Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları

SİNAN, AHMET TURAN; Doğan, Fatma Nur; Gömleksiz, Mehmet Nuri

doi:10.7827/TurkishStudies.47259

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları

Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ, (Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Ahmet TURAN SİNAN, (Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Fatma DÖNER DOĞAN (Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Turkish Studies (Elektronik)

26 4

Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 8 Sayfa Aralığı: 3471 - 3505 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.47259 İndeks Tarihi: 16-05-2021

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları

Öz:

Sosyal öğrenme kuramının öncüsü Albert Bandura tarafından geliştirilen öz yeterlik, bireyin kendini nasılhissettiğini, nasıl düşündüğünü, nasıl motive ettiğini ve kendine nasıl davrandığını ortaya çıkaran birmotivasyon kuramıdır. Başka bir deyişle öz yeterlik, davranışın oluşmasında etkili olan bir özellik ve bireyinbelirli bir performansı göstermek için gerekli etkinlikleri organize edip bu etkinlikleri başarılı bir şekildeyapabilmesine ilişkin oluşturduğu yargılardır. Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçeöğretmenliğine ilişkin öz yeterlik algılarını belirlemektir. Araştırmada hem nicel hem nitel boyutları içerenkarma araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutuna ilişkin çalışma grubunu 2018-2019 BaharDönemi’nde Fırat Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Siirt Üniversitesi, Erzincan BinaliYıldırım Üniversitesi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Adıyaman Üniversitesi veErciyes Üniversitesi Eğitim Fakültelerinin Türkçe Eğitimi Bölümlerinde öğrenim gören 809 Türkçe öğretmeniadayı oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutunda ise yukarıda adı geçen üniversitelerde öğrenim gören 54Türkçe öğretmeni adayı bulunmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Çocuk, Alıcı ve Çakır’ın(2015) geliştirdiği “Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algısı Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından geliştirilen“Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlik Algısı Görüşme Formu” kullanılmıştır. Türkçe öğretmeniadaylarının öz yeterlik algıları cinsiyet, sınıf düzeyi ve öğrenim görülen üniversite değişkenleri açısındankarşılaştırılmış ve bazı alt boyutlarda cinsiyet, sınıf düzeyi ve üniversite değişkenlerine göre farklılaşmalarınolduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına genel olarak bakıldığında Türkçe öğretmeni adaylarınınyüksek öz yeterlik algısına sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Self-Efficacy Perceptions of Prospective Turkish Language Teachers Regarding Turkish Language Teaching

Öz:

Self-efficacy, which was theorized Albert Bandura, is a motivation theory that reveals how an individual feels, thinks, motivates himself and behaves. In other words, self-efficacy is a feature that is effective in the formation of behavior and the judgments of the individual about organizing the necessary activities to show a certain performance and performing these activities successfully. The aim of this study is to determine self-efficacy perceptions of prospectiveTurkish language teachers regarding Turkish language teaching. Mixed research model including both quantitative and qualitative dimensions was used in the study. Study group of quantitative part included a total of 809 prospectiveTurkish language teachers enrolled at Turkish Language Education Departments of Education Faculties in Fırat University, Cumhuriyet University, İnönü University, Siirt University, Erzincan Binali Yıldırım University, Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Dicle University, Adıyaman Universityand Erciyes University during Spring term of 2018-2019 academic year. Qualitative part included 54 prospective Turkish language teachers enrolled at universities mentioned above. “Self-Efficacy Belief Scale in Turkish Language Teaching” developed by Çocuk, Alıcı ve Çakır (2015) and “Prospective Turkish Language Teachers’ Self-Efficacy Beliefs Interview Form” developed by the researchers were used as the data collection tools. Self-efficacy beliefs of prospective Turkish language teachers were compared in terms of gender, grade level and university variables and it was determined that prospective teachers’ beliefs differed based on the variables mentioned. Study results revealed that prospective Turkish Language teachers had a high level of self-efficacy regarding Turkish language teaching.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akar, C. (2008). Öz-yeterlik inancı ve ilk okumaya etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 185-198.
Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının eğitsel internet kullanım öz yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. İnternational Journal of Language Academy, 4(1), 348-359.
Akkuş, Z. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz yeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 102-116.
Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. TDK Yayınları.
Altunkaya, H. & Başkan, A. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim teknolojilerinden yararlanma ve materyal hazırlamaya yönelik görüşleri. Conference: I. Uluslararası Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Sempozyumu, İzmir, 2044-2055.
Arseven, A., Moroğlu, B. & Aldığ, E. (2015). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının öğretmen öz yeterlik inançlarının incelenmesi. IJOESS, 6(21), 48-66.
Aydemir, H., Duran, M., Kapıdere, M., Kaleci, D. & Aksoy, D. N. (2014). Selfefficacy of teacher candidates intended teaching profession. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 161-166.
Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma-yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayıncılık.
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V.S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of Human Behavior, 8, 71-81.
Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
Bekleyen, N. (2015). Dil öğretiminin tarihsel gelişimi. N. Bekleyen (Ed.) Dil öğretimi (1. basım, ss. 4-20). Pegem Akademi Yayıncılık
Berkant, H. G. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algılarının incelenmesi. The Journal of Educational Reflections,1(2), 1-17.
Biçer, N. & Alan, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının genel öz yeterlikleri üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 100- 116.
Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Siyasal Kitabevi.
Coşkun, E., Özer, B. & Tiryaki, E. S. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 123-136.
Creswell, J. W. (2017), Araştırma deseni-nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çeviren: S. B. Demir). Eğiten Kitap.
Çalışkan, S., Selçuk, G. S. & Özcan, Ö. (2010). Fizik öğretmen adaylarının özyeterlik inançları: cinsiyet, sınıf düzeyi ve akademik başarının etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 449- 466.
Çapri, B. & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
Çetinkaya, R. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının yeterlilik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Çevik, D. B. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının müzik öğretimi özyeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 145-168.
Çocuk, H. E., Alıcı, D. & Çakır, Ö. (2015). Türkçe öğretmenliği özyeterlik algısı ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 48(2), 1-18.
Dargut, T. & Çelik, G. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin tutum ve düşünceleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 28-41.
Demirtaş, H., Cömert, M. & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları, Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
Dönmez, C. & Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 460-481.
Ekinci, H. (2013). Öğretmen adaylarının özyeterlik algıları: müzik, resim ve beden eğitimi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkic, 8(3), 189-196. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4582
Eyüp, B. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim teknolojileri kullanmaya yönelik öz güvenleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 77-87.
Gamsız, Ş., Yazıcı, H. & Altun, F. (2013). Öğretmenlerde a tipi kişilik, stres kaynakları, öz yeterlik ve iş doyumu. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkic, 8(8), 1475-1488.
Gray, C., Pascoe, R. & Wright, P. (2018). I felt that I could be whatever I wanted: pre-service drama teachers’ prior experiences and beliefs about teaching drama. International Journal of Education & The Arts, 19(10), 1-35.
İskender, H., Yiğit, F. & Bektaş, R. (2015). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine yönelik görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 305-317.
Juuti, K., Christophersen, K. A., Elstad, E. & Turmo, A. (2018). Finnish teacher education and its contributions to pre-service teachers’ instructional self-efficacy. Issues in Educational Research, 28(2), 422-437.
Kabaran, H., Altıntaş, S. & Göçen Kabaran, G. (2016). Öğretmen adaylarının eğitsel internet kullanım öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. EKUAD JETPR Eğitim Kuram ve Uygulanma Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-11.
Kavrayıcı, C. & Bayrak, C. (2016). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(23), 623-658.
Kırımlı, B. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının bölüm ve meslekleriyle ilgili tutum ve yeterlilikleri üzerine bir araştırma (KTÜ örneği). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1630-1655.
Özenoğlu Kiremit, H. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Koç, C. (2015). Öğretmenlik uygulamasının sınıf öğretmeni adaylarının öz yeterlik kaynaklarına etkisi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkic, 10(11), 1037-1060.
Koçak Macun, B., Macun, B. & Safalı, S. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlik inanç düzeyleri ile iş hayatına hazırbulunuşluklarının incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 549-567.
Lüle Mert, E. (2016). An assessment on self-efficacy of candidate Turkish and primary school teachers for teaching profession. Eurasian Journal of Educational Research, (65), 55-70.
Lüle Mert, E. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine dönük öz-yeterlik algılarının değerlendirilmesi. International Journal of Language Academy, 5(1), 125-134.
Maltepe, S. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan yeterliklerine sahip olma durumlarına ilişkin görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(2), 1868-1877.
MEB (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESL EYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
Moran, M. T. & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: capturing an elusive construc. Teaching and Teacher Education, (17), 783-805.
Morgil, İ., Seçken, N. & Yücel, S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
Oğuz, A. & Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim alan öğretmenliği öğrencilerinin öğretmen özyeterlik inançları ile öğretmenliğe ilişkin tutumları. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E‐Dergisi, (14), 1-20. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868303.pdf
Onan, B. (2017). Dil eğitimi temel kavramları. Nobel Akademi Yayınları.
Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (54), 277-306.
Pajares, M. F. (1992). Teachers' beliefs and eresearch: cleaningup a messy construct. Review of Educational Research, 62(3), 307-332.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.), Pegem Akademi.
Roberts, T. G., Harlin, J. F. & Briers, G. E. (2007). The relationship between teaching efficacy and personality type of cooperating teachers. Journal of Agricultural Education, 48(4), 55-66.
Şahin Taşkın, Ç. & Hacıömeroğlu, G. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik inançları: nicel ve nitel verilere dayalı bir inceleme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 21- 40.
Şenol, F.B. & Ergün, M. (2015). The comparison of teacher self efficacy beliefs between pre-service preschool teachers and preschool teachers. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 8(3), 297-315.
Tabancalı, E. & Çelik, K. (2013). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ile öğretmen özyeterlilikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences,10(1), 1167-1184.
Takıl, N. B. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirmeye ilişkin öz yeterlikleri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(1), 32-43.
Ucar, H. & Yazıcı Bozkaya, M. (2016). Pre-service teachers self-efficacy beliefs, goal orientations and participations an online learning environment. Turkish Online Journal of Distance Education-Tojde, 17(2), 15-29.
Ülper, H. & Bağcı, H. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine dönük öz yeterlik algıları. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkic, 7(2), 1115-1135.
Üstün, A. & Tekin, S. (2009). Amasya eğitim fakültesindeki öğretmen adaylarının özyeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 35-47.
Yağcı, U. & Aksoy, V. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının akademik az yeterlikleriyle öğretmenlik öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 89-104.
Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri. Akçağ Yayınları.
Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 88-104.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, İ. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan ve öz yeterlik algıları.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Yokuş, E., Cücük, E., Başaran, M. & Yıldırım, İ. (2017). Öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin öz yeterlikleri ile bilgisayar destekli eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkic,12(32), 147-161. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12564
Yüksel, K., Diken, İ. H., Aksoy, V. & Karaaslan, Ö. (2012). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 137-148.
Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: an essential motive tolearn. Contemporary Educational Psychology, (25), 82-91.

APA	Gömleksiz M, SİNAN A, Doğan F (2020). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. , 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
Chicago	Gömleksiz Mehmet Nuri,SİNAN AHMET TURAN,Doğan Fatma Nur Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. (2020): 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
MLA	Gömleksiz Mehmet Nuri,SİNAN AHMET TURAN,Doğan Fatma Nur Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. , 2020, ss.3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
AMA	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. . 2020; 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
Vancouver	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. . 2020; 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
IEEE	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F "Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları." , ss.3471 - 3505, 2020. 10.7827/TurkishStudies.47259
ISNAD	Gömleksiz, Mehmet Nuri vd. "Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları". (2020), 3471-3505. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.47259

APA	Gömleksiz M, SİNAN A, Doğan F (2020). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. Turkish Studies (Elektronik), 15(8), 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
Chicago	Gömleksiz Mehmet Nuri,SİNAN AHMET TURAN,Doğan Fatma Nur Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. Turkish Studies (Elektronik) 15, no.8 (2020): 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
MLA	Gömleksiz Mehmet Nuri,SİNAN AHMET TURAN,Doğan Fatma Nur Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. Turkish Studies (Elektronik), vol.15, no.8, 2020, ss.3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
AMA	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. Turkish Studies (Elektronik). 2020; 15(8): 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
Vancouver	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları. Turkish Studies (Elektronik). 2020; 15(8): 3471 - 3505. 10.7827/TurkishStudies.47259
IEEE	Gömleksiz M,SİNAN A,Doğan F "Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları." Turkish Studies (Elektronik), 15, ss.3471 - 3505, 2020. 10.7827/TurkishStudies.47259
ISNAD	Gömleksiz, Mehmet Nuri vd. "Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Öğretmenliği Öz Yeterlik Algıları". Turkish Studies (Elektronik) 15/8 (2020), 3471-3505. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.47259