Bu bağlamda farklı ideolojilere sahip olan iki gazetenin 28 Şubat postmodern darbesini gündeme getirme biçimlerini ve 21 yıllık dönem içerisinde değişen söylemlerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Haber metinleri eleştirel söylem çözümlenmesi yoluyla incelenmiştir. Çalışmadan çıkarılan sonuç ise, 28 Şubat’ın yıldönümlerinde gazetenin ideolojisi ve gündemin gerekleri doğrultusunda farklı bağlamlarda hatırlatılarak olayın yeniden inşa edildiği olmuştur.
Anahtar Kelime:

Roles of Media in Formation of Collective Memory: An Examination on 28February News

Öz:
Just like the memory of individuals, societies, also, have memory. The past event, which has an impact on human beings and is transferred from generation to generation by ritual, ceremony, icon or different communication methods, is presented to the society after experiencing a number of changes. A selected part of the past event, which is not transferred by pure purity, is sometimes transferred, sometimes ignored, and sometimes reconstructed according to the conjuncture. Today, media has taken an important dutyof reminding the past event most efficiently to great populations. In other words, the consciousnesses have been influenced by the media's agenda, regardless of whether they are in the face of or with the ideology shaped by the media. When we consider thefunctions of the media promising freedom and fulfillment, it is clear that it will recall the past which has an undeniable power in guiding the society within the framework of the ideology of the master.In this study, it is examined how the events experienced in the period of February 28, which had a profound impact on the society, were reminded to the society and what kind of public opinion was tried to be created from 1998 up today by the newspapers. In this context, it is aimed to put forward the postmodern coup of February 28 on on the agenda of the two newspapers have different ideologies and their discourses that changed during the 21 year period. News texts were analyzed through critical discourse analysis. The conclusion of the study was that the event was being reoccurring on the anniversary of February 28, in various context in line with the newapapers ideology and requirements.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arendt, H. (2003). İnsanlık Durumu.(İkinci Baskı). (Çev. Bahadır Sina Şener) İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Arendt, H. (2010). Totalitarizmin Kaynakları/1, Antisemitizm.(Üçüncü Baskı). (Çev. Bahadır Sina Şener) İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Arkonaç, S. (2010). “Kollektif Bilinç/Kollektif Temsil: Wundt ile Durkheim” İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 3, (21), 109.
  • Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek (Çev. Ayşe Tekin) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Bergson, H. (2014). Metafizik Dersleri, Uzay-Zaman-Madde. İstanbul: Pinhan Yayıncılık. Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. Ankara: Aşina Kitaplar.
  • Bilgin, N. (2013). Tarih ve Kolektif Bellek. İstanbul: Bağlam Yayınları.
  • Bourdieu, P. (1997). Televizyon Üzerine. (Çev. Turhan Ilgaz) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. (Çev. Ferit Budak Aydar). İstanbul: Metis Yayınevi.
  • Connerton, P. (2014). Toplumlar Nasıl Anımsar. (İkinci Baskı). (Çev. Alâeddin Şenel). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Çalak, İ. E. (2012). “Kentsel ve Kolektif Belleğin Sürekliliği Bağlamında Kamusal Mekanlar: ULAP Plats Örneği, Almanya” Tasarım Kuram Dergisi. 8, (13), 34.
  • Deleuze, G. (2006). Bergsonculuk, (Çev. Hakan Yücefer) İstanbul: Otonom Yayıncılık.
  • Durkheim, E. (1995). Toplumbilimsel Yöntemin Kuralları (Çev. Cemal Bali Akal) İstanbul: Engin Yayıncılık.
  • Durkheim, E. (2003). Sosyolojik Yöntemin Kuralları. (Çev. Cenk Saraçoğlu) İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
  • Erdoğan, A. ve K. Alemdar. (1990). İletişim ve Toplum. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
  • Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri. (Çev. Büşra Uçar) Ankara: Heretik Yayınları.
  • Halbwachs, M. (2017). Kolektif Hafıza. (Çev. Banu Barış) Ankara: Heretik Yayınları.
  • Huyssen, A. (1995). Twilight Memories. Abingdon: Routledge.
  • İnal, A. (1996). Haberi Okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
  • Jeanneney, J. (2006). Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi. (Çev. Esra Atuk) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Kaplan, N. ve A. B. Kaplan. (2007). Jacques Derrida ve Yapısökümü’nü Anlamak, 109. Medya ve Eleştirileri 2007 (der. C. Bilgili, N. Tan Akbulut). İstanbul: Beta Basım.
  • Keat, R. ve J. Urry. (2001). Bilim Olarak Sosyal Teori. (İkinci Baskı). (Çev. Nilgün Çelebi) İstanbul: İmge Kitabevi.
  • Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. (Çev. Mehmet Emin Özcan) Ankara: Dost Kitabevi.
  • Olick, K. J. (2014). “Kolektif Bellek: İki Farklı, Kültür”. (Çev. Meral Güneşdoğmuş), Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1, (2), 185-195.
  • Oskay, Ü. (2000). 19. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri, Kuramsal Bir Yaklaşım. (4. Basım). İstanbul: Der Yayınları.
  • Poloma, M. M. (2011). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. (4. Baskı). (Çev. Hayriye Erbaş) Ankara: Palme Yayıncılık.
  • Ramonet, I. (2000). Medyanın Zorbalığı. (Çev. Aykut Derman) İstanbul: Om Yayınevi.
  • Renan, E. (2016). Ulus Nedir?. (Çev. Gökçe Yavaş). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • Schudson, M. (2007). “Kolektif Bellekte Çarpıtma Dinamikleri”. Cogito, Bellek: Öncesiz, Sonrasız, 50, 179-199.
  • Shayegan, D. (2014). Yaralı Bilinç. (Dördüncü Baskı). (Çev. Haydun Bayrı), İstanbul: Metis Yayınları.
  • Sözen, E. (2014). Söylem. Ankara: Birleşik Yayınları.
  • Taşkıran, N. ve R. Yılmaz. (2007). İnsan Gerçekliği ve Medya: Gerçekliğin Yapısından Medyanın İşlevsel Konumu Üzerine Bir Çözümleme, 10-31. Medya ve Eleştirileri 2007 (der. C. Bilgili, N. Tan Akbulut). İstanbul: Beta Basım.
  • Van Dijk, T. (2003). Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım. Söylem ve İdeoloji. (Der. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan). İstanbul: Su Yayınları.
  • Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. İstanbul: Metis Yayınları.
  • İnternet Kaynakları
  • http://gazetetirajlari.com/, (2019, Nisan 14).
  • İncelenen Haberler
  • 28 Şubat 2000 Sabah: “İstifa etmedik hayatımız bitti”
  • 28 Şubat 2006 Sabah: “Askeri kesimle işbirliği yoktu”
  • 28 Şubat 2010 Sabah: “28 Şubat 10 yıl bile sürmedi”
  • 28 Şubat 2011 Sabah: “Ölümüyle de tarih yazdı”
  • 28 Şubat 2012 Sabah: “YÖK’te Teziç dönemine mercek”
  • 28 Şubat 2013 Sabah: “28 Şubat’ın yıldönümünde yeni bir dalga”
  • 28 Şubat 2014 Sabah: “Aynı senaryo, aynı kumpas”
  • 28 Şubat 2016 Sabah: “Darbeci Anayasa’yı gelin çöpe atalım”
  • 28 Şubat 2018 Sabah: “28 Şubat’ta hayatları FETÖ’cü hakimler çaldı”
  • 28 Şubat 2019 Sabah: “28 Şubat zihniyeti pusuda bekliyor”
  • 28 Şubat 2000 Hürriyet: “Sonuç belgesini Demirel yumuşattı”
  • 28 Şubat 2001 Hürriyet: “Erkaya’nın sırları 19 kasette”
  • 28 Şubat 2002 Hürriyet: “Türkiye’ye zarar verdik”
  • 28 Şubat 2013 Hürriyet: “Tanklar sokaktayken izindeydim”
APA AKGÜL M, görücü f (2020). Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. , 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
Chicago AKGÜL Mahmut,görücü fatma betül Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. (2020): 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
MLA AKGÜL Mahmut,görücü fatma betül Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. , 2020, ss.703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
AMA AKGÜL M,görücü f Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. . 2020; 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
Vancouver AKGÜL M,görücü f Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. . 2020; 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
IEEE AKGÜL M,görücü f "Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme." , ss.703 - 728, 2020. 10.29228/TurkishStudies.40097
ISNAD AKGÜL, Mahmut - görücü, fatma betül. "Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme". (2020), 703-728. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.40097
APA AKGÜL M, görücü f (2020). Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies (Elektronik), 15(2), 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
Chicago AKGÜL Mahmut,görücü fatma betül Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies (Elektronik) 15, no.2 (2020): 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
MLA AKGÜL Mahmut,görücü fatma betül Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies (Elektronik), vol.15, no.2, 2020, ss.703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
AMA AKGÜL M,görücü f Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies (Elektronik). 2020; 15(2): 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
Vancouver AKGÜL M,görücü f Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies (Elektronik). 2020; 15(2): 703 - 728. 10.29228/TurkishStudies.40097
IEEE AKGÜL M,görücü f "Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme." Turkish Studies (Elektronik), 15, ss.703 - 728, 2020. 10.29228/TurkishStudies.40097
ISNAD AKGÜL, Mahmut - görücü, fatma betül. "Kolektif Hafızanın Oluşmasında Medyanın Rolü: 28 Şubat Haberleri Üzerine Bir İnceleme". Turkish Studies (Elektronik) 15/2 (2020), 703-728. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.40097