HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ

YAŞAR, MEHMET AZİZ

HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ

Mehmet Aziz YAŞAR (Mardin Artuklu Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, İslam Hukuku Anabilim Dalı, Mardin, Türkiye)

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ

53 4

Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 7 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-06-2021

HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ

Öz:

Hint Alt Kıtası oldukça erken bir dönemde İslâm dini ile tanışmıştır.İslamlaşmaya başlamasıyla birlikte kıtada fıkıh mezhepleri de yayılmıştır. Kıtanınkuzey ve orta kesimlerinde Hanefîlik hâkim mezhep konumunda olmuştur.Buna mukabil kıtanın güney sahil şeridinde ise Şâfiî fıkıh anlayışı benimsenmişve bu bölgeden çok sayıda Şâfiî fakîh çıkmıştır. Bu fakîhlerden biri, şöhretikıtanın dışına da taşınan Zeynüddîn Ahmed el-Melîbârî’dir. Melîbârî, telif ettiğifıkhî çalışmalar ile Şâfiî fıkıh literatürünün gelişmesinde ve yayılmasında önemlibir rol oynamıştır. Onun fıkıh eserleri arasında en çok rağbet gören ise Fethu’lmu‘în adlı eseri olmuştur. Eser, pek çok ilmî çalışmalara konu edinilmiş vebirçok dile tercüme edilerek geniş bir okuyucu kitlesine kazandırılmıştır. Bizçalışmamızda Melîbârî’nin Şâfiî mezhebinin hâkim olduğu bir bölgenin fakîhiolarak mezhep birikimine katkısını ele aldık. Bu bağlamda Melîbârî’nin hayatı,ilmî şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgiler verdikten sonra Fethu’l-mu‘în adlı eseriçerçevesinde onun Şâfiî fıkıh mirasının gelişimindeki katkısını ortaya koymayaçalıştık.

Anahtar Kelime:

ZEYNUDDIN EL-MELIBARI AND HIS WORK IN THE NAME OF FETHU’L-MU’IN BI SHARHI KURRATI’L-‘AYN AS A SAMPLE OF INDIC SUBCONTINENT’S SHAFII ISLAMIC LAW KNOWLEDGE

Öz:

Indic Subcontinent met with Islam Religion in very early period. The Islamic Law sects were spread across the continent by beginning the islamization. The Hanafism had the central position at the continent’s north and middle regions.Furthermore, The Shaffi islamic law perception was adopted in the southern coast line of the continent, and many Shafii scribes appeared in that region. One of those scribes is Zeybuddin Ahmet el-Melibari whose reputation gone out of the continent. Melibari had a great role in the development of Shafii islamic law literature and its transmission with the works including islamic law that he accommodated them. The one in most demand among his islamic law works was the work in the name of Fethu’l-mu’in. The work was discussed in many scientific studies and provided to the large mass of readers as it was translated to many languages. In our research, we considered Melibari’s contribution to the sect knowledge as the scribe of a region where The Shafii sect dominated.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

‘Avvâdî, Yusûf Muhammed ‘Abduh. “el-‘Allâme Abdurrahman b. Ziyâd el-Maksarî ve cühûdu’l-ilmiyye ve eseruhu ‘alâ talebeti’l-‘ilmi ve’lmuctame‘”. Mecelletu Câmi‘ati’l-Medîneti’l-‘Âlemiyye. 17 (2016), 137- 175.
‘Ayderûs, Muhyüddîn ‘Abdulkādir b. Abdillah. en-Nûru’s-sâfir ‘an ahbâri’lkarni’l-‘âşir. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1985. Aslan, Mahsum. İbn Ḥacer el-Heytemî İle Şemsuddîn er-Remlî ve İhtilaf Sebepleri. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Doktora Tezi, 2018.
Bâ ‘Alevî, Abdurrahman b. Muhammed b. Hüseyin. Buġyetü’l-müsterşidîn fî telhis fetâvâ ba‘di’l-eimmeti mine’l-muteahhirîn. 2 Cilt. Terîm: Dâru’lFakîh li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 1430/2009.
Bağdatlı, İsmâil Paşa. Hediyyetü’l-ârifîn. 2 Cilt. İstanbul: Matba‘atü’lBehiyye, 1370/1951.
Bilal Aybakan, “Şâfiî Mezhebi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/223-233. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
Câvî, Muhammed b. Ömer Nevevî. Kâşifetü’s-secâ şerhu Sefîneti’n-necâ. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1432/2011.
Kâtib Çelebî, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Süllemü’l-vüsûl ilâ tabakāti’l-fuhûl. Thk. Mahmud Abdulkādir Arnaût. 6 Cilt. İstanbul: Mektebetu İrsîkâ, 1431/2010.
Dimyâtî, Osman b. Muhammed Şetâ el-Bekrî. İ‘ânetü’t-tâlibîn ‘alâ halli elfâzi Fethu’l-mu‘în. 4 Cilt. B.y.: Dâru’l-Fikr li’t-Taba‘ati ve’n-Neşr ve’t-Tavzî‘, 1418/1997.
Dübyân, Ebû Ömer Dübyân b. Muhammed. el-Mu‘âmelâtü’l-mâliyye esâleten ve mu‘âsere. 20 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Melik Fehd el-Vataniyye, 1432/2011.
Ezherî, Rafîk Abdulberr el-Vâfî. “eş-Şeyh Ahmed Zeynüddîn el-Mahdûm el-Melîbârî ve hademâtuhu”. Sikâfetü’l-Hinde Mecelletün ‘İlmiyyetün Sikâfiyyetün. 64/3 (2013), 118-169.
Hâkim, Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el- en-Nîsâbûrî. elMüstedrek ʿale’ṣ-Sahîhayn (el-Müstedrek ʿale’s-Seyhayn). Thk. Mustafa ‘Abdulkādir ‘Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
Hasenî, Abdülhayy b. Fahriddîn b. Abdilalî. Nüzhetü’l-havâtır ve behcetü’lmesâmiʿ ve’n-nevâzır. 8 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1420/1999.
Hubeyşî, Abdullah Muhammed. Câmi‘u’ş-şürûhi ve’l-havâşî. 3 Cilt. Ebu Dabi: el-Macma‘u’s-Sikâfî, 1425/2004.
Hüsnî, ‘Abdulhay). es-Sikâfetü’l-İslâmiyye fi’l-Hind. Kahire: Müessesetu Hindâvî li’t-Ta‘lîm ve’s-Sikâfe. 2015.
İbn Kes̠îr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. B.y.: Dâru’l-Fikr, 1407/1986.
Kalkaşendî, Ebü’l-‘Abbâs Ahmed b. Alî. Subhu’l-aʿşâ fî sınâʿati’l-inşâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, tsz.
Kallek, Cengiz “İbn Hacer el-Heytemî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/531-534. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
Kehhâle, Ömer Rızâ. Muʿcemü’l-müʾellifîn: Terâcimü musannifi’l-kütübi’lʿArabiyye. 15 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, tsz.
Kılıç, Muhammed Tayyib. “Hint Alt Kıtası Hanefî Fıkıh Birikimine Bir Örnek: Fakih Olarak İmâm Leknevî”. 16/1 (2014), 89-140.
Komisyon. Indıan wrıtıngs ın Arabıc. Unıversıty Of Calıcut School Of Dıstance Educatıon, tsz.
Kürdî, Şemsüddîn Muhammed b. Süleymân el-Medenî. el-Fevâʾidü’lmedeniyye fî-men yüftâ bi-ḳavlihî min eʾimmeti’ş-Şâfiʿiyye (müteʾaḫḫiri’ssâdeti’ş-Şâfi‘îyye). Dımaşk: Dâru Nûru’d-Sabâh, 1432/2011.
Meğrâvî, Ebû Sehl Muhammed b. Abdirrahman. Mevsû‘atu mevâkifi’s-selef fi’l-‘akîde ve’l-menhec ve’t-terbiyye. 10 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’lİslâmiyye, tsz.
Melîbârî, ‘Abdunnesîr Ahmed. Terâcimu ‘ulemâi’ş-Şâfiîyye fi’d-diyâri’lHindiyye. B.y.: Dâru’l-Kalem li’d-Dirâsat ve’n-Neşri, tsz.
Melîbârî, Ahmed b. Muhammed. Fethu’l-muʿîn bi-şerhi Kurreti’l-ʿayn. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1424/2004.
Melîbârî, Ahmed b. Muhammed. el-Ecvibetü’l-‘acîbe ani’l-es’ileti’l-garîbe. Hindistan: Dâru’t-Tabâ‘ati ve’n-Neşr, tsz.
Melîbârî, Ahmed b. Muhammed. el-İsti‘dâdu li’l-mevt ve suʾâlü’l-kabr. thk. Sa‘îd Kerîm ed-Dır‘amî. İskenderiye: Dâru İbn Haldûn, tsz.
Melîbârî, Ahmed b. Muhammed. el-Menhecü’l-vâdih bi şerhi İhkâmu ahkâmi’n-nikâh, Riyad: Câmi‘atu Melik Suud, No: 216-5/ م.م .
Melîbârî, Ahmed b. Muhammed. İrşâdü’l-ʿibâd ilâ sebîli’r-reşâd. B.y.: Dâru’lMa‘rife, tsz.
Melîbârî, Muhyisünne Abdulkādîr b. Muhammed. Tahkîku’l-matleb bi ta‘rîfi mustalahi’l-mezheb mezhebi’l-imâmi’ş-Şâfiî. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, tsz.
Melîbârî, Zeynüddîn b. Ahmed. Tuhfetü’l-mücâhidîn fî baʿzı ahbâri’lBurtuġāliyyîn. Thk. Muhammed Sa‘îd et-Tarîhî. Beyrut: Müessesetü’l-Vef, 1405/1985.
Nemir, ‘Abdulmun‘im. Târîhu’l-İslâm fi’l-Hind, Beyrut: el-Müessesetü’lCâmi‘e li’d-Dirâsât, 1401/1981.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Minhâcü’t-tâlibîn ve ‘umdetü’l-muftîn fi’l-fıkhi. B.y.: Dâru’l-Fikr, 1425/2005.
Özcan, Azmi. “Malabar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/465-466. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Özel, Ahmet. “Melîbârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/48- 49. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Remlî, Şihâbüddîn Ahmed b. Ahmed b. Hamza el-Enṣârî. Fetâva’r-Remlî. 4 Cilt. B.y.: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, tsz.
Şensoy, Sedat. “Şerh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/555- 558. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Şensoy, Sedat. “Ta‘lîkât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/508-510. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Şirvânî, Abdulhamîd. Havâşi’ş-Şirvânî (Tuhfetü’-lmuhtac ile birlikte). 10 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyye, 1357/1987.
Topuzoğlu, Tevfik Rüştü. “Hâşiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/419-422. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
Yaşar, Mehmet Aziz. Memlûkler döneminde fıkıh siyaset ilişkisi. Ankara İlâhiyât Yayınları, 2020.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osmân el-Fârikī. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-aʿlâm. Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 15 Cilt. b.y.: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1424/2003.
Zeydân, Corcî. Târîhu âdâbi’l-lugati’l-‘arabî. Kahire: Müessesetu Hindâvî li’t-Ta‘lîmi ve’s-Sikâfe, 2013.
Ziriklî, Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd. el-Aʿlâm. Baskı 15. 8 Cilt. B.y.: Dâru’l‘İlim li’l-Melâyin, 1423/2002.
Zuhaylî, Vehbe b. Mustafa. el-Fıkhü’l-İslâmî ve edilletühu. Suriye: Dâru’lFikr, tsz.
Web Tabanlı Kaynaklar
http://alhindiya.com/2019/12/13/ , erişim tarihi: 24.6.2020.
https://www.nidaulhind.com/2016/02/blog-post_66.html, erişim tarihi: 21.6.2020.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Hindistan%27da_%C4%B0slam, erişim tarihi: 28.5.2020.
http://www.alhabibomar.com/Lessons.aspx?SectionID=7, erişim tarihi: 23.6.2020.
http://rebatalfateh1030.blogspot.com/, erişim tarihi: 4.7.2020.
https://www.nidaulhind.com/2017/04/blogpost_21.html?fbclid=IwAR3SkoHrhukI0HlO9jWP3hPLJCKl7OYFNI AnHIYuBJuC5uuQ96bGRu2vqC0 4.7.2020.
http://www.awqaf-damas.com/?page=search; erişim tarihi: 22.6.2020.

APA	YAŞAR M (2020). HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. , 7 - 38.
Chicago	YAŞAR MEHMET AZİZ HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. (2020): 7 - 38.
MLA	YAŞAR MEHMET AZİZ HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. , 2020, ss.7 - 38.
AMA	YAŞAR M HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. . 2020; 7 - 38.
Vancouver	YAŞAR M HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. . 2020; 7 - 38.
IEEE	YAŞAR M "HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ." , ss.7 - 38, 2020.
ISNAD	YAŞAR, MEHMET AZİZ. "HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ". (2020), 7-38.

APA	YAŞAR M (2020). HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0(52), 7 - 38.
Chicago	YAŞAR MEHMET AZİZ HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 0, no.52 (2020): 7 - 38.
MLA	YAŞAR MEHMET AZİZ HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.0, no.52, 2020, ss.7 - 38.
AMA	YAŞAR M HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 0(52): 7 - 38.
Vancouver	YAŞAR M HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 0(52): 7 - 38.
IEEE	YAŞAR M "HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ." DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0, ss.7 - 38, 2020.
ISNAD	YAŞAR, MEHMET AZİZ. "HİNT ALT KITASI ŞÂFİÎ FIKIH BİRİKİMİNE BİR ÖRNEK OLARAK ZEYNÜDDÎN EL-MELÎBÂRÎ VE FETHU’L-MU‘ÎN Bİ ŞERHİ KURRATİ’L-‘AYN ADLI ESERİ". DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 52 (2020), 7-38.