Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi
Yıl: 2020 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 137 - 165 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17131/milel.716955 İndeks Tarihi: 12-05-2021
Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi
Öz: Temel İslam İlimlerinden hadis ilmi, kadınların dikkate değer oranda kat-kıda bulundukları bir ilim dalıdır. Sahabe dönemi ise kadınların hadis il-mine katkısının en görünür olduğu dönemdir. Hâlbuki rivayet külliyatı içinde kadın sahabîlerin rivayetlerinin ne oranda yer tuttuğu, hangi konu-ları içerdiği, kadın sahabîlerden kimlerin rivayet sayısının arttığı ve bu ar-tışın sebepleri gibi konular ayrıntılı çalışılmamıştır. Oysaki Hz. Peygam-ber'in (s) kadınlarla iletişiminde davranış şekli nasıldı, sosyal hayatta on-lara nasıl imkânlar sunmaya çalışmıştı, ne gibi uyarılar yapmış, hangi ko-nularda teşvik etmişti vb. soruların doğru cevaplarını bulmakta kadın sa-habîlerin rivayetleri birincil kaynaktır. Ayrıca hadis ilmi genelinde kadın sahabîlerin rolünü görebilmek, burolü kısıtlayan veya kolaylaştıran etken-leri bulabilmekte onların rivayetlerini incelemekle mümkündür. Sened ve lafızlarında farklılık bulunan rivayetlerin, farklı rivayet sayılması ile kaba-ran rivayet sayılarının, gerçekte kaç rivayete tekabül ettiğinin bulunması içinse tekrarsız rivayet sayıları tespit edilmelidir. Kadın sahabîlerin riva-yetlerinin tanınmasına, tekrarlarının tespitine, bir arada değerlendirilme-sine katkıda bulunmak amacıyla yapılan bu çalışmada, seçilen iki kaynakta rivayeti bulunan 105 kadın sahabînin rivayetleri incelenmekte, tekrarsız rivayet sayıları tespit edilmektedir
Anahtar Kelime: The Evaluation of Women Companions with Narrations in Ahmed b. Hanbel and Tayâlisî's Musnads
Öz: The science of hadith, one of the basic Islamic sciences, is a branch in which women contribute significantly. Women's contribution to the hadith science is most visible in the companions period. However, the subjects such as the ratio of the narrations of women companions in the corpus of narrations, which topics they contain, which of the women companions' number of narrations increased, and the reasons for this increase have not been studied in detail. Yet, the narrations of women companions are the primary source in finding the correct answers to questions like what the Prophet's (pbuh) conduct was like while communicating with women, what kind of opportunities he tried to offer to them in social life, what kind of warnings he made, and in which topics he encouraged them, etc. Besides, it is possible to see the role of women companions throughout the hadith science, to find factors that restrict or facilitate this role, by examining their narrations. The number of non-repetitive narrations must be deter-mined to find out the number of narrations that differ in terms of sanad and statements, the increased number of narrations as a result of counting them as different narrations, and how many narrations it adds up to in reality. In this study, which was carried out to contribute to the recognition of the narrations of women companions, to determine the repetitions, an
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ağırakça Şahyar, Ayşe Esra. Seyahat ve Rivayetleriyle Hanım Sahabîler.İstan-bul: Akdem Yayınları, 2015.
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Kütübü’s-Sitte ve Şürûhuha: Müsnedu Ahmed b. Hanbel.20- 23 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. baskı, 1982.
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş -Şeybânî. Kitâbü Fezâilü’s-Sahâbe.2 cilt. Mekke, Camiatü Ümmü’l-Kurâ, 1983.
- Ateş, Fatma. Hz. Peygamber’in Hanımlarından Hafsa’nın Hayatı, Kişiliği ve İslâm Tarihi’ndeki Yeri. Urfa: Harran Üniversitesi, 2007.
- Ay, Abdurrahman. Hz. Peygamber’in Hanımı Ümmü Seleme. İstanbul: Mar-mara Üniversitesi, 2003.
- Aydemir, Halis. “Hadis Rivayet Sisteminde Râvi Modelleri”. Hadis Tetkik-leri Dergisi5/1 (2007): 85-100.
- Başar, Serpil. “Ümmü Seleme’nin Tefsir Rivayetlerinin Değerlendirilmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi2/36. (2012): 427-448.
- Bolelli, Nusret. Kadınların Hadis İlmindeki Yeri. İstanbul: Marrmara Üniver-sitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1998.
- Budak, Ali. “Muhtevaları Açısından Ezvâc-ı Tâhirât’ın Rivayetleri”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi13/2 (2011): 41-85.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil b. İbrâhim. Sahîh-i Buhârî. 4 Ciltte 8 Cilt. İstanbul: Mektebetü’l-İslâmî, 1979.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshâk el-Ezdî Ebû Dâvûd es-Sicistânî. Sü-nenu Ebî Dâvûd.thk. İzzet Ubeyd ed-De’as vd. 5 Cilt. Humus: Mu-hammed Ali es-Seyyid, 1969.
- Ebû Ya‘lâ el-Mevsılî, Ahmed b. Ali b. Müsennâ. Müsnedu Ebî Ya‘lâ el-Mevsılî. thk. Mustafa Abdülkadir Atâ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l -İl-miyye, 1998.
- Emîn, Hamza Muhammed. Cühûd ü’l-mer’e fî rivâyeti’l-hadîsi’l-nebeviyyi’l-şerîfi fî’l-kurûni’l-selâseti’l-ûlâ. Ürdün: Câmi‘atu Âl el-Beyt, 1999.
- Eren, Mehmet. “Kadınların Hadis İlmine Katkıları”. AÜİFD. 44/1 (2003): 83-110
- Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdullah FahreddînMuhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-kebîr: Mefâtîhu’l-gayb. 8 Ciltte 16 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1934.
- Güşen, Seyit Ali. “Sahabe Mesleklerinin Hadis Rivayetlerine Etkisi”. Dinbi-limleri Akademik Araştırma Dergisi19/2 (Eylül 2019): 339-364.
- Gümrükçüoğlu, Süleyman. Hz. Hafsa’nın Hayatı ve Rivayetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2004.
- Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah İbnü’l-Beyyi Muhammed. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Şemsüddîn Ebî Abdullah. 4 Cilt. Haydarâbâd: Dâru’l -kütübi’l-ilmiyye, 1915.
- Hamîd, Afâf Abdülgafûr. “Cühûdü’l-mer’e fî neşr’il-hadîsi ve ulûmuhu”. Mecelletü Câmi‘a’ti’l-ummü’l-kurâ li ulûmi’l-şer‘iyye19/42 (2007): 230-270.
- Hasenî, Âmine Emizyan. Ümmü Seleme. 2 Cilt. Rabât: Vizâretü’l-evkaf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye, 1998.
- Hıfnî, Abdülmün’im. Mevsû‘atu ümmi’l-Mü’minîn Âişe binti Ebî Bekr. Kahire: Mektebetü Medbulî, 2003.
- İbnü’l -Cevzî, Ebü’l -Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî. Kitâbü’l-Mevzûât. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 3 Ci lt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. baskı, 1983.
- İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim. el-Musannef. thk. Muhammed Avvâme. 24 Cilt. Cidde: Dâru’l-kıble, 2006.
- İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî. Tehzîbu ’t-Tehzîb. 6 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l -Arabî, 1991.
- İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-Sahâbe. 8 Cilt. Kahire: Mektebetü’t-tica-riyyeti’l- kübrâ, 1939.
- İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî. Lisânü’l-mîzân, thk. Muhammed Abdurrahman Maraşli. 9 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1995
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm: Tefsîru İbn Kesîr. 7 Cilt.Bey rut: Dâru’l-Endelüs, 1966.
- İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Meni’ ez-Zührî. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, 1968.
- Îmân, Muhammed İsmâil. Merviyâtu men tüsemmeyne bi Esmâ’ mine’s-Sahâbiyyât. Suudi Arabistan: Câmi‘atu el-Meliki Su‘ûd, 2004.
- İ. Muhammed Cemel. Câmi‘u mesânidi’n-nisâ’ ve zikrihinne ve ahvâlihinne. Ka-hire: Dâru’l-Mısriyyeti’l-Lübnaniyye, 1992.
- Kandemir, M. Yaşar. “Hanımların Dilinden Hz. Peygamber”. Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi Hz. Peygamber ve Aile Hayatı. ed.Ali Özek vd. İlmi Neşriyat: İstanbul, ts., 89-112.
- Kandemir, M. Yaşar. “el-Müsned”. DİA. c. XXXII, s. 104.Ankara: TDV Ya-yınları, 2006.
- Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Süleym”. DİA. c. XLII, s. 330-331.Ankara: TDV Yayınları, 2012.
- Karataş, Mustafa. “Hadis Sayım Metodlarının Hadislerin Sayısına Etkisi”. İLAM Araştırma Dergisi3/2 (1998):51-72.
- Kurt, Hatice. Sahabî Hanımlar ve Hadis İlmi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, 2002.
- Kuzudişli, Bekir. Hadis Rivâyetinde Aile İsnadları. İstanbul: İşaret Yayınları, 2007.
- Martı, Huriye. “Ümmü Külsûm bint Ukbe”. DİA. c. XLII, s. 325. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî Müslim b. el-Haccâc. el-Müsnedü’s-sahîh el-muhtasar mine’s-sünen bi-nakli’l-adl ani’l-adli ilâ Resûlillah. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryabî. 8 Cilt. Ri-yad: Dâru’t-Talia, 2006.
- Nadwi, Mohammad Akram. al-Muhaddithat: The Women Scholars in Islam. Oxford: Interface, 2007.
- Nesaî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. Sünenü'n-Nesaî.thk. Ab-dülfettâh Ebû Gudde. 9 Cilt. Beyrut: Dârü'l-beşairi'l-İslâmiyye, 3. Baskı, 1988.
- Okiç, M. Tayyib. İslâmiyette Kadın Öğretimi. Ankara: DİB Yayınları, 1984.
- Öztürk, Kadir. Esmâ Bnt. Yezîd’in Hayatı ve Rivayetleri.İstanbul : Marmara Üniversitesi, 2010.
- Peköz, Emine. Hz. Peygamber’in Hanımlarından Ümmü Habîbe’nin Hayatı, Ki-şiliği ve İslâm Tarihi’ndeki Yeri. Urfa: Harran Üniversitesi, 2012.
- Savaş, Rıza. “Hz. Peygamber’in Bir Kadın Konuğu: Kayle bnt. Mahrama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi12 (1999): 39-46.
- Sayeed, Asma. Women and the Transmission of Religious Knowledge in Islam.Cambridge: Cambridge University Press, 2013.
- Söylemez, M. Mahfuz. “Hz. Peygamber’in Bir Günü Üzerine”, İslâmî İlimler Dergisi1/1 (2006):69-84.
- Şener, Mehmet. “Kuşluk Namazı”. DİA. c. XXVI, s. 475. Ankara: TDV Ya-yınları, 2002.
- Taberânî, Ebû Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî. el-Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdi Abdülmecid Selefî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’l-türâsi’l-Arabî, 2. baskı, 1984.
- Taberânî, Ebû Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî. el-Mu‘cemü’l-Kebîr.thk. Ebû Muhammed Esyûtî. 11 Cilt. Beyrut, Dâru’l-Kütübi’l -İlmiyye, 2007.
- Taberânî, Ebû Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî. el-Mu‘cemü’l-evsât, thk. Mahmûd b. Ahmed et-Tahhân. 10 Cilt. Riyad: Mekte-betü’l -Maârif, 1985.
- Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenu’t-Tirmizî. thk. İbrâhim Atve İyâz. 5 Cilt. Kahire:Mustafa el-Babî el -Halebî, 2. baskı, 1975.
- Topgül, Mürvet Nur. Esmâ Bnt. Ebi Bekr ve Hadis İlmindeki Yeri.Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2011.
- Tüfekçioğlu, Zekeriyya. Hadis Edebiyatında Müsnedler (Hicrî İlk Üç Asır). İs-tanbul: Marmara Üniversitesi, 2012.
- Uraler, Aynur. Peygamberimizin Hanımı Ümmü Habîbe ve Rivayet Ettiği Hadis-ler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2010.
- Aynur Uraler. “Muâze el-Adeviyye”. DİA. c. XXX, s. 341. Ankara: TDV Ya-yınları, 2005.
- Varlık Kotan, Sehal Deniz. Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2019.
- Zerkeşî, Bedreddîn. el-İcâbe, Hz. Âişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler. çev. Bünyamin Erul. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2002.
| APA | varlık s (2020). Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. , 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| Chicago | varlık sehal deniz Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. (2020): 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| MLA | varlık sehal deniz Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. , 2020, ss.137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| AMA | varlık s Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. . 2020; 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| Vancouver | varlık s Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. . 2020; 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| IEEE | varlık s "Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi." , ss.137 - 165, 2020. 10.17131/milel.716955 |
| ISNAD | varlık, sehal deniz. "Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi". (2020), 137-165. https://doi.org/10.17131/milel.716955 |
| APA | varlık s (2020). Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 17(1), 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| Chicago | varlık sehal deniz Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 17, no.1 (2020): 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| MLA | varlık sehal deniz Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, vol.17, no.1, 2020, ss.137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| AMA | varlık s Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 2020; 17(1): 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| Vancouver | varlık s Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 2020; 17(1): 137 - 165. 10.17131/milel.716955 |
| IEEE | varlık s "Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi." Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 17, ss.137 - 165, 2020. 10.17131/milel.716955 |
| ISNAD | varlık, sehal deniz. "Ahmed b. Hanbel ve Tayâlisî Müsnedlerinde Rivayeti Bulunan Kadın Sahabîlerin Rivayetlerinin Değerlendirilmesi". Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 17/1 (2020), 137-165. https://doi.org/10.17131/milel.716955 |
