Usûlün Fürû‘a Yansıması Bağlamında Cessâs’ın Âhâd Haber Anlayışı -Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî Örneği
Sünnet’in Kur’ân’dan sonra İslam Hukukunun ikinci kaynağı konumundaolduğu hususunda İslam âlimlerinin çoğunluğu görüş birliği içindedir. Bununlabirlikte haber-i vâhidin dini hükümlerde delil olarak kullanılması meselesi -sübûtunun zannî olması nedeniyle- ilk dönemlerden itibaren ciddi tartışmalarakonu olmuştur. Özellikle Hanefî mezhebinin kurucu imamı Ebû Hanîfe haber-ivâhidleri delil olarak kullanmamakla itham edilmiş, onun daha çok re’yiylehüküm verdiği iddia edilmiştir. Ancak Ebû Hanîfe’nin âhâd haberleri delilolarak kullanmadığı iddiasının yersiz olduğunu ispatlamak için pek çok eserkaleme alınmıştır. Cessâs da bu iddianın doğru olmadığını göstermek içineserlerinde bu konuya oldukça geniş şekilde yer vermiştir. Bu bağlamdaHanefîlerin âhâd haberlere bakışını ve âhâd haberlerin Hanefî mezhebindekikaynak değerini de ihtiva eden ilk kapsamlı usûl eseri ile birçok fürû eseri yazmışolması Cessâs’ın açıklamalarına ayrı bir değer katmaktadır. Bu çalışmada, Hanefîmezhebinin kurucu imamlarının ve onların öğrencilerinin fıkıh usûlüanlayışlarının sonraki dönemlere aktarılmasını sağlayan Hanefî âlim Cessâs’ınâhâd haberlere yönelik değerlendirmeleri ele alınmıştır. Cessâs’ın ŞerhuMuhtasari’t-Tahâvî adlı fıkıh eseri genel olarak incelenerek haber-i vâhideyaklaşımı adı geçen eser çerçevesinde izah edilecektir.