4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri

Rabia ÖZEN UYAR, (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Adana, Türkiye)
Yaşare AKTAŞ ARNAS (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Adana, Türkiye)
Eğitim ve Bilim
5 0
Yıl: 2021 Cilt: 46 Sayı: 206 Sayfa Aralığı: 281 - 301 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2020.9129 İndeks Tarihi: 21-05-2021

4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri

Öz:
Bu araştırmada, 4-6-8 yaş grubundaki çocukların toplumsal cinsiyet normlarına ilişkin kalıp yargısal bilgilerinin ve farklı bağlamlar vurgulandığındaki toplumsal cinsiyet normlarına ilişkin akıl yürütme esnekliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma karma yöntem çalışmalarından yakınsayan paralel desene uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 4-6-8 yaş grubundan 30 kız ve 30 erkek olmak üzere toplam 60 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel ve nitel verileri hipotetik hikâyeler aracılığıyla eş zamanlı olarak toplanmıştır. Nicel verilerinin analizinde ilişkisiz örneklemler için iki yönlü ANOVA testi kullanılırken nitel veriler betimsel olarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları; 4-6-8 yaş grubundaki çocukların toplumsal cinsiyet normlarına ilişkin bilgilerinin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Erkek çocuklar farklı bir kültürel bağlamda cinsiyet normlarının tersine çevrilmesinin kabul edilebilir olduğunu kız çocuklardan daha fazla ifade etmektedir. 8 yaş grubundaki çocuklar 4 ve 6 yaş grubundaki çocuklara göre cinsiyet normlarına yönelik daha fazla esneklik gösterme eğilimindedir. Buna göre; 8 yaşındaki çocuklar cinsiyet normlarının kişisel tercihler doğrultusunda değişebileceği ve okulun toplumsal cinsiyet normlarına yönelik koyduğu kuralların uygun olmadığı görüşündedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ashmore, R. D. ve Del Boca, F. K. (1981). Conceptual approaches to stereotypes and stereotyping. D. L. Hamilton (Ed.), Cognitive processes in stereotyping and intergroup behavior içinde (s. 1- 35). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Bandura, A. (1965). Influence of models' reinforcement contingencies on the acquisition of imitative responses. Journal of Personality and Social Psychology, 1(6), 589-595.
  • Banse, R., Gawronski, B., Rebetez, C., Gutt, H. ve Bruce Morton, J. (2010). The development of spontaneous gender stereotyping in childhood: Relations to stereotype knowledge and stereotype flexibility. Developmental Science, 13(2), 298-306. doi:10.1111/j.1467-7687.2009.00880.x
  • Barutcu, E. (2002). Özel anaokullarına devam eden 6 yaş çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargıları ile annenin sosyal uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Berndt, T. J. ve Heller, K. A. (1986). Gender stereotypes and social inferences: A developmental study. Journal of Personality and Social Psychology, 50(5), 889-898. doi:10.1037/0022-3514.50.5.889
  • Bigler, R. S. (1995). The role of classification skill in moderating environmental influences on children's gender stereotyping: A study of the functional use of gender in the classroom. Child Development, 66(4), 1072-1087. doi:10.1111/j.1467-8624.1995.tb00923.x
  • Blakemore, J. E. O. (2003). Children's beliefs about violating gender norms: Boys shouldn't look like girls, and girls shouldn't act like boys. Sex Roles, 48(9-10), 411-419. doi:10.1023/A:1023574427720
  • Bukatko, D. ve Daehler, M. W. (1995). Child development: A thematic approach. Boston: Houghton, Mifflin and Company.
  • Carter, D. B. ve McCloskey, L. A. (1984). Peers and the maintenance of sex-typed behavior: The development of children's conceptions of cross-gender behavior in their peers. Social Cognition, 2(4), 294-314. doi:10.1521/soco.1984.2.4.294
  • Carter, D. B. ve Patterson, C. J. (1982). Sex roles as social conventions: The development of children's conceptions of sex-role stereotypes. Developmental Psychology, 18(6), 812-824. doi:10.1037/0012- 1649.18.6.812
  • Conry-Murray, C. (2013). Children’s reasoning about gender-atypical preferences in different settings. Journal of Experimental Child Psychology, 115(1), 210-217. doi:10.1016/j.jecp.2012.09.007
  • Conry-Murray, C. ve Turiel, E. (2012). Jimmy’s baby doll and Jenny’s truck: Young children’s reasoning about gender norms. Child Development, 83(1), 146-158. doi:10.1111/j.1467-8624.2011.01696.x
  • Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Anı.
  • Dilek, Y. (1997). Okul öncesi çocukların toplumsal cinsiyet kimliği kazanmasında anne babaların rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Gültekin, F. ve Voltan-Acar, N. (2004). Transaksiyonel analizin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğitim ve Bilim, 29(133), 28-38.
  • Güney, O. (2012). 5-6 yaş çocuklarında algılanan cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin ebeveyn beklentileri ile oyuncak tercihleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
  • Halim, M. L. D. (2016). Princesses and superheroes: Social‐cognitive ınfluences on early gender rigidity. Child Development Perspectives, 10(3), 155-160.
  • Jhonson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (S. B. Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
  • Kagitcibasi, C. (1970). Social norms and authoritarianism: A Turkish-American comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 16(3), 444-451. doi:10.1037/h0030053
  • Kagitcibasi, C. (1982). The changing value of children in Turkey. Honolulu: East-West-Center.
  • Karasaraçoğlu, N. (1998). Annenin eğitim düzeyinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargılarının gelişimi üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
  • Katz, P. A. ve Ksansnak, K. R. (1994). Developmental aspects of gender role flexibility and traditionality in middle childhood and adolescence. Developmental Psychology, 30(2), 272-282. doi:10.1037/0012- 1649.30.2.272
  • Killen, M. ve Stangor, C. (2001). Children's social reasoning about inclusion and exclusion in gender and race peer group contexts. Child Development, 72(1), 174-186. doi:10.1111/1467-8624.00272
  • Langlois, J. H. ve Downs, A. C. (1980). Mothers, fathers, and peers as socialization agents of sex-typed play behaviors in young children. Child Development, 51(4), 1237-1247. doi:10.2307/1129566
  • Levy, G. D., Taylor, M. G. ve Gelman, S. A. (1995). Traditional and evaluative aspects of flexibility in gender roles, social conventions, moral rules, and physical laws. Child Development, 66(2), 515-531. doi:10.2307/1131594
  • Maccoby, E. E. (2000). Perspectives on gender development. International Journal of Behavioral Development, 24(4), 398-406. doi:10.1080/016502500750037946
  • Martin, C. L. (1989). Children's use of gender-related information in making social judgments. Developmental Psychology, 25(1), 80-88. doi:10.1037/0012-1649.25.1.80
  • Martin, C. L. ve Little, J. K. (1990). The relation of gender understanding to children's sex-typed preferences and gender stereotypes. Child Development, 61(5), 1427-1439. doi:10.2307/1130753
  • Martin, C. L. ve Ruble, D. (2004). Children's search for gender cues: Cognitive perspectives on gender development. Current Directions in Psychological Science, 13(2), 67-70. doi:10.1111/j.0963- 7214.2004.00276.x
  • Martin, C. L., Ruble, D. N. ve Szkrybalo, J. (2002). Cognitive theories of early gender development. Psychological Bulletin, 128(6), 903-933. doi:10.1037/0033-2909.128.6.903
  • Martin, C. L., Wood, C. H. ve Little, J. K. (1990). The development of gender stereotype components. Child Development, 61(6), 1891-1904. doi:10.2307/1130845
  • Miller, C. F., Lurye, L. E., Zosuls, K. M. ve Ruble, D. N. (2009). Accessibility of gender stereotype domains: Developmental and gender differences in children. Sex Roles, 60, 870-881. doi:10.1007/s11199-009-9584-x
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı okul standartları el kitabı. http://ogmprojeler.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/05103659_Toplumsal_Cinsiyet_EYitliYi ne_DuyarlY_Okul_StandartlarY_KYlavuzu.pdf adresinden erişildi.
  • Mulvey, K. L. ve Killen, M. (2015). Challenging gender stereotypes: Resistance and exclusion. Child Development, 86(3), 681-694.
  • Özdemir, E. (2006). Okulöncesi dönem çocuklarının cinsiyet özeliklerine ilişkin kalıp yargılarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Pomerleau, A., Bolduc, D., Malcuit, G. ve Cossette, L. (1990). Pink or blue: Environmental gender stereotypes in the first two years of life. Sex Roles, 22(5-6), 359-367. doi:10.1007/BF00288339
  • Schuette, C. ve Killen, M. (2009). Children's evaluations of gender-stereotypic household activities in the family context. Early Education and Development, 20(4), 693-712. doi:10.1080/10409280802206908
  • Serbin, L. A., Poulin-Dubois, D., Colburne, K. A., Sen, M. G. ve Eichstedt, J. A. (2001). Gender stereotyping in infancy: Visual preferences for and knowledge of gender-stereotyped toys in the second year. International Journal of Behavioral Development, 25(1), 7-15. doi:10.1080/01650250042000078
  • Serbin, L. A., Powlishta, K. K., Gulko, J., Martin, C. L. ve Lockheed, M. E. (1993). The development of sex typing in middle childhood. Monographs of the Society for Research in Child Development, 58(2), i 95. doi:10.2307/116611
  • Shepard, W. O. ve Hess, D. T. (1975). Attitudes in four age groups toward sex role division in adult occupations and activities. Journal of Vocational Behavior, 6(1), 27-39. doi:10.1016/0001- 8791(75)90019-6
  • Signorella, M. L., Bigler, R. S. ve Liben, L. S. (1993). Developmental differences in children′ s gender schemata about others: A meta-analytic review. Developmental Review, 13(2), 147-183. doi:10.1006/drev.1993.1007
  • Smetana, J. G. (1986). Preschool children's conceptions of sex-role transgressions. Child Development, 57(4), 862-871. doi:10.2307/1130363
  • Stoddart, T. ve Turiel, E. (1985). Children's concepts of cross-gender activities. Child Development, 56(5), 1241-1252. doi:10.2307/1130239
  • Şıvgın, N. ve Deniz, Ü. (2017). Cinsiyet rolleri eğitim etkinliklerinin anasınıfına devam eden 60-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına etkisi. Journal of International Social Research, 10(50), 589-600.
  • Şirvanlı-Özen, D. (1992). Annenin çalışma durumu ve ebeveynin benimsediği cinsiyet rolü değişkenlerinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılarının gelişimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. bs.). New Jersey: Pearson.
  • Terwogt, M. M. ve Rieffe, C. (2003). Stereotyped beliefs about desirability: Implications for characterizing the child's theory of mind. New Ideas in Psychology, 21(1), 69-84. doi:10.1016/S0732- 118X(02)00031-4
  • Theimer, C. E., Killen, M. ve Stangor, C. (2001). Young children's evaluations of exclusion in gender stereotypic peer contexts. Developmental Psychology, 37(1), 18-27. doi:10.1037/0012-1649.37.1.18
  • Trautner, H. M. (1992). The development of sex-typing in children: A longitudinal analysis. German Journal of Psychology, 16(3), 183-199.
  • Trautner, H. M., Ruble, D. N., Cyphers, L., Kirsten, B., Behrendt, R. ve Hartmann, P. (2005). Rigidity and flexibility of gender stereotypes in childhood: Developmental or differential?. Infant and Child Development, 14(4), 365-381. doi:10.1002/icd.399
  • United Nations Statistics Division. (2015). Global gender statistics programme. http://unstats.un.org/unsd/genderstatmanual/Glossary.ashx adresinden erişildi.
  • Ünlü, A. (2012). Bazı değişkenlere göre okulöncesi çocuklarının cinsiyet rolü davranışlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • World Economic Forum. (2017). The global gender gap report. http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf adresinden erişildi.
APA özen uyar r, Aktaş Arnas Y (2021). 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. , 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
Chicago özen uyar rabia,Aktaş Arnas Yaşare 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. (2021): 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
MLA özen uyar rabia,Aktaş Arnas Yaşare 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. , 2021, ss.281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
AMA özen uyar r,Aktaş Arnas Y 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. . 2021; 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
Vancouver özen uyar r,Aktaş Arnas Y 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. . 2021; 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
IEEE özen uyar r,Aktaş Arnas Y "4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri." , ss.281 - 301, 2021. 10.15390/EB.2020.9129
ISNAD özen uyar, rabia - Aktaş Arnas, Yaşare. "4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri". (2021), 281-301. https://doi.org/10.15390/EB.2020.9129
APA özen uyar r, Aktaş Arnas Y (2021). 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. Eğitim ve Bilim, 46(206), 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
Chicago özen uyar rabia,Aktaş Arnas Yaşare 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. Eğitim ve Bilim 46, no.206 (2021): 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
MLA özen uyar rabia,Aktaş Arnas Yaşare 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. Eğitim ve Bilim, vol.46, no.206, 2021, ss.281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
AMA özen uyar r,Aktaş Arnas Y 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
Vancouver özen uyar r,Aktaş Arnas Y 4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 281 - 301. 10.15390/EB.2020.9129
IEEE özen uyar r,Aktaş Arnas Y "4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri." Eğitim ve Bilim, 46, ss.281 - 301, 2021. 10.15390/EB.2020.9129
ISNAD özen uyar, rabia - Aktaş Arnas, Yaşare. "4-6-8 Yaş Grubundaki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Normlarına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Akıl Yürütme Esneklikleri". Eğitim ve Bilim 46/206 (2021), 281-301. https://doi.org/10.15390/EB.2020.9129
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 17:48

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları