Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi

Avşar ARDIÇ, (Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, İzmir, Türkiye)
Seray OLCAY (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Ankara, Türkiye)
Eğitim ve Bilim
18 3
Yıl: 2021 Cilt: 46 Sayı: 206 Sayfa Aralığı: 459 - 471 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2020.8980 İndeks Tarihi: 21-05-2021

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi

Öz:
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) yaşamın ilk yıllarında ciddi sosyal etkileşim ve iletişim bozukluğu, sosyal davranış, dil, algısal fonksiyonlar, tekrarlayan davranışlar ve ilgiler ile kendini gösteren, yaşam boyu devam eden ve çeşitli nedenler ile belirtilerin görünümünde ve düzeyinde bireyden bireye farklılıklar gösteren nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Bu özellikleri ile OSB tanısı olan bir bireyin aileye katılımının, aile ve ailenin işleyişi üzerine belirgin etkileri olduğu alan yazında sıkça vurgulanmaktadır. OSB tanısı olan bireyin katılımıyla ailenin gereksinimlerinin arttığı, stres kaynaklarının çeşitlendiği, aile işleyişinin bu durumdan etkilendiği bilinmektedir. Bu durumun depresyona ve travmatik strese neden olduğuna dair araştırma bulguları da vardır. Bu çalışmanın amacı OSB tanısı olan çocukların ebeveynlerinin tükenmişlik düzeyleri ile OSB semptom düzeyi ve aile gereksinimleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla 273 ebeveynden Gilliam Otistik Bozukluk Derecelendirme Ölçeği-2-TV (GOBDÖ-2-TV), Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracı (AGBA) ve Anne-Baba Tükenmişlik Ölçeği (ATÖ) kullanılarak veri toplanmıştır. Toplanan veriler temelinde GOBDÖ-2-TV ve AGBA alt ölçek puanları ile ATÖ toplam puanı arasındaki ilişki hiyerarşik regresyon analizi ile incelenmiş ve rapor edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda GOBDÖ-2-TV’nin iki alt ölçeğinin ve AGBA’nın dört alt ölçeğinin ATÖ toplam puanı ile ilişkili olduğu ve ATÖ toplam puanında gözlemlenen varyansın %40’ını açıkladığı görülmüştür.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi. (2020). Data & statistics on autism spectrum disorders. https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html adresinden erişildi.
  • Akçamete, G. ve Kargın, T. (1998). İşitme engelli çocuğa sahip ailelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(1), 7-24.
  • American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5. bs.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
  • Ardıç, A. ve Olçay-Gül, S. (2019). Anne-Baba Tükenmişlik Ölçeği’nin psikometrik özelliklerinin belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 619-632.
  • Atagün, İ. M., Balaban, D. Ö., Atagün, Z., Elagöz, M. ve Özpolat, Y. A. (2011). Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 513-552.
  • Aydoğan, D. ve Kızıldağ, S. (2017). Examination of relational resilience with couple burnout and spousal support in families with disabled child. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 25(4), 407-413.
  • Bailey, D. B. ve Simeonsson, R. J. (1988). Assessing needs of families handicapped infants. The Journal of Special Education, 22(1), 117-127.
  • Blacher, J. ve McIntyre, L. L. (2006). Syndrome specificity and behavioural disorders in young adults with intellectual disability: Cultural differences in family impact. Journal of Intellectual Disability Research, 50(3), 184-198.
  • Brown, H. K., Ouellette-Kuntz, H., Hunter, D., Kelley, E. ve Cobigo, V. (2012). Unmet needs of families of school-aged children with an autism spectrum disorder. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 25, 497-508.
  • Brown, H. K., Ouellette-Kuntz, H., Hunter, D., Kelley, E., Cobigo, V. ve Lam, M. (2011). Beyond an autism diagnosis: Children’s functional independence and parents' unmet needs. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41(10), 1291-1302.
  • Burisch, M. (2006). Das burnout-syndrom: Theorie der inneren Erschopfung. Heidelberg: Spinger Medizin Verlag.
  • Cassidy, A., McConkey, R., Truesdale‐Kennedy, M. ve Slevin, E. (2008). Preschoolers with autism spectrum disorders: The impact on families and the supports available to them. Early Child Development and Care, 178(2), 115-128.
  • Cavkaytar, A., Ardıç, A. ve Aksoy, V. (2014). Aile gereksinimlerini belirleme aracının geçerlik ve güvenirliğinin güncellenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(2) 1-12.
  • Cavkaytar, A., Batu, S. ve Beklan-Çetin, O. (2008). Perspectives of Turkish mothers on having a child with developmental disabilities. International Journal of Special Education, 23(2), 101-109.
  • Davis, N. O. ve Carter, A. S. (2008). Parenting stres in mothers and fathers of toddlers with autism spectrum disorders: Associations with child characteristics. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38, 1278-1291.
  • Di Rezze, B., Rosenbaum, P., Zwaigenbaum, L., Hidecker, M. J., Stratford, P., Cousins, M. ... ve Law, M. (2016). Developing a classification system of social communication functioning of preschool children with autism spectrum disorder. Developmental Medicine & Child Neurology, 58(9), 942-948.
  • Diken, İ. H., Ardıç, A., Diken, Ö. ve Gilliam, J. E. (2012). Exploring the validity and reliability of Turkish version of Gilliam Autism Rating Scale-2: Turkish standardization study. Eğitim ve Bilim, 37(166), 318-328.
  • Ellis, J. T., Luiselli, J. K., Amirault, D., Byrne, S., O’Malley-Cannon, B., Taras, M. … ve Sisson, R. W. (2002). Families of children with developmental disabilities: Assessment and comparison of self reported needs in relation to situational variables. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 14(2), 191-202.
  • Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6. bs.). New York: McGraw-Hill International Edition.
  • Gilliam, J. E. (2006). Gilliam autism rating scale second edition: Examiner's manual. Austin: Pro-Ed.
  • Goldman, N. S. (1989). Burnout and coping strategies in mother of young children. Dissertation Abstract International, 50(11), 5315-B.
  • Griffith, G. M. ve Hastings, R. P. (2013). “He’s hard work, but he’s worth it” The experience of caregivers of individuals with intellectual disabilities and challenging behaviour: A metasynthesis of qualitative research. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 27(5), 401-419.
  • Güleç-Aslan, Y., Cihan, H. ve Altın, D. (2014). Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuk sahibi annelerin deneyimleri. Electronic Journal of Social Sciences, 13(50), 96-111.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. New York: Pearson Education Ltd.
  • Hastings, R. P. (2002). Parental stress and behavior problems of children with developmental disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 27, 149-160.
  • Hodgetts, S., Zwaigenbaum, L. ve Nicholas, D. (2015). Profile and predictors of service needs for families of children with autism spectrum disorders. Autism, 19(6), 673-683.
  • Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Educational research (quantitative, qualitative and mixed approaches (5. bs.). USA: SAGE Publications, Inc.
  • Kaner, S. (2007). Öğretmenlerin ve anne-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Raporu.
  • Kaytez, N., Durualp, E. ve Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 197-214.
  • Kogan, M. D., Strickland, B. B., Blumberg, S. J., Singh, G. K., Perrin, J. M. ve van Dyck, P. C. (2008). A national profile of the health care experieneces aanf family impact of autism spectrum disorder among children in the United States, 2005-2006. Pediatrics, 122(6), 1149-1158.
  • Kohler, F. W. (1999). Examining the services received by young children with autism and their families: A survey of parent responses. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 14, 150-158.
  • Konstantareas, M. M. ve Papageorgiou, V. (2006). Effects of temperament, symptom severity and level of functioning on maternal stres in Greek children and youth with ASD. Autism, 10(6), 593-607.
  • Lecavalier, L., Leone, J. ve Wiltz, J. (2006). The impact of behaviour problems on caregiver stres in young people with autism spectrum disorders. Journal of Intellectual Disability Research, 50(3), 172-183.
  • Lindström, C., Aman, J., Anderzen-Carisson, A. ve Norberg, A. L. (2015). Group intervention for burnout in parents of chronically ill children: A small-scale study. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 30(4), 678-686.
  • Montes, G. ve Halterman, J. S. (2008). Psychological functioning and coping among mothers of children with autism: A population-based study. Pediatrics, 119, 1040-1046.
  • Özsoy, S. A., Özkahraman, A. G. Ş. ve Çallı, Y. H. F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 8(3), 69-77.
  • Palisano, R., Kang, L. J., Chiarello, L., Orlin, M., Oeffinger, D. ve Maggs, J. (2009). Social and community participation of children and youth with cerebral palsy is associated with age and gross motor function classification. Physical Therapy, 89(12), 1304-1314.
  • Pelsma, D. M., Roland, B., Tollefson, N. ve Wigington, H. (1989). Parent burnout: Validation of Masclach Burnout Inventory with samples of mothers. Measurement anf Evaulation in Counselling and Development, 22, 81-87.
  • Poslawsky, I. E., Naber, F. B. A., Van Daalen, E. ve Van Engeland, H. (2014). Parental reaction to early diagnosis of their children’s autism spectrum disorder: An exploratory study. Child Psychiatry & Human Development, 45(3), 294-305.
  • Segeren, L. ve Fernandes, F. D. M. (2016). Correlation between verbal communication of children with autism spectrum disorders and the level stress of their parents. Audiology-Communication Research, 21, 1-8.
  • Siklos, S. ve Kerns, K. A. (2006). Assessing need for social support in parents of children with autism and Down syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders, 36(7), 921-933.
  • Stanojevic, N., Nenadovic, V., Fatic, S. ve Stokic, M. (2017). Exploring factors of stres level in parents of children with autistic spectrum disorder. Specijalna Edukacija I Rehabilitacija, 16(4), 445-463.
  • Sucuoğlu, B. (1995). Özürlü çocuğu olan anne-babaların gereksinimlerinin belirlenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2(1), 10-18.
  • Sullivan, R. C., Ward, D., Faragoh, E., Hagamen, M. B., Foster, R. E. ve Lavigna, G. W. (1979). The burn out syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders, 9, 111-126.
  • Tabachnick, L. S. ve Fidell, B.G. (2013). Using multivariate statistics (6. bs.). Boston: Pearson Education Ltd.
  • Tomanik, S., Harris, G. E. ve Hawkins, J. (2004). The relationship between behaviours exhibited by children with autism and maternal stress. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 29(1), 16-26.
  • Tunçel, A. (2017). Çocuklarında otizm spektrum bozukluğu olan nelerin depresyon, tükenmişlik ve umutsuzluk düzeylerinin otizmin ağırlık derecesine göre karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
  • Uslucan, G. (2015). Çocukların otizm spektrum bozukluğu derecesi ile ebeveynlerinin stres ve gereksinim düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
  • Wang, P. ve Michaels, C. A. (2009). Chinese families of children with severe disabilities: Family needs and available support. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 34(2), 21-32.
  • Weiss, J. A., Robinson, S., Fung, S., Tint, A., Chalmers, P. ve Lunsky, Y. (2013). Family hardiness, social support, and self efficacy in mothers of individuals with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(11), 1310-1317.
  • Weiss, J. A., Wingsiong, A. ve Lunsky, Y. (2014). Defining crisis in families of individuals with autism spectrum disorders. Autism, 18(8), 985-995.
APA Ardıç A, Olçay S (2021). Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. , 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
Chicago Ardıç Avşar,Olçay Seray Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. (2021): 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
MLA Ardıç Avşar,Olçay Seray Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. , 2021, ss.459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
AMA Ardıç A,Olçay S Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. . 2021; 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
Vancouver Ardıç A,Olçay S Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. . 2021; 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
IEEE Ardıç A,Olçay S "Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi." , ss.459 - 471, 2021. 10.15390/EB.2020.8980
ISNAD Ardıç, Avşar - Olçay, Seray. "Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi". (2021), 459-471. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8980
APA Ardıç A, Olçay S (2021). Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 46(206), 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
Chicago Ardıç Avşar,Olçay Seray Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Eğitim ve Bilim 46, no.206 (2021): 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
MLA Ardıç Avşar,Olçay Seray Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, vol.46, no.206, 2021, ss.459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
AMA Ardıç A,Olçay S Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
Vancouver Ardıç A,Olçay S Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 459 - 471. 10.15390/EB.2020.8980
IEEE Ardıç A,Olçay S "Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi." Eğitim ve Bilim, 46, ss.459 - 471, 2021. 10.15390/EB.2020.8980
ISNAD Ardıç, Avşar - Olçay, Seray. "Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan Çocukların Ebeveynlerinin Tükenmişlik Düzeyi ile OSB Semptom Düzeyi ve Aile Gereksinimleri Arasındaki İlişkinin Regresyon Analizi ile İncelenmesi". Eğitim ve Bilim 46/206 (2021), 459-471. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8980
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 17:49

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları